Yanma ve yangin vizeye kadar üNİte 1 yanma ve yangin kavramlari yanma



Yüklə 97,98 Kb.
tarix04.02.2018
ölçüsü97,98 Kb.
#23422


YANMA VE YANGIN VİZEYE KADAR

ÜNİTE 1

YANMA VE YANGIN KAVRAMLARI

YANMA

Bir yakıtın büyük miktarda enerji vererek oksijenle tepkimeye girmesine yanma denir. Yanma bir kimyasal işlemdir. Amaç kimyasal enerjinin ısı enerjisine dönüştürülmesidir. Yanma; yanıcı maddenin, ısı ve oksijenle birleşmesi sonucu oluşur. Yanma olayının oluşabilmesi için aşağıdaki yanıcı madde, ısı ve oksijenin bir arada bulunması gerekir. Bu olaya “Yangın Üçgeni” adı verilir.



Yanma Koşulları

1. Her üç şart bir arada ve yeter miktardadır. O hâlde yanma olayı vardır.

2. Yanıcı madde yoktur. Yanma gerçekleşmez.

3. Oksijen yoktur veya yeterli miktarda değildir. Yanma da yoktur

***Boş yakıt deposu dolu depoya göre daha tehlikelidir.



Doğal Gaz: Fosil kaynaklı bir gaz yakıttır. Doğal gaz kompozisyonunda büyük miktarda metan ve az miktarda da diğer gazlardan bulunur.Doğalgaz; •Havaya % 5 ile % 15 arasındaki oranlarda karışırsa patlayıcıdır. •Havadan hafiftir. Kapalı ortamlarda üst kısımlarda toplanır, havalandırma bacaları tavana yakın veya tavanlarda yapılır.

Reaksiyon Tipine Göre Yanma Türleri

Yanma, reaksiyonun tamamlanıp tamamlanmamasına göre de dört grup altında toplanır.



Teorik Tam Yanma (TTY): Reaksiyona giren yakıt moleküllerinin tamamının yandığı

Tam Yanma (TY): Yakıtın yanması için gerekli hava miktarı TTY da kullanılan hava miktarından fazladır

Eksik Yanma (EY): Yetersiz hava kullanılması nedeniyle yanma ürünleri içerisinde CO2, H2, CO2, H2O, SO2, N2 ‘nin yanı sıra noksan yanma ürünleri olarak bilinen CO, CnHm (yanmamış hidrokarbon) gibi bileşikler de bulunur. Özellikle içten yanmalı motorlarda, zengin karışım sebebiyle bazen zorunlu olarak karşılaşılır. HFK= λ< 1’dir.

***Eksik yanma ürünü olan (karbonmonoksit) zehirleyici bir gazdır. Kokusuzdur. Havadan ağır olduğundan zeminde toplanır.



Kısmi Eksik Yanma (KEY): Yeterli oksijen olmasına rağmen yanma odasındaki hava yakıt karışımının yetersiz olması, sıcaklık değişiklikleri ve yakıtın yanma hacmi içerisinde kalış süresindeki yetersizlikler gibi nedenlerden yanma gazları içerisinde “CO2, H2O, N2, SO2” ‘den başka “O2 ve CO, H2, C” gibi eksik yanma ürünleri görülen yanma şeklidir.Kışın soba zehirlenmesi.

Yanma Sonucu Ortaya Çıkan Ürünler

Yanıcı bir maddenin sonucunda genellikle duman, alev ve ısı açığa çıkar. Bunlar kısaca aşağıda açıklanmıştır.



Duman: Duman, katı ya da gaz hâldeki yanma ürünleri için kullanılan genel bir terimdir ve yanmamış parçacıklarla, yanıcıdan kimyasal değişim yoluyla çıkan birtakım gazları birlikte içerir

Isı: Sıcaklık farkı sonucu ortaya çıkan enerjidir ve bir cismin sıcaklığının artmasına neden olan fiziksel etkidir. Farklı sıcaklıklardaki iki cisim yanyana getirildiğinde, ısı daha sıcak olan cisimden daha soğuk olanına doğru akar. Isı ve sıcaklık arasındaki en önemli ayrım; ısı bir enerji biçimi, sıcaklık ise bir cisimde bulunan ısı enerjisi miktarının ölçüsüdür. Isı bir enerji türü olduğundan birimi de enerji birimi olan Joule (J)’dür. Ancak diğer enerji birimi olan kaloride (cal) kullanılmaktadır. Yanma bir ekzotermik reaksiyondur. Yani reaksiyon sonucunda ısı açığa çıkar. Ekzotermik tepkime örnekleri ve bu tepkimeler sırasında açığa çıkan ısı miktarlarına ait bazı örnekler aşağıda verilmiştir.

Alev: Alev; genellikle hızlı tepkimeye girerek yanan maddelerde ısı, çoğu zamanda ışık yayan gaz kütlesi olarak tanımlanabilir.

Yangınların Sınıflandırılması

Yangınların çok farklı kategorilerde sınıflandırılabilmekle birlikte en yaygın ve önleme söndürme çalışmalarında fayda sağlayacak yaklaşım yanan maddenin cinsine göre yapılan sınıflandırmadır. TS EN 2‘de yangınlar 4 (A, B, C, D ) sınıf olarak belirlenmiştir.



Yangın Nedenleri Yangınlar için birçok neden sıralanabilir.Genel kabul gören nedenler aşağıda sıralanmıştır.

• Korunma önlemlerinin alınmaması • Bilgisizlik • İhmal

• Kazalar • Sıçrama • Sabotaj • Doğa olayları

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Aşağıdakilerden hangisi bir yangın nedeni değildir?

a) Sigara b) Sabotaj c) Radyasyon d) Teknik arıza e) Hiçbiri



2. Aşağıdakilerden hangisi yanma için gerekli unsurlardan değildir?

a) Yanıcı madde b) Hava c) Azot d) Sıcaklık e) Uygun hava yakıt oranı



3. Aşağıdakilerden hangisi sıvı yakıtlardan değildir?

a) Benzin b) Mazot c) Gaz yağı d) Fuel-Oil e) Linyit



4. Aşağıdaki yakıtların hangisinde patlama riski vardır?

a) Kömür b) Benzin c) Doğal gaz d) Odun e) Fuel-Oil


I. Eksik yanma II. Kısmi eksik yanma III. Tam yanma

5. Yukardakilerin hangisi ya da hangilerinde hava fazlalık katsayısı 1 (HFK>1) den büyüktür.

a) Yalnız I b) Yalnız II c) Yalnız III d) I ve II e) II ve III


6. Aşağıdakilerden hangisi yanma türlerindendir?

a) Teorik tam yanma b) Tam yanma c) Eksik yanma

d) Kısmi eksik yanma e) Hepsi

I. Yalnız korla II. Yalnız alevli III. Alev ve korla



7. Katı yakıtlar yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri yanma şeklinde yanar?

a) Yalnız I b) Yalnız II c) Yalnız III d) II ve III e) I, II ve III

I. İletimle II. Taşınımla III. Işınımla

8. Bir Yanma olayında ısı yukardakilerden hangisi ya da hangileri vasıtasıyla taşınır.

a) Yalnız I b) Yalnız II c) Yalnız III d) II ve III e) I, II ve III



9. Alevlenme noktasındaki yanıcı bir maddeyi; yanma noktasındaki diğer bir yanıcı maddeden ayıran en önemli özellik aşağıdakilerden hangisidir?

a) Alevlenen maddenin yanmasını sürdürmesi b) Isı kaynağına bağlı olmaksızın yanıp sönmesi

c) Isı kaynağı uzaklaştığında sönmesi d) Birbirini ayıran özelliği yoktur

e) Hiç bir durumda sönmemesi



10. Demirin paslanması aşağıdakilerden hangisine en iyi örnektir?

a) Yavaş yanma b) Kendi Kendine Yanma c) Hızlı Yanma d) Parlama e) Patlama


Cevap Anahtarı 1.c, 2.c, 3.e, 4.c, 5.e, 6.e, 7.e, 8.e, 9.c, 10.a
ÜNİTE 2

YANGIN SINIFLARI VE SÖNDÜRME TEKNİKLERİ

YANGIN OLUŞUMU :Yanma, üç unsurun (yanıcı madde, hava, ısı) yanma olgusu içinde doğru oranda yer alması sonucu meydana gelir, yanmanın kontrolsüz olması durumunda ise yangın oluşur. Yangın, istemediğimiz ve kontrolümüz dışı meydana gelen yanma olayıdır. Bununla beraber yanma üçgenini oluşturan elemanlardan biri kaldırıldığında yanma durur, yangın söner. Yangının başlaması iki yolla olur: • Tutuşma kaynağının var olmasıyla (Örneğin: Bir kibritin çakılmasıyla elde edilen alev) • Kendi kendine tutuşma derecesine vardıracak bir ortamın bulunmasıyla (Örneğin: Bir kâğıt parçasının fırın içine konarak yavaş yavaş sarı renkten, kahverengiye sonra da siyah renge dönüşerek ardından yanmaya başlaması ve alevlenmesi)

Yangınların Sınıflandırılması: Yangınlar temelde 4 gruba ayrılır. Ancak elektrik yangınları da 5. grup sayılabilir.

A sınıfı yangınlar: Katı yanıcı maddelerin (Plastik, tahta, kâğıt, kömür, ot, odun, saman vb.) alevli ve korlu olarak yandığı yangınlardır. Adi yangın sınıfına girer. Bu sınıfın en genel özelliği korlu olarak yanarlar ve artık olarak karbon tabakası bırakırlar. Yanma, madde yüzeyi ile sınırlı değildir. Maddenin gözenek yapısına göre içe doğru nüfuz eder ve için için bir yanma oluşturur. Bu durum yanmanın korlu olarak görüntü vermesinin nedenidir. Yangının çıkışı: Bu yangınların oluşması için oldukça yüksek bir alevlenme sıcaklığına ihtiyaç vardır

B sınıfı yangınlar Sıvı (Benzin, benzol, boyalar vb.) yanıcı maddelerden kaynaklanan yangınlardır. B sınıfı yangınlarda yanma sıvının yüzeyindedir. Sıvı yüzeyinde buhar tabakası yanmakta, yanma ile çıkan ısı buhar tabakasının devamını ve yanmanın beslenmesini sağlamaktadır.

C sınıfı yangınlar :Gaz yangınlarıdır. (LPG, hava gazı, hidrojen vb.). Gaz, depo vb. kapalı yerlerde ise bu durumda yanma patlama şeklinde olur. D sınıfı yangınlar Yanabilen hafif metaller alüminyum, magnezyum, titan, sodyum vb. veya bunların alaşımlarının (alkaliler hariç) oluşturduğu yangınlar girer. Daha çok endüstriyel çevrelerde görülmekle birlikte gelişen teknoloji ile son yıllarda daha geniş alanlara yayıldıkları gözlemlenmektedir.

Yangın Sonucu Açığa Çıkan Gazlar

Karbonmonoksit (CO): Havadan daha ağır, renksiz, kokusuz ve zehirli bir gazdır. Yanma sırasında yetersiz oksijen durumunda ortaya çıkar ve her yangın olayında görülen gazıdır. Karbonmonoksitin solunmasının akabinde, aşırı uyku isteği meydana gelir. CO vücutta oksijen eksikliğine yol açar. Bu durumda insanların boğularak ölmesine neden olur.

Karbondioksit (CO2): Yapısında karbon bulunan yanıcı maddelerin yanmasında doğal olarak ortaya çıkar. Keskince bir kokusu ve ekşi bir tadı olan renksiz bir gazdır. Sera gazlarındandır. Karbondioksit, yangın söndürücülerde yangını önlemek amacıyla da kullanılmaktadır. Kapalı bir ortamda % 5 oranında karbondioksit içeren bir havanın uzun süre solunması insanlarda bilinç kaybına;soluma daha da uzun sürerse ölüme de yol açabilir.

Hidrojen siyanür (HCN): Karbonlu ve birçok azotlu madde yüksek sıcaklıklarda yanmasıyla bu asit oluşur. Hidrojen siyanür boğucu bir gazdır. Yangınlarda solunması durumunda mide bulantısı, baş dönmesi ortaya çıkar; soluk almada zorluk ve boğulma belirtileri başlar; yüzde morarma; en sonunda; komayla ölüm görülür.

Amonyak (NH3): Azot ihtiva eden yanıcı maddelerin ateşle temasından oluşur. Özellikle ipek yangınlarında ortaya çıkan renksiz bir gazdır. Hava içerisinde % 0.5 - % 1 olması hâlinde teneffüs edenlerin yarım saat içinde ölümüne sebep olur.

Klor (Cl2): Klorlu bileşiklerin yanması sonucunda açığa çıkar. Havadan daha ağır, sarı yeşil renkte kendine has bir kokusu olan bir gazdır. Üst solunum yollarında ve gözlerde tahrişe neden olur.

Kükürtdioksit (SO2): Yün, kauçuk yangınlarında oluştuğu gibi bitki maddeleri, boyalar ve kükürdün yanmasıyla meydana gelir. Zehirli bir gazdır ve hızlı ölüme sebep olur.

YANGIN SÖNDÜRME PRENSİPLERİ

Soğutarak Söndürme Yanma sırasında yanıcı maddenin sıcaklığı, yanma sıcaklığının altına düşürülürse yanma olayı son bulur. Yanma sıcaklığını düşürmek için çeşitli yöntemler olmakla birlikte en çok kullanılanları; su ile soğutma, yanıcı maddeyi dağıtma ve kuvvetli üflemedir.

Su ile soğutma :En başta gelen yöntemlerdendir. Hem bol olması hem de kullanımının kolay olması sebebiyle en çok kullanılan söndürme yöntemidir

Yanıcı maddeyi dağıtma :Soğutarak söndürmenin bir başka türü de yanıcı maddeyi dağıtmaktır. Yanan maddenin dağıtılmasıyla yangında oluşan toplam ısı bölündüğünden yangın yavaş yavaş sönecektir. Bu tip söndürmelerde dağıtılan yanan maddelerin çevresinde başka bir yanıcı maddenin bulunmamasına dikkat edilmelidir.

Kuvvetli hava üfleme :Yanan madde üzerine kuvvetli olarak üflenen hava, alevin sönmesine ve yanan maddenin sıcaklığının bir miktar azalmasına neden olur. Bu tip söndürme yangının yeni başladığı zaman faydalı olur.

Havayı Kesme :Yanma olayının oluşmasının üç temel unsurundan biri havanın içerisindeki oksijendir. Yangın ortamından hava kesilirse veya hava içerisindeki oksijen azaltılırsa (%10’nun altına) yangın söndürülmüş olur. Bu müdahale genelde örtme, boğma, oksijeni azaltma şeklinde yapılır. Örtme: Yanan maddelerin üzerine havayı kesmek (oksijeni ortadan kaldırmak) için örtülen veya yayılan maddelerle yapılan söndürme işlemine örtme denir. Katı yanıcı madde yangınlarında ve yeni başlamış yangınlarda örtü olarak halı, kilim, branda, battaniye ve kum gibi maddeler kullanılır. Sıvı yakıtlı yangınlarında örtü olarak köpük, klor, azot, gibi maddeler kullanılır. Boğma: Yangının hava ile temasını önlemek veya yanma için gerekli oksijen oranını azaltmak amacıyla yapılan işlemdir. Boğma işlemi, özellikle kapalı yerlerdeki yangınlarda kullanılır. Kapalı bir alanda çıkan bir yangında hava girişini sağlayan kapı pencere gibi açıklıklar kapatılır ve bu sayede oksijen azalması nedeni ile yangın kendiliğinden söner. Oksijeni azaltma: Yangının söndürülmesinde havadaki oksijenin azaltılması için oksijeni azaltıcı maddeler kullanılır. Bu maddeler kimyevi tozlar, karbondioksit gazı gibi maddelerdir. Bunlar hem örtme (oksijeni kesme) hem de oksijeni azaltma suretiyle yangınları söndürücü niteliktedir.

YANGIN SÖNDÜRME SİSTEMLERİ

1-PASİF SÖNDÜRME SİSTEMLERİ:

A-Bölmeler B-Kaçış Yolları C-Pozitif basınçlı merdivenler

D-Yangın merdivenleri D-Asansörler(Yangın sırasında kullanılmaz)

E-Elektrik Tesisatı(sağlam yapılmalıdır)



2-AKTİF SÖNDÜRME SİSTEMLERİ:

A-Yangın algılama ve uyarı Sistemleri B-Yangın algılama sistemleri (Detektörler)

C-Alev algılama cihazı D-Duman algılama cihazı

E-Isı algılama cihazı F-Gaz algılama cihaz

H-Sabit yangın tesisatı-hortum sistemleri I-Otomatik Sprinkler (Fıskiye) Sistemleri

İ-Su Sprey Sistemleri J-Köpük-Su Sprinkler Sistemleri

K-Kuru Kimyasal Söndürme Sistemleri L-Karbondioksit Yangın Söndürme Sistemleri

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. A, B, C, D harfleri tek başına yangın açısından neyi ifade eder?

a) Hortum tipleri b) Yanma türleri c) Yangın türleri

d) KKT çeşitleri e) Hiçbir şey

2. Bir yangın sonrası meydana gelen ürünlere aşağıdakilerden hangisi dâhil edilemez?

a) Isı b) Oksijen c) Zehirli gazlar d) Duman e) Işık, alev


3. Aşağıdakilerden hangisi yangın yerindeki tehlikelerdendir?

a) Yayılma b) Hepsi c) Elektrik d) Çökme e) Isı



4. Odun, kömür ve plastik gibi maddeler hangi tür yangın sınıfına girer?

a) Elektrik yangınlarına b) Gaz yangınları c) Sıvı yangınları

d) Metal yangınları e) Katı türü yangınları

5. Kuru kimyasal tozlar hangi yangınlarda söndürücü olarak kullanılmaz?

a) Yakıt yangınları b) Metal yangınları c) Ahşap malzeme yangınları

d) Elektrik yangınları e) LPG yangınları

6. Bir söndürme maddesi olan suyun dezavantajı aşağıdakilerden hangisidir?

a) Su ucuzdur ve bol miktarda bulunur. b) Su akıcıdır taşıması kolay olur.

c) Katı türü yanıcı maddelerin en ideal söndürücüsüdür d) Su iletkendir elektriği iletir.

e) Su ısıyı düşürür, müdahaleciyi ısıdan ve ateşten korur.



7. Aşağıdakilerden hangisi suyun hangisi suyun yangın söndürme konusundaki özellikleri arasında yer almaz?

a) Su ucuzdur. b) Her yerde bulunur. c) Su kolay taşınır.

d) Muhafazası kolaydır. e) Yatay ve dikey yüzeylere yapışır

8. A türü yangınlarının en iyi söndürme maddesi aşağıdakilerden hangisidir?

a) CO2 b) Halon c) Su d) KKT e) Köpük



9. Yanıcı sıvı yangınları hangi sınıf yangınlardandır?

a) D sınıfı b) C sınıfı c) B sınıfı d) A sınıfı e) E sınıfı



10. Aşağıdakilerden hangisi yangın algılama cihazından değildir?

a) Alev algılama cihazı b) Duman algılama cihazı c) Gaz algılama cihazı

d) Isı algılama cihazı e) Hız algılama cihazı

Cevap Anahtarı 1.C, 2.B, 3.B, 4.E, 5.D, 6.D, 7.E, 8.C, 9.C, 10.E



ÜNİTE 3

YANGIN SÖNDÜRME MADDE VE MALZEMELERİ

YANGIN SÖNDÜRMEDE KULLANILAN MADDE VE MALZEMELER SU

Yangın söndürmede en fazla kullanılan madde sudur. Büyük miktarlarda ve kolayca temin edilebilmesi, ucuzluğu, soğutma ve boğma gibi birtakım özellikleri suyun en yaygın kullanılan söndürme maddesi olmasını sağlamıştır

Suyun söndürme özellikleri birden fazla olup, aşağıda başlıklar altında izah edilmiştir:

• Soğutucu özelliği, • Kaplama ve boğma özelliği, • Emülsiyon için kullanma özelliği



KARBONDİOKSİT :Karbondioksit (CO2), yüksek basınç altında (50-60 kg/cm²) sıvılaştırılarak tüplere doldurulan, püskürtülmesiyle normal basınçta gaz hâline geçerek ortamdaki oksijen miktarını azaltan, yani boğucu etkisi ile yangını söndüren kimyasal bir söndürücü maddedir. Karbondioksit (CO2) gazı temiz, kuru ve elektrik iletken değildir. Yangından korunacak eşyalara zarar vermez

KURU KİMYASAL (KİMYEVÎ) TOZLAR :Kuru toz, yanan maddenin yüzeyini kaplayarak hava ile temasını kesmekte ve yapısındaki kimyasal maddelerin ayrışmasıyla söndürme işlemini gerçekleştirmektedir

YANGIN SÖNDÜRME KÖPÜĞÜ:Belli oranlarda suyla karışan yapıcı maddenin meydana getirdiği köpük, yanan sıvının yüzeyini kaplayarak hava ile temasını keser ve yanma ısısını düşürür. Köpük, su ve hava karışımıdır. Karışımdaki hava miktarı köpük çeşidi ve özelliklerini belirler. Köpük, yanıcı ve sıvı kimyasal maddeler veya yakıtların söndürülmesi işlemlerinde kullanılır.

Kimyasal Köpük :Kimyasal köpük, alüminyum sülfat ile sodyum bikarbonatın kohesin bir madde beraberliğinde suda çözülmesi sonunda oluşan köpük olup, yaygın olarak kullanılmaktadır. Isıya dayanıklı olup, çok yoğun olduğundan yavaş hareket eder. Protein esaslı veya sentetik olabilen mekanik köpük, yüzey kaplayarak buhar çıkmasına engel olur. Köpük içerisinde su mevcut olduğundan, suyun soğutma etkisi de ayrı bir avantajdır. Ancak, elektrik sistemiyle ilgili yangınlarda kullanılmamalıdır. Mekanik Köpük Mekanik (protein esaslı) köpük, kimyasal yollarla özel olarak formüle edilmiş hayvansal ve bitkisel artıkların hidrolize edilerek %3-5 oranlarında su ile karışmasından elde edilir. Regular ve flora protein esaslı olmak üzere iki çeşidi bulunur. Regular protein esaslı köpük, saf hidrolize proteindir. Köpük stabilizötürü, donma noktası düşürücü ve koruyucu maddeden meydana gelmiştir

AFFF Tipi Köpük: AFFF tipi köpük, flora karbon bileşikleri ile sentetik köpük sıvılarının bir kombinasyonudur. Yangını aniden söndürür. Hidrokarbonun yüzey gerilimini küçülterek köpük filminin ani olarak yayılmasını sağlar. İzolasyon etkisi uzun süre devam eder. Seri alev almayı kesinlikle önler.

Köpük kullanılmaması gereken yerler:

• LPG yangınları, • Sıcak asfalt ve ağır yağ yangınları, • Elektrik tesisatı yangınları,

• Gıda maddesi yangını, • Kuru kimyevi toz kullanılan yangınlar (aynı anda kullanılmaz

***Akaryakıt depo yangınlarında sentetik köpükler kullanılır



DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Büyük miktarlarda ve kolayca temin edilebilmesi, ucuzluğu, soğutma ve boğma gibi bir takım özelliklerinden dolayı en yaygın kullanılan söndürme maddesi hangisidir?

a) Su b) Karbondioksit c) Toz d) Mekanik köpük e) Sentetik köpük



2. Suyun söndürücülüğünün artması için ateşe kaç mm’lik damlalar halinde tatbik edilmesi gerekir?

a) 0,05 b) 0,15 c) 0,25 d) 0,35 e) 0,45



3. Söndürme amacına daha çabuk ulaşılabilmesi için su verme cihazlarının suyu kaç mm arasında bir damla büyüklüğü oluşturması önerilir?

a) 0,5-5 b) 0,4-4 c) 0,3-3 d) 0,2-2 e) 0,1-1



4. 1 gr suyun, ısısını 1° C yükseltmek için kaç kalori gerekir?

a) 0,5 b) 1,0 c) 1,5 d) 2,0 e) 2,5



5. “Ateşi söndürmek için yeteri kadar su buharının (stim) meydana gelmesi sağlanarak, yanan bölgeden havayı kovma, dolayısı ile oksijensiz bırakma”şeklinde tanımlanan söndürme tekniği aşağıdakilerden hangisidir?

a) Suyun emülsyonu b) Yangını suyun soğutucu özelliğiyle söndürme c) Yangını suyla boğma

d) Yangını kimyasallarla söndürme e) Yanıcı maddeyi ortadan kaldırma

6. Karbondioksitli yangın söndürme cihazları, ısısı °C altında olan yerlerde muhafaza edilmelidir?

a) 31 b) 26 c) 21 d) 16 e) 11



7. Kuru toz, aşağıdaki gazlardan hangisiyle püskürtülmektedir?

a) Sodyumbikarbonat b) Sülfat c) Flora protein d) Azot veya karbondioksit e) Polar solvent



8. Kuru kimyevi tozlar (KKT), ateşin üzerine tatbik edildikleri zaman, ne şekle dönüşerek ateşi söndürür?

a) Sodyum solvent b) Amonyum sülfat c) Sodyum bikarbonat ve su

d) Hidrokarbon bisülfat e) Halojensiz sülfat

9. Kuru kimyevi tozların depolanma sırasında ve söndürme cihazları içinde en az kaç yıl bozulmadan kalması gerekir.?

a) 4 b) 5 c) 6 d) 7 e) 8



10. AFFF tipi köpük, “Flora karbon bileşikleri ile sentetik köpük sıvılarının bir kombinasyonu” hangi tip köpüktür?

a) ABBB b) ACCC c) ADDD d) AEEE e) AFFF


Cevap Anahtarı 1.A, 2.D, 3.E, 4.B, 5.C, 6.A, 7.D, 8.C, 9.B, 10.E
ÜNİTE 4

YANGIN ALGILAMA VE UYARI SİSTEMLERİ

YANGININ OLUŞUM SAFHALARI

Yangın olayı üç safhada gerçekleşir.

Başlangıç Safhası Başlangıç safhası tam yanmanın olmadığı, oksijenin yeterli ama ısının yetersiz olduğu durumdur. Yarım yanmış gazlar, kendi sıcaklıklarından yükselip dolaşırken uygun oksijen ve sıcaklık oranını buldukları yerde kısa süreli alev dili (flame-over) şeklinde yanarlar.

Denge Safhası :Denge safhasında ısı ve oksijen yeterli olup ortamda duman azdır ve neredeyse tam yanma olmaktadır. Yükselen sıcak hava konveksiyonla odada dolaşarak bütün yanıcı maddeleri tutuşma sıcaklığına yükseltir ve bir anda tüm maddeler tutuşur.

Sıcak Tütme Safhası :Sobanın gece uyutulmasına benzeyen ve korlaşma safhası da denilen bu safhada ısı yüksektir. İlerleyen yangın sebebi ile azalan oksijen yetersiz miktardadır. Yarım yanma yani sıcak tütme devam etmektedir. Yangının meydana geldiği ortam basınçlı bir şekilde yarım yanmış gazlar tarafından doldurulmuştur. Kapı ve pencereler açıldığında ortama ani oksijen girişi sebebi ile patlamaya (backdraft) neden olmaktadır.

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Aşağıdakilerden hangisi bir yangın söndürme yöntemi değildir?

a) Boğma b) Su ile söndürme c) Kimyasal ile söndürme

d) Kuru tozlu söndürme e) Işık ile söndürme

2. Aşağıdakilerden hangisi yangının safhaları içerisinde yer almaz?

a) Başlangıç b) Denge c) Kor d) Kaynama e) Sıcak tütme



3. Aşağıdakilerden hangisi bir yangın algılama sistemi değildir?

a) Konvansiyonel b) Adresli c) Android d) Analog e) İnteraktif aderesli



4. Aşağıdakilerden hangisi bir yangın algılama ve uyarı sistemi bileşeni değildir?

a) Kontrol paneli b) Anahtar c) Dedektör d) Buton e) Siren



5. Aşağıdakilerden hangisi ışıklı yön levhalarının özelliklerinden değildir?

a) Camdan yapılmış olmalıdırlar. b) Yardımcı elemanlardır. c) Elektrik kesilse bile çalışmak zorundadırlar.

d) Tesisatları ana sistem tesisatından ayrıdır. e) Kullanıldıkları yerlere göre çalışma süreleri farklılık gösterir.

6. Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

a) Dedektörler 24 V ile çalışırlar. b) Yangın alarm sistemlerinde bölge yaklaşımı önemli değildir.

c) Dedektör ve butonlar tek bir Çevrim (Loop) üzerine bağlanırlar.

d) Bölge (Zone) bazında algılama yapan sistemlere konvansiyonel sistemler denir.

e) Gece ve gündüz kullanılacak buton ve sirenler farklıdır.

7. Aşağıdakilerden hangisi bölge tespitinde uyulması gereken özelliklerinden değildir?

a) Binalarda her kat en az bir bölge olarak düşünülmelidir.

b) Bir yangın bölgesinin uzunluğu herhangi bir yöne 100 metreyi geçmemelidir.

c) Bir kat eğer 2000 m2’ den büyük ise birden fazla yangın bölgesi tespit edilmelidir.

d) Bir bina birleşik olsa dahi iki ayrı ana girişe sahipse iki bölge olarak değerlendirilmelidir.

e) Bulunulan yöne ve coğrafi bölgeye göre bölge sayısı hesaplanmalıdır.



8. Aşağıdakilerden hangisi dedektörlerin yerleşiminde dikkat edilmesi gereken özelliklerden değildir?

a) Duvardan en az 50 cm uzağa monte edilirler. b) Dedektörün zeminden yüksekliği 9 metreyi geçemez.

c) Elektrik kesilse bile yanıp sönmek zorundadırlar. d) Asansörlerden en fazla 1,5 m mesafeye yerleştirilmelidirler. e) Dedektörler ile aydınlatma armatürleri arasında armatürün yüksekliğinin iki katı mesafe konulmalıdır.

9. Aşağıdakilerden hangisi yangın ihbar butonlarının yerleşiminde dikkat edilmesi gereken özelliklerden değildir? a) Camdan yapılmış olmalıdırlar. b) Yerden en az 110 cm ve en fazla 140 cm yüksekliğe yerleştirilmelidir.

c) Tüm yangın uyarı butonlarının görülebilir ve kolayca erişilebilir olması gerekir.

d) Tesis içindeki hiçbir kimsenin bir manuel butona 30 m’den daha fazla gitmesine gerek kalmayacak şekilde yerleştirilmelidir.

e) Yangın uyarı butonları yangın kaçış yollarında tesis edilir.



10. Aşağıdakilerden hangisi acil yönlendirme ve aydınlatma armatürlerinin yerleşiminde dikkat edilmesi gereken özelliklerden değildir?

a) Yangın durumunda söndürme tüplerine ve diğer yangın müdahale malzemelerine rahatça ulaşılması için üst kısımlarından acil aydınlatma yapılır.

b) Yönlendirme işaretleri, yerden 200 cm ila 240 cm yüksekliğe yerleştirilir.

c) İnsanların vakti öğrenmeleri için saat özelliği olmak zorundadır.

d) Yönlendirme işaretleri, yeşil zemin üzerine beyaz olarak ilgili yönetmelik ve standartlara uygun sembolleri ve normal zamanlarda kullanılacak çıkışlar için “ÇIKIŞ”, acil durumlarda kullanılacak çıkışlar için ise “ACİL ÇIKIŞ” yazısını ihtiva eder.

e) Koridorların tahliye açısından aydınlatılmış olması gerekir. Koridorun sonunda bulunan kapı üzerinde bir yönlendirme işareti bulunmalıdır.


Cevap Anahtarı 1.E, 2.D, 3.C, 4.B, 5.A, 6.E, 7.E, 8.C, 9.A, 10.C

ÜNİTE 5

YAPI VE BİNALARDA YANGIN GÜVENLİĞİ

YAPI ve BİNALARDA YANGINLA İLGİLİ GENEL SORUMLULUKLAR

Yapılarda kurallara uyulmaması sebebiyle meydana gelen yangın hasarlarından dolayı;

• Yapı inşasında yer alan yapı sahipleri, işveren ve işveren temsilcileri,

• Tasarımda, uygulamada ve denetimde görevli mimar ve mühendisler,

• Yapı denetimi kuruluşları,

• Müteahhitler, imalatçılar ve danışmanları kusurlarına göre sorumludur

Yapı ve binaların yangın algılama ve söndürme projeleri, tesisat projelerinden ayrı olarak hazırlanır. Bir kat alanı 2000 m2’den fazla olan katların tahliye projeleri mimari projelerden ayrı olarak hazırlanır

***Yangın güvenliği sistemlerinin teşvik edilmesi için, ilgili kanunlarda belirtilen vergi, resim ve harçlar hariç olmak üzere, kamu kuruluşlarınca proje onay ve denetim hizmetlerinden hiçbir şekilde vize, harç ve benzeri ad altında herhangi bir ücret talep ve tahsil edilemez

***Kamuya açık telefon ve ücretli telefon kabinlerinin içine, karayolları ve otobanların şehir dışındaki uygun yerlerine, kamu binalarının, sitelerin ve diğer kurum ve kuruluşlara ait binaların güvenlik ve kontrol sistemlerinin bulunduğu yerlere, kırmızı zemin üzerine fosforlu sarı veya beyaz renkte “YANGIN 110” yazılması mecburidir

***plam kapalı kullanım alanı 10000 m2’den büyük imalathane, atölye, depo, otel, motel, sağlık, toplanma ve eğitim binalarında, binaya ait yangın tahliye projeleri, bina girişinde ve yangın sırasında itfaiyenin kolaylıkla ulaşabileceği bir yerde bulundurulur.



YAPI ve BİNALARIN YANGIN TEHLİKESİ SINIFLANDIRMASI

Düşük tehlikeli yerler :Düşük tehlikeli yerler, düşük yangın yüküne sahip, düşük yanabilirliği olan ve yangına karşı direnci en az 30 dakika olan 126 m2’den büyük bölümü olmayan mekânlardır. Okullar ve diğer eğitim kurumları, bürolar, hapishaneler örnek olarak verilebilir.

Orta tehlikeli yerler: Orta tehlikeli yerler, orta derecede yangın yüküne ve yanabilirliğe sahip yanıcı malzemelerin bulunduğu yerlerdir

Yüksek tehlikeli yerler :Yüksek tehlikeli yerler, yüksek yangın yüküne ve yanabilirliğe sahip ve yangının çabucak yayılarak büyümesine sebep olacak malzemelerin bulunduğu yerlerdir.

Binaların Yerleşimi ve Ulaşım Yolları

***Yeni planlanan alanlarda bitişik nizamda teşekkül edecek imar adalarının uzunluğu 75 m’den fazla olamaz. Uzunluğu 75 m’den fazla olan bitişik nizam yapı adalarında, yangına karşı güvenliğe ve erişim kontrolüne ilişkin düzenlemeler yapılır ve alınması gereken tedbirler plan müellifi tarafından plan notunda belirtilir.

***Özellikle park edilmiş araçlar sebebiyle itfaiye araçlarının geçişinin engellenmemesi için, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve bu Kanun uyarınca çıkarılan mevzuata göre, belediye trafik birimleri ile emniyet trafik şube müdürlüğü, normal zamanlarda yolları açık tutmakla yükümlüdür

***İtfaiye araçlarının yaklaşabildiği son noktadan binanın dış cephesindeki herhangi bir noktasına olan yatay uzaklık en çok 45 m olabilir

***Serbest yükseklik, en az 4 m ve taşıma yükü 10 tonluk arka dingil yükü düşünülerek en az 15 ton alınır.

DEĞERLENDİRME SORULARI



1. Binalarda bir kat alanı kaç m2’den fazla olan katların tahliye projeleri mimari projelerden ayrı olarak hazırlanır?

a) 2000 b) 1800 c) 1600 d) 1400 e) 1200



2. Kamuya açık telefon ve ücretli telefon kabinlerinin içine, karayolları ve otobanların şehir dışındaki uygun yerlerine, kamu binalarının, sitelerin ve diğer kurum ve kuruluşlara ait binaların güvenlik ve kontrol sistemlerinin bulunduğu yerlere, kırmızı zemin üzerine fosforlu sarı veya beyaz renkte yazılması mecburi olan ifade aşağıdakilerden hangisidir?

a) “ACİL VAKA” b) “İLK YARDIM” c) “İMDAT” d) “YANGIN 110” e) “İHBAR HATTI”



3. Toplam kapalı kullanım alanı kaç m2’den büyük imalathane, atölye, depo, otel, motel, sağlık, toplanma ve eğitim binalarında, binaya ait yangın tahliye projeleri, bina girişinde ve yangın sırasında itfaiyenin kolaylıkla ulaşabileceği bir yerde bulundurulur?

a) 50 000 b) 40 000 c) 30 000 d) 20 000 e) 10 000



4. “Ticaret amaçlı binaların kapsamına giren işler hariç olmak üzere, iş amacı ile her türlü büro hizmetlerinin yürütüldüğü, hesap ve kayıt işlemlerinin ve benzeri çalışmaların yapıldığı binalar” ifadesi ile aşağıdakilerden hangisi tanımlanmaktadır?

a) Ticaret binaları b) Hesap ve kayıt binaları c) Büro binaları

d) Kamu binaları e) Özel binalar

5. “Her çeşit ürünün yapıldığı fabrika ve işleme, montaj, karıştırma, temizleme, yıkama, paketleme, depolama, dağıtım ve onarım gibi işlemlere mahsus bina ve yapılar” ifadesi ile aşağıdakilerden hangisi tanımlanmıştır?

a) Konutlar b) Endüstriyel yapılar c) Apartmanlar d) Fabrika ve atölyeler e) İmalathaneler



6. “Tören, ibadet, eğlence, yeme, içme, ulaşım ve araç bekleme gibi sebeplerle, 50 veya daha fazla kişinin bir araya gelebildiği bütün binaları veya bunların bu amaçla kullanılan bölümleri” açıklaması hangi kavramı ifade etmektedir?

a) Tören amaçlı binalar b) Eğlence amaçlı binalar c) Toplantı amaçlı binalar

d) Yeme ve içme amaçlı binalar e) Toplu mekânlar

7. “LPG, doğalgaz ve benzeri gazların depolama, taşıma, doldurma-boşaltma ve satış işlerinin yapıldığı yerler” cümlesi ile hangisi ifade edilmektedir?

a) LPG ile ilgili yerler b) Parlayıcı ve patlayıcı gazlarla ilgili yerler c) Doğal gaz tesisleri

d) Yanıcı sıvılarla ilgili yerler e) Yangın çıkarıcı sıvıların saklandığı yerler

8. “Isı ve basınç tesiri ile kolay tutuşabilen ve patlayabilen maddelerin bulunduğu yerler” cümlesi ile hangisi ifade edilmektedir?

a) Isı ve basınç depoları b) Tutuşma riski yüksek yerler c) Parlama ve patlama riski olan yerler d) Patlayıcı maddelerle ilgili yerler e) Basınç tesiri ile yangın çıkabilecek yerler



9. “Yanıcı sıvıların üretildiği, depolandığı ve hizmete sunulduğu satış tesisleri ve benzeri yerler” cümlesi ile hangi kavram ifade edilmektedir?

a) Yanıcı sıvılarla ilgili yerler b) Yakıcı gazlarla ilgili yerler c) Parlayıcı, patlayıcı gazlarla ilgili yerler

d) Patlayıcı gazlarla ilgili yerler e) Patlayıcıların depolandığı yerler

10. Okullar ve diğer eğitim kurumları, bürolar, hapishaneler gibi, düşük yanabilirliği olan ve yangına karşı direnci en az 30 dakika olan 126 m2’den büyük bölümü olmayan mekânlar” cümlesi ile hangi kavram ifade edilmektedir?

a) Yangın tehlikeli yerler b) Yüksek tehlikeli yerler c) Düşük patlama tehlikesi bulunan yerler

d) Düşük yanabilirlik ve patlayabilirlikli yerler e) Düşük tehlikeli yerler
Cevap Anahtarı 1.A, 2.D, 3.E, 4.C, 5.B, 6.C, 7.B, 8.D, 9.A, 10.E
ÜNİTE 6
BİNA MUKAVEMETİ VE YAPI MALZEMELERİ İLE BİNA KAÇIŞ YOLLARINDA YANGIN GÜVENLİĞİ

***Bina taşıyıcı sisteminin yangın direncinin belirlenmesinde, yük taşıma kapasitesi, bütünlüğü ve yalıtımı göz önüne alınır. Bina taşıyıcı sistem ve elemanlarının, gerek bir bütün olarak ve gerekse her bir elemanıyla, bir yangında insanların tahliyesi veya söndürme süresinde korunmaları için yeterli bir zaman boyunca stabil kalmalarını sağlayacak şekilde hesaplanarak boyutlandırılması mecburidir

***Yangına karşı güvenlik bakımından, kolay alevlenen yapı malzemelerinin inşaatta kullanılmasına müsaade edilmez. Kolay alevlenen yapı malzemeleri, ancak, bir kompozit içinde normal alevlenen malzemeye dönüştürülerek kullanılabilir.

***Her yapıda, bütün kullanıcılara elverişli kaçış imkânı sağlayacak şekilde, yapının kullanım sınıfına, kullanıcı yüküne, yangın korunum düzeyine, yapısına ve yüksekliğine uygun tip, sayı, konum ve kapasitede kaçış yolları düzenlenir

***BİNA MUKAVEMETİNDE YANGIN GÜVENLİĞİ

Yapı ve Binaların Taşıyıcı Mukavemeti

Yapı elemanları ile birleşik olarak kullanılan mamuller dâhil olmak üzere, yapı elemanlarının yangın karşısındaki tepkileri ve dirençleri için ilgili mevzuat ve standartlar esas alınır. Çevreye yangın yayma tehlikesi bulunmayan ve yangın sırasında içindeki yanıcı maddelerin çelik elemanlarında 540 0C üzerinde bir sıcaklık artışına sebep olmayacağı bütün çelik yapılar, yangına karşı dayanıklı kabul edilir. Alanı 5000 m2’den az olan tek katlı yapılar hariç olmak üzere, diğer çelik yapılarda, çeliğin sıcaktan uygun şekilde yalıtılması gerekir. Yalıtım, yangına dayanıklı püskürtme

Yangın direncinde binaların yük taşıma kapasitesi etkilidir.sıva ile sıvama, yangına dayanıklı boya ile boyama, yangına dayanıklı malzemeler ile çevreyi sarma, kutuya alma ve kütlesel yalıtım şeklinde yapılabilir. Betonarme ve ön gerilmeli betondan mamul taşıyıcı sistem elemanlarında ilgili mevzuat ve standartlara uyulur.
Yapı ve Binalarda Yangına Direnç Artırıcı Argümanlar

Yangın kompartımanı ve yangın duvarı Yangın kompartıman duvar ve döşemelerinin yangına en az direnç sürelerine Tablo 6.1’de yer verilmiştir. İki veya daha çok bina tarafından ortak kullanılan duvarlar, kazan dairesi, otopark, ana elektrik dağıtım odaları, yapı içindeki trafo merkezleri, orta gerilim merkezleri, jeneratör grubu odaları ve benzeri yangın tehlikesi olan kapalı alanların duvarları ve döşemeleri kompartıman duvarı özelliğinde olur.

***Birbirleriyle bitişik yapıları birbirinden ayıran yangın duvarları, yangına en az 90 dakika dayanıklı olarak projelendirilir

***Yüksek binalarda, çöp, haberleşme, evrak ve teknik donanım gibi, düşey tesisat şaft ve baca duvarlarının yangına en az 120 dakika ve kapaklarının en az 90 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz olması gerekir

Döşemeler Bütün döşemelerin yangın duvarı niteliğinde olması gerekir.Döşeme kaplamaları en az normal alevlenici, yüksek binalarda ise en az zor alevlenici malzemeden yapılır. Döşeme üzerinde kolay alevlenen malzemeden ısı yalıtımı yapılmasına, üzeri en az 2 cm kalınlığında şap tabakası ile örtülmek şartı ile müsaade edilir. Ayrık nizamda müstakil konutlar dışındaki binaların tavan kaplamaları ve asma tavanlarının malzemesinin en az zor alevlenici olması gerekir

***Cepheler ve çatılar :Dış cephelerin, yüksek binalarda zor yanıcı malzemeden ve diğer binalarda ise en az zor alevlenici malzemeden olması gerekir. Alevlerin bir kattan diğer bir kata geçmesini engellemek için iki katın pencere gibi korumasız boşlukları arasında, düşeyde en az 100 cm yüksekliğinde yangına dayanıklı cephe elamanıyla dolu yüzey oluşturulur veya cephe iç kısmına en çok 2 m aralıklarla cepheye en fazla 1.5 m mesafede yağmurlama başlıkları yerleştirilerek cephe otomatik yağmurlama sistemi ile korunur.

***Duvarların iç kaplamaları en az zor alevlenici malzemeden olmalıdır



***YAPI MALZEMELERİNDE YANGIN GÜVENLİĞİ

Duvarlarda iç kaplamalar ile ısı ve ses yalıtımları; en az normal alevlenici, yüksek binalarda ve kapasitesi 100 kişiden fazla olan sinema, tiyatro, konferans ve düğün salonu gibi yerlerde ise en az, zor alevlenici malzemeden yapılır



YAPI ve BİNALARDA YANGINA KARŞI KAÇIŞ GÜVENLİĞİ

Her çıkışın açıkça görünecek şekilde yapılması, ayrıca, çıkışa götüren yolun, sağlıklı her kullanıcının herhangi bir noktadan kaçacağı doğrultuyu kolayca anlayabileceği biçimde görünür olması gerekir

***Asansörler kaçış yolu olarak kabul edilmez.

Çıkış Kapasitesi ve Kaçış Uzaklıkları

gerekli kaçış ve panik hesaplarında kullanılmak üzere ilgili mevzuatta belirtilen değerler esas alınır. Çıkış genişliği için, çıkış kapıları, kaçış merdivenleri, koridorlar ve diğer kaçış yollarının kapasiteleri 50 cm’lik genişlik birim alınarak hesaplanır. uzaklığı ölçülecek en uzak nokta mekân içinde mekânı çevreleyen duvarlardan 40 cm önde alınır. Yangına en az 60 dakika dayanıklı ve duman geçişi önlenmiş yatay tahliye alanı sağlanan hastane gibi yerlerde kaçış uzaklığı, yatay tahliye alanına götüren koridorun çıkış kapısına kadar olan ölçüdür. Her yatay tahliye alanından en az bir korunumlu kaçış yoluna ulaşılması gerekir. Zemin kattaki dükkân ve benzeri yerlerde kişi sayısı 50’nin altında ve kaçış uzaklığı en uzak noktadan dış ortama açılan kapıya olan uzaklık 25 m’den az ise, bina dışına tek çıkış yeterli kabul edilir

***Kaçış yolu koridor yüksekliği 210 cm’den az olamaz.

Yangın Güvenlik Holü

Yangın güvenlik holleri; kaçış merdivenlerine dumanın geçişinin engellenmesi, söndürme ve kurtarma elemanlarınca kullanılması ve gerektiğinde engellilerin ve yaralıların bekletilmesi için yapılır

***Yangın güvenlik hollerinin taban alanı, 3 m²’den az, 6 m2’den fazla ve kaçış yönündeki boyutu ise 1.8 m’den az olamaz

***Acil durum asansörü önünde yapılacak yangın güvenlik holü alanı, 6 m2’den az, 10 m2’den çok ve herhangi bir boyutu 2 m’den daha az olamaz

***Aksi belirtilmedikçe kaçış merdivenlerine, bir yangın güvenlik holünden veya kullanım alanlarından bir kapı ile ayrılan hol, koridor veya lobiden geçilerek ulaşılır.
Kaçış merdivenleri

Yangın hangi noktada çıkarsa çıksın, o kotta bütün insanların çıkışlarının sağlanması için kaçış yollarının ve kaçış merdivenlerinin birbirlerinin alternatifi olacak şekilde konumlandırılması gerekir

***Merdiven yuvalarının yeri, binadaki insanların güvenlikle bina dışına kaçışlarını kolaylaştıracak şekilde seçilir

Dairesel merdiven :Dairesel merdivenler; yanmaz malzemeden yapılmaları ve en az 100 cm genişlikte olmaları hâlinde, kullanıcı yükü 25 kişiyi aşmayan herhangi bir kattan, ara kattan, veya balkonlardan zorunlu çıkış olarak hizmet verebilir.

***Dairesel merdivenler 9.50 m'den daha yüksek olamaz. Basamağın kova merkezinden en fazla 50 cm uzaklıktaki basış genişliği 250 mm’den az olamaz. Basamak yüksekliği 175 mm'den çok olamaz. Baş kurtarma yüksekliği 2.50 m'den az olamaz.



Kaçış yolu kapıları

Kaçış yolu kapılarının en az temiz genişliği 80 cm’den ve yüksekliği 200 cm’den az olamaz. Kaçış yolu kapılarında eşik olmaması gerekir. Dönel kapılar ile turnikeler, çıkış kapısı olarak kullanılamaz

***Kaçış merdiveni ve yangın güvenlik holü kapılarının; duman sızdırmaz ve 4 kattan daha az kata hizmet veriyor ise en az 60 dakika, bodrum katlara ve 4 kattan daha fazla kata hizmet veriyor ise en az 90 dakika yangına karşı dayanıklı olması şarttır
Bina Türüne Göre Kaçışlar

Konutlar

Bodrum katlar dâhil 4 katı geçmeyen konutlar ile tek evler, ikiz evler ve sıra evler gibi konutlarda, tek bir kullanıma hizmet veren binalarda veya böyle bir binanın ayrılmış bir bölümünde kaçışlar, kaçış mesafesi aranmaksızın normal merdivenlerle sağlanabilir. Bu merdivenlerde başka herhangi bir özellik aranmaz. Belirtilenler dışındaki konutlarda, konut içindeki herhangi bir noktadan konut çıkış kapısına kadar olan uzaklığın 20 m’yi, yağmurlama sistemi olan konutlarda 30 m’yi geçmemesi gerekir

***Kaçış uzaklığı, apartman kapısından başlanarak ölçülür.

Sağlık yapıları

Sağlık yapıları kapsamında olan, hastanelerde, yaşlılar için dinlenme ve bakım evleri ve bedensel ve zihinsel engelliler için olan bakım evlerinde aşağıda belirtilen şartlara uyulur: • Kullanıcı yükü 15 kişiyi aşan herhangi bir hasta yatak odası veya süit oda için birbirinden uzakta konuşlandırılmış 2 kapı bulunması gerekir. • Hastanelerin ve bakımevlerinin 300 m2’den büyük olan yatılan katlarının her biri, en az yarısı büyüklüğünde iki veya daha fazla yangın kompartımanına ayrılır veya korunumlu yatay tahliye alanları teşkil edilir



Oteller, moteller ve yatakhaneler

Otellerin, motellerin ve diğer binaların yatakhane olarak kullanılan bölümlerinin aşağıda belirtilen şartlara uygun olması gerekir: • Yatak odaları, iç koridordan en az 60 dakika yangına karşı dayanıklı bir duvar ile ayrılır. Toplam yatak sayısı 20’den fazla veya kat sayısı ikiden fazla olan otellerde her katta en az 2 çıkış sağlanır. Yatak sayısı 20’den az ve yapı yüksekliği 15.50 m’den az olan bina veya bloklarda ise, merdiven korunumlu yapıldığı veya basınçlandırıldığı takdirde, tek merdiven yeterli kabul edilir.

• İç koridora açılan kapıların yangına karşı en az 30 dakika dayanıklı olması ve kendiliğinden kapanan düzenekler ile donatılması gerekir.

• İç koridorlar, bir dış duvarda yer alan boşluklar ile doğal yolla havalandırılır veya mekanik duman tahliyesi yapılır.

• Yatak odası koridoruna açılan diğer odaların veya koridorun bir parçasını oluşturup kaçışları tehlikeye sokabilecek diğer mekânlar için, yatak odalarıyla aynı düzeyde bir kompartıman özelliğinin sağlanması şarttır.

Toplanma amaçlı binalar

Tiyatro, sinema, oditoryum, konser salonu ve bunlar gibi sabit koltuklu toplantı amaçlı salonlarda iki koltuk sırası arasındaki geçitlerin aşağıda belirtilen şekilde olması gerekir:

• Salonlarda ve balkonlarda kapılara veya çıkış kapılarına götüren ve genişliği koridor genişliğinden az olmayan ara dolaşım alanlarının sağlanması gerekir. Duman sızdırmaz kapılar tek veya çift kanatlı olabilir.

• Koltuk sıralarının oluşturduğu kümeler arasında dolaşım alanlarının düzenlenmesi ve bir koltuk sırası içindeki koltuk sayısının belirtilen şartlara uygun olması gerekir. Sıra iç geçiş temiz genişliği 30 cm’den az olamaz ve bu genişlik sıranın arkasından otomatik kalkan koltuklar dâhil olmak üzere, dik durumdaki koltuğun en yakın çıkıntısına kadar yatay olarak ölçülür. Sıra iç geçiş genişliğinin bütün sıra boyunca sabit tutulması gerekir. • Ara dolaşım alanlarında eğim % 10’u aşmadıkça kot değişimlerinin çözümü için basamak yapılamaz.

• Ara dolaşım alanlarında, basamakların eğimi 30 dereceyi veya rampa eğimi % 10’u aştığı takdirde, koltukları yandan kuşatan korkulukların yapılması gerekir.

• Ara dolaşım alanlarını oluşturan basamakların ve rampaların bitiş kaplamalarında kaymayı önleyen malzemeler kullanılması şarttır.

• Her bir basamağın, genel aydınlatmanın kesilmesi hâlinde net olarak görülebilecek şekilde ışıklandırılması gerekir.

Fabrika, imalathane, mağaza, dükkân, depo, büro binaları ve ayakta tedavi merkezler:

Fabrika, imalathane, mağaza, dükkân, depo, büro binaları ve ayakta tedavi merkezlerinde en az 2 bağımsız kaçış merdiveni veya başka çıkışların sağlanması gerekir. Ancak,

• Yapı yüksekliğinin 21.50 m’den az olması,

• Bir kattaki kullanıcı sayısının 50 kişiden az olması,

• Bütün katlarda en fazla kaçış uzaklığının belirlenen uzaklıklara uygun olması,

• Yapımda yanmaz ürünler kullanılmış olması,

• İmalât ve depolamada kolay alevlenici ve parlayıcı maddelerin kullanılmaması

***Fabrika gibi yapıların yüksekliği 21,5 m’den az olamaz



DEĞERLENDİRME SORULARI

1. En az kaç cm kalınlığında kâğıt taşıyıcı duvar, kemer, tonoz ve kubbeler, ilgili mevzuat ve standartlara uygun inşa edilmiş olmaları kaydıyla, 4 saatten kısa süreli yangınlar için ayrı bir kontrolü gerektirmez?

a) 18 b) 19 c) 20 d) 21 e) 22



2. Alanı kaç m2’den az olan tek katlı yapılar hariç olmak üzere, diğer çelik yapılarda, çeliğin sıcaktan uygun şekilde yalıtılması gerekir?

a) 3000 b) 4000 c) 5000 d) 6000 e) 7000



3. Birbirleriyle bitişik yapıları birbirinden ayıran yangın duvarları, yangına en az kaç dakika dayanıklı olarak projelendirilir?

a) 50 b) 60 c) 70 d) 80 e) 90



4. Dış kaplamalar, kaç kata kadar olan binalarda en az normal alevlenici, yüksek bina sınıfına girmeyen binalarda zor alevlenici ve yüksek binalarda ise zor yanıcı malzemeden yapılır?

a) 2 b) 3 c) 4 d) 5 e) 6



5. Yüksek binalarda ıslak hacimlerden geçen branşman boruları hariç olmak üzere, kaç mm’den daha büyük çaplı tesisat borularının en az zor alevlenici malzemeden olması gerekir?

a) 65 b) 70 c) 75 d) 80 e) 85



6. Çıkış genişliği için, çıkış kapıları, kaçış merdivenleri, koridorlar ve diğer kaçış yollarının kapasiteleri kaç cm’lik genişlik birim alınarak hesaplanır?

a) 30 b) 40 c) 50 d) 60 e) 70


7. Kaçış uzaklığı ölçülecek en uzak nokta mekân içinde mekânı çevreleyen duvarlardan kaç cm önde alınır?

a) 25 b) 30 c) 35 d) 40 e) 45



8. Kaçış yolu, bu özelliği dışında, yapının mekânlarına hizmet veren koridor ve hol olarak kullanılıyor ise, kaç cm’den az genişlikte olamaz?

a) 100 b) 110 c) 120 d) 130 e) 140



9. Yüksek binalarda kaçış yollarının ve merdivenlerin genişliği kaç cm’den az olamaz?

a) 120 b) 130 c) 140 d) 150 e) 160



10. Kaçış yolu koridorunun yüksekliği kaç cm’den az olamaz?

a) 170 b) 180 c) 190 d) 200 e) 210


Cevap Anahtarı 1.B, 2.C, 3.E, 4.A, 5.B, 6.C, 7.D, 8.B, 9.A, 10.E

ÜNİTE 7

BİNA BÖLÜM VE TESİSLERİNDE YANGIN GÜVENLİĞİ

Sığınak ve Otoparklarda Yangın Güvenliği

İlgili mevzuata uygun olarak 100 m2’den büyük olan sığınaklarda, uygun duman tahliye sistemi kurulması ve belirtilen esaslara uygun ve en az 2 çıkışın sağlanması mecburidir

Toplam alanı 2000 m2’yi aşan kapalı otoparklar için mekanik duman tahliye sistemi yapılması şarttır

Soba ve Bacalarda Yangın Güvenliği

Baca tesisatının, ilgili Türk Standartlarındaki esaslara uygun olması şarttır. Her kazan için tercihen ayrı bir baca kullanılır, soba ve şofben boruları kazan bacalarına bağlanamaz. Kazan dairesi için ayrıca havalandırma bacası yapılır. Baca çekişinin azalmaması bakımından, bacaların mümkün ise, komşu yüksek binalardan en az 6 m uzaklıkta yapılması ve ait olduğu bina mahyasının en az 0.8 m üzerine kadar çıkarılması gerekir.

Bacaların yapımı, yıllık bakımı ve temizliği gaz dağıtım şirketlerinin belirleyeceği uzman ve eğitimli kişiler tarafından yaptırılır ve bu kişiler tarafından bacalar ve temiz hava girişleri kontrol edilir. Baca gazı sensörü olmayan cihazların kullanılmasına izin verilmez.

***Baca temizliği vb. yerel itfaiye teşkilatınca yapılır



Çatılarda Yangın Güvenliği

Çatı aralarında kolay alevlenici, parlayıcı ve patlayıcı madde bulundurulamaz

***Çatı girişleri kapalı ve kilitli tutulur

Kazan Dairelerinde Yangın Güvenliği

Kazan dairelerinin ilgili Türk Standartlarına uygun olması şarttır. Kazan dairesi, binanın diğer kısımlarından, yangına en az 120 dakika dayanıklı bölmelerle ayrılmış olarak merkezi bir yerde ve bütün hâlinde bulunur. Bina dilatasyonu, kazan dairesinden geçemez.

***Çıkış kapılarının olabildiği kadar biribirinin ters yönünde yerleştirilmesi, yangına en az 90 dakika dayanıklı, duman sızdırmaz ve kendiliğinden kapanabilecek özellikte olması gerekir

***Kazan dairesinde en az 1 adet 6 kg’lık çok maksatlı kuru kimyevi tozlu yangın söndürme cihazı ve büyük kazan dairelerinde en az 1 adet yangın dolabı bulundurulur



Transformatör ve Jeneratörlerde Yangın Güvenliği

Binaların yıldırım tehlikesine karşı korunması için ilgili yönetmelik ve standartların gereğinin yerine getirilmesi şarttır. Elektrik yükünün yapı veya yapı içindeki diğer tesisat üzerinde risk yaratmaksızın toprağa iletilebileceği yeterli bağlantının sağlanması ve bir toprak sonlandırma ağı oluşturulması gerekir. Yıldırım tehlikesine karşı ilgili yönetmeliklere ve standartlara uygun yıldırımdan korunma tesisatı yapılır. Transformatörün kurulacağı odanın bütün duvarları, tabanı ve tavanı en az 120 dakika süreyle yangına dayanabilecek şekilde yapılır.



Yakıt Depolarında Yangın Güvenliği

Yakıt depoları, yangına dayanıklı bölmelerle korunmuş bir hacme yerleştirilir. Yakıt deposu ile kazan dairesinin yangına 120 dakika dayanıklı bir bölme ile ayrılmış olması gerekir. Depoda yeterli havalandırmanın sağlanması ve tank kapasitesinin en az üçte birini alacak şekilde havuzlama yapılması şarttır. Yakıt tankları, ilgili Türk Standartlarına göre hesaplanır ve yerleştirilir. Akaryakıt depoları; merdiven altına, merdiven boşluğuna, mutfağa, banyoya ve yatak odasına konulamaz. Kalorifer yakıtı olarak kullanılan sıvı yakıtlar; aşağıda belirtilen şekilde ve miktarlarda depolanabilir:

• 1000 litreye kadar bodrumda ve varil içinde,

• 3000 litreye kadar bodrumda ve sızıntısız sac kaplarda,

• 40000 litreye kadar bina içinde bodrum katta, yangına 120 dakika dayanıklı kâgir odada sızıntısız tanklarda veya bina dışında sızıntısız yeraltı ve yerüstü tanklarında,

• Stok ihtiyacının 40000 litreden fazla olması hâlinde, yakıt tankları, binadan ayrı, bağımsız, tek katlı bir binaya yerleştirilmiş ve Sekizinci Kısımda belirtilen emniyet tedbirleri alınmış şekilde. Akaryakıt depolarının metal bölümleri, ilgili yönetmeliklere göre statik elektriğe karşı topraklanır

Elektrik tesisatı, yangın veya patlama tehlikesi oluşturmayacak şekilde projelendirilip tesis edilir ve çalışanlar doğrudan veya dolaylı temas sonucu kaza riskine karşı korunur.

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. 100 m2’den büyük olan sığınaklarda, uygun duman tahliye sistemi kurulması ve belirtilen esaslara uygun ve en az kaç çıkışın sağlanması mecburidir?

a) 1 b) 2 c) 3 d) 4 e) 5


2. Alanlarının toplamı kaç m2’den büyük olan kapalı otoparklarda otomatik yağmurlama sistemi, yangın dolap sistemi ve itfaiye su alma ağızları yapılması mecburidir?

a) 400 b) 500 c) 600 d) 700 e) 800



3. Toplam alanı kaç m2’yi aşan kapalı otoparklar için mekanik duman tahliye sistemi yapılması şarttır?

a) 500 b) 1000 c) 1500 d) 2000 e) 2500



4. Döşeme alanı 100 m2’nin üzerindeki veya ısıl kapasitesi 350 kW’ın üzerindeki kazan dairelerinde en az az kaç çıkış kapısı olur?

a) 2 b) 3 c) 4 d) 5 e) 6



5. Kazana ait baca duvarları kaç 0C sıcaklığa dayanıklı olan malzemeden yapılır ve yapılmasında delikli tuğla ve briket kullanılamaz?

a) 100 b) 200 c) 300 d) 400 e) 500



6. Çıkış kapılarının olabildiği kadar biribirinin ters yönünde yerleştirilmesi, yangına en az kaç dakika dayanıklı, duman sızdırmaz ve kendiliğinden kapanabilecek özellikte olması gerekir?

a) 15 b) 30 c) 60 d) 90 e) 120



7. Sıvı yakıtlı kazan dairesinde en az kaç m3 hacminde uygun yerde betondan pis su çukuru yapılır?

a) 0,25 b) 0,50 c) 0,75 d) 1,00 e) 1,25



8. Büyük kazan dairelerinde en az kaç adet yangın dolabı bulundurulur?

a) 5 b) 4 c) 3 d) 2 e) 1



9. Aynı kuyu içinde, kaç taneden fazla asansör kabini düzenlenemez?

a) 2 b) 3 c) 4 d) 5 e) 6



10. Acil durum asansörlerinin elektrik tesisatının ve kablolarının yangına karşı en az kaç dakika dayanıklı olması gerekir?

a) 30 b) 45 c) 60 d) 75 e) 90



Cevap Anahtarı 1.,B 2.C, 3.D, 4.A, 5.E, 6.D, 7.A, 8.E, 9.B, 10.C


*** İle gösterilen alanlar soru çıkma olasılığı yüksek alanlardır. Sayfa


Yüklə 97,98 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə