XanəLİ KƏRİMLİ BİR ÖMRÜN İŞIĞI
Yüklə 2,48 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Nəşrə hazırlayan və redaktor: Nəriman Əbdülrəhmanlı Xanəli Kərimli: Bir ömrün işığı
- ÖN SÖZ YERİNƏ İSA HƏBİBBƏYLİ, akademik XANƏLİ KƏRİMLİ ŞEİRİNİN İMKANLARI
- Əsgərsiz bir Vətən, de, nəyə gərək!
| XANƏLİ KƏRİMLİ BİR ÖMRÜN İŞIĞI Məqalələr, məktublar, tədbirlər Bakı – 2016 Tərtibçi: Aypara Behbudova, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Rəyçi: Sabir Bəşirov, fəlsəfə doktoru Nəşrə hazırlayan və redaktor: Nəriman Əbdülrəhmanlı Xanəli Kərimli: Bir ömrün işığı (Məqalələr, məktublar, tədbirlər) Bakı, Qanun Nəşriyyatı, 2016, 384 səh. (8 səh. rəngli şəkil) Bu toplu tanınmış şair, araşdırıcı-alim, gözəl pedaqoq Xanəli Kə rimlinin yaradıcılığı haqqında “Şairə məktub” (2007), ”Sözün Əlincə qalası” (2011) (məqalələr toplusu) və fəlsəfə doktoru Sa- bir Bəşirovun “Xanəli Kərimli: Bir ömrün nağılı” (2011) kitabla- rından sonra 4-cü kitabdır. Kitabda X.Kərimlinin yaradıcılığı ilə bağlı son illərdə yazılmış mə qalələr, məktublar və digər materiallar yer alıb. 0450070004 AB022051 © Xanəli Kərimli, 2016 © Qanun Nəşriyyatı, 2016 Q 3 ÖN SÖZ YERİNƏ İSA HƏBİBBƏYLİ, akademik XANƏLİ KƏRİMLİ ŞEİRİNİN İMKANLARI Azərbaycan ədəbiyyatının orta nəslinin tanınmış nüma- yəndəsi Xanəli Kərimli çoxcəhətli yaradıcılıq fəaliyyətinə malikdir. O, ədəbiyyatşünaslıq işi ilə də, bədii yaradıcılıqla da məşğul olur. Bununla belə, Xanəli Kərimli üçün şairlik bi- rincidir. O, hər şeydən əvvəl, sözün gerçək mənasında iste- dadlı şairdir. Xanəli Kərimlinin şeir yaradıcılığında həssaslıq və vətəndaşlıq mövqeyi ön sırada dayanır. Hə yat a, insanlara həssas münasibətlər Xanəli Kərimlinin şeirlərinə dərin lirizm gə ti rir. Belə məqamlarda Xanəlinin şeirlərində təbiət dil açıb danışır, ürək nəğmə oxu yur. Xanəli Kərimli həssas, nəcib, ülvi duyğuları şeirin dili ilə havalan dır mağı bacarır. Şeirlərindən baxanda şairin özü də mənəvi saflığı, halallığı, pak duyğula- rı ilə əsərlərində ifadə etdiyi həssas düşüncələrin məcmusu, vəhdəti kimi görünür. Bütün məqamlarda Xanəli Kərimlinin şeirlərilə şəxsiyyəti, daha çox da zəngin mənəvi aləmi bir-bi- rini tamamlayır. Hətta yaradıcılığında qabarıq nəzərə çarpan vətəndaşlıq mövqeyinin ifadəsi də Xanəli Kərimlinin şeirlərində ön mövqedə özünə yer tapdığı kimi, şairin xarakterində, ictimai həyata münasibətində də öndə dayanır. Xanəli Kərimli yeni dövr Azərbaycan şeirində vətəndaşlıq lirikasının əsas yaradıcılarından biridir. Yaxşı cəhət ondan ibarətdir ki, Xanəli Kərimlinin vətəndaşlıq lirikası sadəcə qələmə aldığı aktual mövzuları ilə deyil, daha çox bu bədii nümunələrdəki fikrin ifadə vasitəsi ilə yadda qalır. Daha doğ- rusu, Xanəli Kərimli bir qayda olaraq vətəndaşlıq lirikasını bədii biçimdə təqdim etməyi bacarır. Bu cəhət Xanəlinin mü- hüm yaradıcılıq nailiyyəti kimi səciyyələnir. Aşkar görünür ki, Xanəli Kərimli mövzunun aktuallığı, yaxud müasirliyi 4 arxa sın da gizlənmir. Əksinə, şair dostumuz imkan daxilində, daha çox müasir dövrün cid di problemləri haqqında şair kimi danışır. Belə məqamlar şairin heca vəznli şeir lə rində olduğu kimi, sərbəst vəzndə yazılmış poetik nümunələrində də üs- tünlük təşkil edir: Kimi yorğanını ayağına, Kimi ayağını yorğanına görə uzatdı. Kimi də minillik ölü kimi üzü qibləyə yorğansız-filansız qıvrılıb yatdı. Burnundan uzağı görməyən yazıq, elə bildi ki, bu, ən gözəl yaşayış, ən gözəl də həyatdır. Xanəli Kərimlinin poemaları əsasən lirik poemalardır. Bu poemalar bəzən böyük, genişhəcmli şeir təsiri bağışla- yır. Xanəlinin poemalarında hadisədən qat-qat çox ovqat, düşüncə qanad çalır. «İnam» poeması Azərbaycanın müstəqil- li yinə dair dəyərli və ibrətamiz poetik dərsdir. «Təbil» poema- sı yurdun, do ğ ma torpağın qorunub möhkəmləndirilməsinə çağırışdır. Bütün bunlarla bərabər, Xanəli Kərimlinin şeirlərində və poema larında publisist notlar da nəzərə çarpmaqdadır. Fik- rimizcə, bu məqamda təbii bir pros es yaşanmaqdadır. Çünki Xanəli Kərimlinin tərcümeyi-halında mətbuatla bağlı illərin və hadisələrin mövcudluğu onun bədii yaradıcılığına publi- sist notların yol tapmasına imkan yaratmışdır. Şairin 1991- 1995-ci illərdə Naxçıvan Dövlət Uni ver sitetinin orqanı olan «Fikir» tələbə qəzetinə beş il redaktorluq etməsi onun pub- lisistika sahəsində özünəməxsus təcrübə toplamasına səbəb 5 olmuşdur. Ona görə də Xanəli Kərimli şeirlərində və poe- malarında yeri gəldikcə publisistikanın imkanlarından yara- dıcı şəkildə faydalanmağa da meyl edir. Əksər məqamlarda bədiilik, şeiriyyət öz aparıcı mövqeyini qoruyub saxlaya bilir. Publisist notlar Xa nəli Kərimlinin şeirlərinə və poemalarına aktuallıq, müasirlik və həyatilik gəti rir. Xüsusən şairin poe- malarında onun vətəndaşlıq düşüncələrinin poetik ifadəsi mə qam larında publisist yanaşma daha cəsarətli fikirlərin dilləndirilməsinə meydan aça bilir. Hansı torpağın ki, vuran əli var, Orada dağların başı ucadır. Hansı torpağın ki, yıxan əli var, O yurdun axırı bir tapmacadır. İstəyirik Vətən basılmaz olsun, Qoruyaq kəndi də gözbəbəyi tək. Kəndlər bu Vətənin əsgərləridir, Əsgərsiz bir Vətən, de, nəyə gərək?! Poemalarında Xanəli Kərimli daha çox şair-vətəndaş kimi çıxış edir. Onun vətəndaşlıq qayəsinin poetik ifadəsi şeirlə ifadə olunmuş şüarçılıqdan yox, can yanğısından doğan şair narahatlığından ibarətdir. Mövzusunun aktuallığına və bədii dəyərinə görə Xanəli Kərimlinin «İnam» və «Təbil» poemala- rı müstəqillik dövrü Azərbaycan poeziyasında meydana çıx- mış dəyərli lirik poemalar kimi qiymətləndirilməyə layiqdir. Son vaxtlar Xanəli Kərimli yaradıcılığında meydana çıxan didaktik ədəbiyyat onun yaş etibarı ilə kamillik mərhələsinə qədəm qoymasından başqa, artıq sənət adamı olaraq müdrik çağını yaşaması ilə bağlıdır. Bu mənada “Mənə elə gəlir ki...” kitabı ilə şairin yaradıcılığına açılan yeni mərhələ həm də onun yüksək mənada müəllimliyindən də irəli gəlir. Xanəli Kərimlinin didaktik sənət nümunələri ali məktəb auditori- yasından fərqli olaraq müəyyən mənada xalqa, geniş oxucu mühitinə ünvanlanmışdır. Bu baxımdan cəmiyyətin indiki Yüklə 2,48 Kb. Dostları ilə paylaş:
|