Young-Rygh Kaçınma Ölçeği (yr-kö)’nin Psikometrik Özellikleri Gonca Soygüt

Young-Rygh Kaçınma Ölçeği (YR-KÖ)’nin

Psikometrik Özellikleri

Gonca Soygüt
YR-KÖ, Şema sürdürücü başa çıkma davranışlarından biri olan kaçınma davranışlarını ölçmek amacıyla klinik uygulama ve araştırma alanlarında kullanılmaktadır.
Young ve Rygh tarafından (1994) geliştirilen ölçek, erken dönem uyumsuz şemalarla başa çıkabilmek amacıyla kullanılan çeşitli savunma mekanizmalarını içermektedir. 40 maddeden oluşan kendini-bildirime dayanan ölçeğin kuramsal olarak önerilen 14 alt boyutu bulunmaktadır. Bu boyutlar şunlardır: Üzüntü veren olaylar hakkında kasıtlı olarak düşünmeme, madde kullanımı, mutsuzluğun inkar edilmesi, aşırı mantıksallaştırma ve kontrol, öfkenin bastırılması, psikosomatik semptomlar, insanlardan uzaklaşma, anıların inkar edilmesi, uyuyarak kaçınma/enerji kaybı, aktiviteyle zihinden uzaklaştırma, kendini yatıştırma (yiyerek, alışverişle…), olumsuz duyguların pasif engellenmesi, pasif zihinden uzaklaştırma (fantezi kurma, televizyon), üzüntü veren durumlardan kaçınma.
Ölçek, maddelerin katılımcılar tarafından 1 (“benim için tamamıyla yanlış”) ile 6 (beni mükemmel şekilde tanımlıyor”) arasında değişen Likert tipi bir ölçek üzerinde derecelendirilmesiyle puanlanmaktadır. Herhangi bir kesim noktası belirlenmemiş olmakla birlikte ölçekten alınan yüksek puanlar daha fazla kaçınma davranışına işaret etmektedir.
Ölçeğin özgün formuna ilişkin psikometrik çalışmalar devam etmektedir. Sprenger, Waller ve Bryant-Waugh (2001) tarafından yürütülen çalışmada ölçek için 31 maddeden oluşan 2 boyutlu yapının uygun olduğu görülmüş, bilişsel/duygusal ve davranışsal/somatik kaçınma boyutları araştırmacılar tarafından önerilmiştir. Ölçeğin toplam madde için iç tutarlık katsayısı α=.79, alt boyutların iç tutarlık katsayıları ise sırasıyla α =.78 ve α =.65 bulunmuştur. Bahsedilen çalışma ayrıca ölçeğin yeme bozukluğunda ayırt edici geçerliğini destekler niteliktedir.
Ölçeğin ülkemizdeki geçerlik- güvenirlik çalışmaları üniversite örnekleminde Soygüt (2007) tarafından yürütülmüştür. Çalışmada 6 boyut ve 26 maddeden oluşan yapının ölçek için uygun olduğu görülmüştür. Türk üniversite örneklemindeki çalışma sonrası oluşan boyutlar şunlardır: Psikosomatizm, sıkıntıyı yok saymak, duygu kontrolü, içe çekilme, aktiviteyle zihinden uzaklaştırma ve hissizlik/duyguları bastırma. Tüm ölçek için iç tutarlık katsayısı α=.77 bulunmuş, alt boyutların iç tutarlık katsayılarının ise α=.45-.76 arasında değiştiği gözlenmiştir. Yarıya bölme güvenirliği Spearman- Brown eşit olmayan yarılar katsayısı .67’dır.
YR-KÖ’nün birleşen geçerliğini ortaya koymak amacıyla ölçekten elde edilmiş test puanları ile diğer ölçekler arasındaki korelasyon katsayıları hesaplanmış, buna göre ölçeğin YŞÖ-KF ile .51, YTÖ ile .37, YEBÖ- Anne formu ile .28, YEBÖ-Baba formu ile .22, SCL-90-R ile .37 düzeyinde anlamlı korelasyon gösterdiği görülmüştür.

Not: © Ölçeğin Türkçe’ye çevirisine ilişkin telif Alp Karaosmanoğlu’na aittir. Çeviri aşaması ortak yürütülen ölçeğin üniversite örneklemi üzerindeki psikometrik çalışması Soygüt tarafından tamamlanarak burada raporlandırılmıştır.