Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti fizika matematika fakulteti
Yüklə 0,57 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ,,Tasodifiy miqdor va uning taqsimot funksiyasi. Taqsimot funksiya xossalari’’ mavzusidagi KURS ISHI Qabul qildi: Yusupov I
- Asosiy qism…………………………………………………...………....6
- Xulosa………………………………………………………………….20 Foydalanilgan adabiyotlar……………………………………………21 Kirish.
- Kurs ishning dolzarbligi
|
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA TA’LIM VAZIRLIGI ZAHIRIDDIN MUHAMMAD BOBUR NOMIDAGI ANDIJON DAVLAT UNIVERSITETI FIZIKA MATEMATIKA FAKULTETI Matematika yo’nalishining 4-kurs 4M9-guruh talabasi JO’RAYEVA DILDORA ISROILJON QIZINING ,,Tasodifiy miqdor va uning taqsimot funksiyasi. Taqsimot funksiya xossalari’’ mavzusidagi KURS ISHI Qabul qildi: Yusupov I Bajardi: D. Jo’rayeva Andijon - 2022 Mundarija: REJA: Kirish…………………………………………………………………….3 Asosiy qism…………………………………………………...………....6 Tasodifiy miqdolar va ularning turlari………………….………..…...6 Tasodifiy miqdorlarning bog‘liqsizligi……………………………...10 Ikki o`lchovli tasodifiy miqdorlarning sonli xarakteristikalari. Ba’zi muhim ikki o‘lchovlik taqsimotlar………………………………….14 Xulosa………………………………………………………………….20 Foydalanilgan adabiyotlar……………………………………………21 Kirish. Biz amalga oshirayotgan islohotlarning asosiy maqsadi – bolalarning baxtli kelajagi uchun barcha sharoitlarni yaratib berishdir. Sh.M.Mirziyoyev. Kurs ishning dolzarbligi: Nazariy va amaliy masalalarni yechishda ko‘pincha matritsaning xos sonlarini toppish Kurs ishning maqsadi: Matrissani xos son va xos vektorlarni topish, va о‘rganishdan iborat Kurs ishning vazifasi: Bog‘liqsiz tajribalar seriyasini tasodifiy miqdorlar va ularning taqsimotlari о‘rganish Bugungi kunda mustaqil taraqqiyot yo’lidan borayotgan mamlaktimizning uzluksiz ta’lim tizimini isloh qilish va takomillashtirish, yangi sifat bosqichiga ko‟tarish, unga ilg’or pedagogik va axborot texnologyalari joriy etish hamda ta’lim samaradorligini oshirish davlat siyosati darajasigacha ko’tarildi. Ehtimollar nazariyasi “tasodifiy tajribalar”, ya’ni natijasini oldindan aytib bo‘lmaydigan tajribalardagi qonuniyatlatni o‘rganuvchi matematik fandir. Bunda shunday tajribalar qaraladiki, ularni o‘zgarmas (ya’ni, bir xil) shartlar kompleksida hech bo‘lmaganda nazariy ravishda ixtiyoriy sonda takrorlash mumkin, deb hisoblanadi. Bunday tajribalar har birining natijasi tasodifiy hodisa ro‘y berishidan iboratdir. Insoniyat faoliyatining deyarli hamma sohalarida shunday holatlar mavjudki, u yoki bu tajribalarni bir xil sharoitda ko‘p marta takrorlash mumkin bo‘ladi. Ehtimollar nazariyasini sinovdan-sinovga o‘tishida natijalari turlicha bo‘lgan tajribalar qiziqtiradi. Biror tajribada ro‘y berish yoki bermasligini oldindan aytib bo‘lm aydigan hodisalar tasodifiy hodisalar deyiladi. Masalan, tanga tashlash tajribasida har bir tashlashga ikki tasodifiy hodisa mos keladi: tanganing gerb tomoni tushishi yoki tanganing raqam tomoni tushishi. Albatta, bu tajribani bir marta takrorlashda shu ikki tasodifiy hodisalardan faqat bittasigina ro‘y beradi. Tasodifiy hodisalarni biz tabiatda, jamiatda, ilmiy tajribalarda, sport va qimoro‘yinlarida kuzatishimiz mumkin. Umumlashtirib aytish mumkinki, tasodifiyat elementlarisiz rivojlanishni tasavvur qilish qiyindir. Tasodifiyatsiz umuman hayotning va biologik turlarning yuzaga kelishini, insoniyat tarihini, insonlarning ijodiy faoliyatini, sotsial-iqtisodiy tizim larning rivojlanishini tasavvur etib bo‘lmaydi. Ehtimollar nazariyasi esa aynan mana shunday tasodifiy bog‘liqliklarning matematik modelini tuzish bilan shug‘illanadi. Tasodifiyat insoniyatni doimo qiziqtirib kelgandir. Shu sababli ehtimollar nazariyasi boshqa matematik fanlar kabi amaliyot talablariga mos ravishda rivojlangan. Ehtimollar nazariyasi boshqa matematik fanlardan farqli o‘laroq nisbatan qisqa, ammo o‘ta shijoatlik rivojlanish tarixiga ega. Endi qisqacha tarixiy ma’lumotlarni keltiramiz. Ommaviy tasodifiy hodisalarga mos masalalarni sistematik ravishda o‘rganish va ularga mos matematik apparatning yuzaga kelishi XVII asrga to‘g‘ri keladi. XVII asr boshida, mashhur fizik Galiley fizik o‘lchashlardagi xatoliklarni tasodifiy deb hisoblab, ularni ilmiy tadqiqot qilishga uringan. Shu davrlarda kasallanish, o‘lish, baxtsiz hodisalar statistikasi va shu kabi ommaviy tasodifiy hodisalardagi qonuniyatlarni tahlil qilishga asoslangan sug‘urtalanishning umumiy nazariyasini yaratishga ham urinishlar bo‘lgan. Ammo, ehtimollar nazariyasi matematik ilm sifatida murakkab tasodifiy jarayonlarning o‘rganishdan emas, balki eng sodda qimor o‘yinlarini tahlil qilish natijasida yuzaga kela boshlagan. Shu boisdan ehtimollar nazariyasining paydo bo‘lishi XVII asr ikkinchi yarmiga mos keladi va u Paskal (1623 1662), Ferma (1601-1665) va Gyuygens (1629-1695) kabi olimlarning qimor o‘yinlarini nazariyasidagi tadqiqotlari bilan bog‘liqdir. Ehtimollar nazariyasi rivojidagi katta qadam Yakov Bernulli (1654-1705) ilmiy izlanishlari bilan bog‘liqdir. Unga, ehtimollar nazariyasining eng muhim qonuniyati, deb hisoblanuvchi “katta sonlar qonuni” tegishlidir. Ehtimollar nazariyasi rivojidagi yana bir muhim qadam Muavr (1667-1754) nomi bilan bog‘liqdir. Bu olim tomonidan normal qonun (yoki normal taqsimot) deb ataluvchi muhim qonuniyat mavjudligi sodda holda asoslanib berildi. Ehtimollar nazariyasining muhim tusunchalaridan biri tasodifiy miqdor tushunchasidir. Tasodifiy tajriba natijasida u yoki bu qiymatni qabul qilishi oldindan ma’lum bo‘lmagan miqdor tasodifiy miqdor deyiladi. Tasodifiy miqdorlar lotin alifbosining bosh harflari (yoki grek alifbosining kichik harflari ) bilan qabul qiladigan qiymatlari esa kichik harflar bilan belgilanadi. Tasodifiy miqdorlarga misollar keltiramiz: 1) -tavakkaliga olingan mahsulotlar ichida sifatsizlari soni; 2) ta o‘q uzilganda nishonga tekkanlari soni; 3) -asbobning beto‘htov ishlash vaqti; 4) kesmadan tavakkaliga tanlangan nuqtaning koordinatalari; 5) -bir kunda tug‘iladigan chaqaloqlar soni va h.k.. Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|