Yangın ve Güvenlik •



Yüklə 26,35 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix14.04.2018
ölçüsü26,35 Kb.
#38422


İTFAİYECİ

8

Yangın ve Güvenlik • Mart 2017

KUNDAKLAMA ve SABOTAJ

K

ötü amaçlarla bir binayı, herhangi bir malı veya ara-



ziyi ateşe vermeye “kundaklama” ve “kundakçılık” 

denilmektedir. Kundaklama için kullanılan, çam tah-

tası içine yerleştirilmiş kav ve kükürtlü maddelerden oluşan, 

paçavraya “kundak” adı verilir. Kundak; Rumca bez sözcü-

ğünden gelmiştir. Kundakçılık kavramı da Türkçeye “yağlı 

bez ile tutuşturmak” anlamındaki “kundak sokmak” deyimi 

yoluyla girmiştir. 

Sabotajlara Karşı Koruma Yönetmeliği’ne göre; bir ülke-

nin, barışta ve savaşta milli savunma tedbirlerini, ekonomik 

faaliyetlerini, devletin icraatını, milletin birlik ve moralini 

bozmaya yönelik girişim, hareket ve faaliyetlerine sabotaj 

denilmektedir. Sabotaj kelimesi Türkçeye Fransızca sabota-

ge sözcüğünden geçmiştir. Kelime anlamı yıkmak, parçala-

mak, kullanılmaz hale getirmektir.

Sabotajın ve kundaklamanın amacı; ekonomiye zarar ver-

mek, dikkat çekerek kamuoyu yaratmak, terörizme destek 

vermek, korku yaratmak, halkın moralini bozmak, halkı ayrış-

tırmak, misilleme yapmak veya öç almaktır. Endüstriyel tesis-

ler, depolar, ulaşım tesisleri, fabrikalar, sosyal tesisler, iş mer-

kezleri, alış veriş merkezleri, şirket merkezleri, insanların toplu 

bulundukları yerler, kıymetli evrak ve malzemelerin bulundu-

ğu yerler sabotaja ve kundaklamaya karşı duyarlı hedeflerdir.



KUNDAKLAMA

Hızlı yanması için, eskiden çam tahtası katrana daldırılır 

veya yağlanırdı. Yangın çıkarmak isteyen kişi; bu kundağın 

içindeki kavı yakar; sonra onu gizlice evin kapısının veya 

penceresinin önüne yerleştirir, bazen de bir taşa bağlayıp 

evin içine atardı. Kundak içinde parlayan kükürt yağlı çam 

tahtasını yakar; yükselen alevler boyalı evleri kolayca tutuş-

tururdu. Günümüzde kundaklama daha farklı şekilde ge-

nellikle patlatma ile veya sodyum, potasyum bileşiklerinin 

suyla temas ettirilmesi suretiyle yapılmaktadır. Kundakçılık 

kasıtlı ve kötü amaçlı olması yönüyle kazara meydana gelen 

yangınlardan ayrılır ve yasalara göre suçtur.

Eskiden İstanbul yangınlarının çıkış nedenleri arasında 

ilk sırayı kundaklamalar almıştır. Hükümete karşı beslenen 

hoşnutsuzluğun belirtilmesi, hükümetin aldığı kararların 

protesto edilmesi, azınlıkların devleti yıpratmak istemesi

efendilerine kin bağlayan besleme ve uşakların intikam hırs-

ları, sadrazamın görevden aldırmak istenmesi, hırsız ve yağ-

macıların kasıtları gibi nedenlerle yangınlar kundaklanırdı. 

Görevleri arasında yangın söndürme işi de bulunan yeniçe-

rilerin göz koydukları zengin evlerini, söndürme bahanesiyle 

soyup yağmalamak için kundak koydukları da görülmüş. 

Yangınların ardından mutlaka bir soruşturma açılırdı. Kun-

dak bir taşa bağlayıp evin içine atıldığından, yangının ilk çıktığı 

yerde taşa rastlanırsa yangının kasıtlı olarak çıkartıldığı anlaşı-

lırdı. Bir kişi kundakla yakalandığında derhal orada infaz edi-

lirmiş. Cesetleri sokaklara serilip kafaları bacaklarının arasında, 

ağızlarına kundak veya bir tutam kibrit tutuşturulurmuş. Sultan 

I. Abdülhamit (1774-1789) tahta çıktığı dönemde kundak konu-

larak çok sayıda yangın çıkarılmıştır. Bu dönemde kundaklama 

ile yüz kırktan fazla yangın çıkmıştır. 1782 yılında günde üç beş 

yerde çıkarılan yangınları kundaklayanlar bir türlü bulunamaz. 

9 Eylül 1785 günü on beş ayrı kundaklama olur. Bunun üzerine 

Sadrazam İzzet Mehmet Paşa görevden alınır. 

İspatlanamasa da birçok yangının kundaklama ile baş-

latıldığı tahmin ediliyordu. Yeniçeri Ocağı’nın dağıtılmasın-



Prof. Dr. Abdurrahman KILIÇ

İTÜ Makina Fakültesi


9

Yangın ve Güvenlik • Mart 2017

dan sonra yeniçeri eskileri, Patrona Halil isyanı ve Kabakçı 

Mustafa isyanlarında isyancılar, kazanılan savaşlardan sonra 

öç almak isteyen düşman taraftarları, Tanzimat ilanı gibi ba-

tılılaşma hareketlerini uğursuzluk olarak göstermek isteyen 

yobazlar ve hükümeti yıpratmak isteyen muhalifler kundak-

lama ile çok sayıda evin kül olmasına sebep olmuşlardır.  

İkinci Meşrutiyetin ilanından (23 Temmuz 1908) bir ay 

sonra 23 Ağustos 1908 günü Saraçhanebaşı’nda başlayan 

Çırçır Yangınıyla ilgili kundakçılık yaptıkları şüphesiyle tutuk-

lanan on kişiden beşinin suçlu olduklarına dair yeterli kanıt 

olduğu açıklanmıştır. İstanbul’un işgali sırasında 2 Temmuz 

1919 günü Kuruçeşme ve Karagümrük’te meydana gelen 

iki büyük yangından sonra, Fevzi Paşa tuttuğu günlükler-

de yangınların Rum ve Ermenilerin kundakla başlattıklarını 

bilhassa büyük binalara ve saraylara musallat olduklarının 

rivayet edildiğini yazmıştır.

İstanbul yangınlarının sebeplerinden biri de yeniçerilerin 

haraç almak için bilerek yangın çıkarmalarıdır. Binalar çoğun-

lukla ahşap olduğundan yangın çıkan binanın yanındaki ev ve 

dükkânların yıkılarak yangının olduğu yerde kalması ve yayıl-

masının önlenmesi sağlanırdı. Ev sahipleri binalarının yıkılma-

ması için büyük haraç verirdi. Kundakçıların bir eve kundak 

koyup yandaki evi kurtarma bahanesiyle yağmaladıkları da 

çok olmuştur. Bazı yangınlardan sonra, kâgir yapıları özen-

dirmek isteyen yöneticilerin kundakladığı dedikoduları da 

yayılmıştır. Fatih yangınını hükümetin kundakladığı, Edirne 

yangınını belediye reisi Dilaver Bey’in kasten söndürtmediği 

söylenmiştir. Söylentilerin ve dedikoduların çoğunluğu saç-

ma sapan asılsız iddialar olmakla beraber, içlerinde şüpheleri 

doğrulayan gerçeklerin de bulunduğu da kuşkusuzdur. 

SABOTAJ

Sabotaj eyleminde bulunan kişiye sabotör denilmektedir. 

Sabotörlerin faaliyetlerini önceden kestirilmesi çok güçtür; 

iyi eğitim görmüş bir profesyonel, özel olarak yetiştirilmiş bir 

ajan veya bir amatör, bölücü örgüt sempatizanı bir personel 

veya işinden memnun olmayan bir çalışan olabildiği gibi hiç-

bir amaç taşımayan dengesi bozuk bir kimse de olabilir. 

Birçok sabotaj yöntemi mevcuttur. En fazla zarar patla-

yıcı maddelerle yapılan sabotajlarda görülmektedir. Kırma, 

kesme, delme, aşındırma, kirletme, değiştirme, çarpma gibi 

mekanik yöntemler de kullanılmaktadır. Sabotajlar arasında 

kundakçılık yani yangın çıkarmak da önemli yer almaktadır. 

Psikolojik sabotajın kontrol ve müdahalesi çok güçtür. 

Dedikodu ve söylentilerle paniğe neden olabilirler. İnsan 

zafiyetlerinden istifade edilebilir. Havalandırma ve klima sis-

temine karıştırılan zehirli ya da uyuşturucu maddeler katı-

labilir. Tesisteki mağazalarda satılan giysi, oyuncak vs. gibi 

mallara şırıngayla kimyasal (tuz ruhu, çamaşır suyu vb.) en-

jekte edilmesi ya da sıkılması olabilir.

Sabotörler; sabotaj yapacakları yerleri seçerken, işlet-

menin ekonomik ve teknik açıdan önemini ve değerini, işlet-

menin faaliyetini durduracak veya sekteye uğratacak hassas 

noktalarını, hedefin sabotaja karşı duyarlılığını, hedefe yak-

laşabilme imkânlarını, hedef bölgesinde çalışan personel-

den yararlanabileceği kişileri, hedefe hangi yöntemle zarar 

verilebileceğini araştırır. 

Sabotajlara karşı alınabilecek tedbirlerin başında fiziki gü-

venlik tedbirleri ve elektronik güvenlik tedbirleri gelmektedir. 

Çalışan personelin bilinçlendirilmesi, personel ve ziyaretçile-

rin kontrol ve denetimi önemlidir. İşletmenin sabotaj planları 

hazırlanmalıdır. Teknik, mekanik ve elektronik sistemlerinin 

güvenliği öncelikle ele alınmalıdır. İşletmeye gelen malzeme, 

posta ve kargonun kontrolü yapılmalı, işletmede çalışan veya 

hizmet sağlayan yabancı personel soruşturmalıdır. Patlayıcı, 

yangın türü sabotajlar sonrasında müdahale için gerekli sön-

dürme malzemeleri bulundurulmalıdır.

Şüpheli cisimlerin yakınına yaklaşılmamalıdır. Şüpheli bir 

cisme dokunmak, kaldırmak veya açmak kesinlikle yanlıştır. 

Bu yalnızca bomba imha uzmanları tarafından yapılmalıdır. 

Şüpheli bir cisim tespit edildiğinde acil durum telefonunu 

aramak suretiyle güvenliğe ve polise bilgi verilmelidir. Bek-

lenilmeyen bir mektup veya paketin posta yoluyla gelmesi 

ve postadan şüphelenilmesi durumunda kesinlikle paket sı-

kılmamalı, kıvırmamalı, katlanmalı ve hareket ettirilmemeli-

dir. Göndereni belli olmayan şüpheli mektuplar, saat tıkırtısı 

gibi veya farklı bir ses duyulan posta paketleri ve koku his-

sedilen postalar tehlikeli olabileceği unutulmamalıdır. 

Topluma açık işyerlerine isimsiz ihbarlar sık yapılır. İsim-

siz ihbar, genelde ihbar edenin, kimliğini açıklamaksızın, bir 

patlayıcı madde saldırısının telefon aracılığıyla haber ver-

diği durumdur. İhbarı alan kişi konuşmayı mümkün olduğu 

kadar uzatarak olabildiğince fazla bilgi almaya çalışmalıdır. 

Eğer mümkünse ikinci bir kişiye daha bu konuşma dinletil-

meli ve derhal güvenlik görevlisi talep edilmeli ve gereken 

bilgiler verilmelidir. 

 İş saatleri içinde kapalı alanlarda patlama olması duru-

munda, güvenlik görevlileri bir ikinci patlama ve/veya yan-

gın ihtimaline karşı binayı derhal tahliye ettirmelidir. Ayrıca, 

patlama sebebiyle çıkabilecek yangınlara karşı kat yangın 

sorumluları ve yardımcıları da çıkış bölgelerinde insanların 

boşaltılmasında görev almalı, kimsenin kalmadığından emin 

olmalıdır. Yangın varsa yangın ekibi tarafından mevcut ekip-

manlarla yangına müdahale edilmelidir. Görevliler tarafın-

dan araştırma yapılmakta olduğu göz önünde bulundurula-

rak, patlama bölgesine girilmemeli, güvenlik görevlilerince 

oluşturulan emniyet şeridi geçilmemelidir. Güvenlik güçleri 

olaya müdahale edip, bina tamamen arındırıldıktan ve tehli-

kenin kalmadığı ilan edildikten sonra binaya girilmesine izin 



verilmelidir. 

 

Yüklə 26,35 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə