Zülfi Güler-Fuzûlî’nin Divanına Sosyal Psikoloji Açısından Bir Bakış



Yüklə 204,18 Kb.
səhifə1/8
tarix25.06.2018
ölçüsü204,18 Kb.
#51790
  1   2   3   4   5   6   7   8


 

 

ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERGİSİ 



ISSN: 1308–9196 

 

Yıl : 4            Sayı : 7            Aralık 2011



 

 

 



 

FUZÛLÎ’NİN DİVANINA SOSYAL PSİKOLOJİ AÇISINDAN BİR BAKIŞ 

(ÖTEKİLEŞTİRİLMİŞ FUZÛLÎ) 

 

Zülfi GÜLER





 

Özet 

 

Fuzûlî’nin  şiirinin  genel  temaları,  tasavvuf  düşüncesiyle  de  geniş  bir  uyum  sağlayan  aşk,  hicran  ve 



hüzün,  mihnet  ve gam,  yalnızlık,  fakirlik,  talihsizlik  gibi  hususlardır.  Yalnızlık  Fuzûlî’nin  en  çok  ve  en 

hoş işlediği temalardan biridir. Kaderden, talihten, felekten yakınma Fuzûlî’de çok görülen ifadelerdir. 

Fuzûlî,  her  fırsatta  kendisinin  mazlum,  talihsiz,  zavallı,  fakir  olduğunu  söyler.  Onun  bu  kötümser, 

karamsar psikolojik durumunun içinde yaşadığı toplumdan kaynaklandığı bellidir.  

Fuzûlî’nin doğup büyüdüğü ve yaşadığı topraklar, Kerbela olayının meydana geldiği, ondan sonra da 

sürekli çatışmaların yaşandığı yerlerdir. 16. yüzyılda Bağdat ve çevresinde Şii ve Sünni halk arasındaki 

düşmanlık ve nefret iyice artmıştır.  Fuzûlî’nin yaşadığı çatışma ortamı onda o kadar derin psikolojik 

izler bırakmıştır ki onun kötümserliği ve yalnızlık hissi bütün eserlerinde daima hissedilir. 

Fuzûlî Şii’dir, önce Şii Şah’a ve valisine kasideler sunmuştur. Bundan dolayı Sünni yönetimin ve Sünni 

halkın Fuzûlî’ye pek yakınlık göstermedikleri anlaşılmaktadır. Osmanlı yönetimi zamanında, Kanuni’ye 

ve  yöneticilerine  yaklaşması  da  Şii  arkadaş  ve  dostlarının  kendisinden  uzaklaşması  sonucunu 

doğurmuş olmalıdır. Böylece Fuzûlî, birbirini dışlamış olan bu iki dini kesim tarafından da dışlanmış, 

ötekileştirilmiş yalnız kalmıştır. Fuzûlî’nin kötümserliğinin en önemli sebebi bu yalnızlıktır. 

 

         



Anahtar Kelimeler: Fuzûlî, Ötekileştirme, Yabancılaşma, Yalnızlık, Melamet. 

  

OVERVIEW OF SOCIAL PSYCHOLOGY IN TERMS OF THE COURT OF FUZULİ 



(ISOLATED FUZULİ) 

 

Abstract 



The general themes of Fuzuli’s love poetry are bitterness of heart and  sadness, trouble and sorrow, 

loneliness,  poverty,  misfortune,  such  as  issues.  Fuzuli’s  most  common  complaints  are  the 

expressions of destiny, fate and luck. At every opportunity, Fuzuli says that he is innocent, luckless, 

miserable and poor. His pessimistic, pessimistic mood is evident due to the society in which he lived.  

Fuzuli  was  born  and  raised  and  lived  in  the  land  where  the  event  of  Kerbela,  then  a  permanent 

places of conflict. At 16. century in and around Baghdad, the Suni-Shiite enmity and hatred among 

the  population  have  increased  well.  Fuzuli  lived  in  it  so  deep  psychological  conflict  that  has  left 

traces of his pessimism and feelings of loneliness always felt in all his works. 

 Fuzuli  is  Shiite.  He  has    presented  Qasidas  to  the  Shah  and  governor.  Therefore,  it  is  understood 

that Fuzuli has not been taken much affinity by the Sunni and the Sunni government of the people.  

 At the time of Ottoman rule, the approach of  Kanuni and his managers has also resulted in  the 

Shiite  friends,  and  friends  should  be  moving  away  from  him.  Thus,  Fuzuli  was  really  isolated  and 

leaved lonely by these two religious slaughter people. The most important reason for his pessimism 

is loneliness. 

 

             Key Words : Fuzuli, isolation, otherization, alienation, reproach. 

 

 

                                                 



*

 Doç. Dr., Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.  zguler@kmu.edu.tr  




 

Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 7, Aralık 2011, s. 85-106 

 

86 



Zülfi GÜLER 

GİRİŞ 

Divan şairinin diğer bütün sanatkârlar gibi içinde bulunduğu çevre ve toplumdan etkilendiği araştırıcılarca kabul 

edilmekle beraber, divan şiirinin bazı genel kurallara bağlı, çevre ile ilgilenmeyen ve toplumdan uzak bir sanat 

olduğu  genel  kanaati  yüzünden,  eski  Türk  edebiyatı  mahsullerini  sosyoloji  ve  sosyal  psikoloji  disiplinleri 

çerçevesinde incelemek adet haline gelmemiştir. Biz, bu yazımızda Fuzûlî’nin içinde bulunduğu içtimai yapı ve 

karşılaştığı  sosyal  davranışların  ve  olayların  onun  kişiliğini  ne  derece  ve  ne  yönde  etkilediği  hususuna  sosyal 

psikoloji açısından baktık. Onun, bu etkiyi eserlerine nasıl aksettirdiğini de göstermeğe çalıştık.  

İnsanın  kişiliği  sosyal  ortamda  oluşur  ve  şekillenir.  Kişinin,  diğer  insanlarla  münasebetleri,  eğitim  öğretim  ile 

öğrendikleri, belleğinde, ruhunda, gönlünde iz bırakan tüm tecrübeleri kişiliğinin şekillenmesini sağlar. İnsanlar 

davranışlarını ayarlamada, kültür ve bilgi kazanımında, duygu ve düşüncelerinin hatta hayallerinin oluşumunda, 

toplumsal  ilişkilerden  ve  diğer  insanlarla  olan  birlikteliklerden  etkilenirler.  “Bir  insanın  kendi  gerçeklerini 

algılayış  biçiminde  diğer  insanların  onun  hakkında  söyledikleri  ve  düşündüklerinin  payı  oldukça  önemlidir” 

(GEÇTAN 1996:109). 

Fuzûlî’nin  kişiliği  ve  psikolojisi  üzerinde  inceleme  yapanlar  onun  aşk  ve  ıstırap  şairi  olduğunu,    hicranın  ve 

yalnızlığın  acılarından,  zulümden,  fakirlikten,    melametten  çok  bahsettiğini,  talihsizlikten,  kimsesizlikten  çok 

yakındığını tespit etmişler; onun bu bedbin ruh halinin sebebini,  daha  çok yaşadığı ortamın mistik düşünceye 

müsait  olmasına,  kendisinin  de  tasavvufa  yönelmesine  bağlamışlardır.  Yine  aynı  araştırıcılar  “Fuzûlî’nin  eski 

şairlerimiz  içerisinde  hayatını  eserlerine  en  çok  aksettiren  bir  şair”  (Mazıoğlu  1997:2663)  olduğunu  da 

belirtmişlerdir.  

Demek  ki  Fuzûlî,  içinde  bulunduğu  sosyal  ortamdan  büyük  ölçüde  etkilenmiş  ve  bu  etkiyi  eserlerine  geniş 

ölçüde  yansıtmıştır.    Onun  yaşadığı  sosyal  ortamı  kendi  tasvirleriyle  ana  hatlarıyla  tanıyalım,  sonra  da  bu 

ortamın onun kişiliğini ne yönde etkilendiğini ve bu tesirin eserlerine ne biçimde yansıdığını ifadeye çalışalım.    

Hz.  Peygamberin  vefatından  hemen  sonran  İslam  toplumunda  muhalefet  ve  tefrika  başlamıştır.  Hz.  Ali’nin 

öldürülmesinden  sonra  bu  tefrika  iyice  alevlenmiş;  Kerbela  hadisesi  ile  de  İslam  ümmeti,  Şii  ve  Sünni  diye,  

birbirine  düşman  iki  büyük  kesime  ayrılmıştır.  Bu  ayrılık  ve  düşmanlık  hemen  bütün  İslam  memleketlerinde 

yaşanmakla beraber, en çok Bağdat ve çevresinde siyasi çekişmelere, büyük  çatışmalara ve katliamlara sebep 

olmuştur.  

Fuzûlî’nin  yaşadığı  16.  yüzyıl  başlarında  “Şah  İsmail,  güçlü  ve  cesur  şahsiyetinde  şeyhlikle  şahlığı  birleştirip 

Safevî  devletini  kurunca  Şiilik,  kendi  devletine  bağladığı  her  memlekette  kuvvetli  bir  dinî  propaganda  silâhı 

olmuştur. Gerek Şah İsmail gerek Şah Tahmasb devirlerinde Bağdat ve yöresi Safevîlere ait iken, Irak’ta Şiilik çok 

revaçtadır.  O  zamanlarda  da  Irak’ta  Şiiler  tarafından  kutsal  sayılan  yerlere  her  yıl  Muharrem  ayında  binlerce 

insan taşınmaktadır. Ancak, sosyal hayatta ve edebiyatta bu Şii-Sünni düşmanlığı sürüp gitmektedir” (Karahan, 

2989:54-55).   

Şah  İsmail’in  devlet  sınırlarını  genişletme,  bilhassa  Bağdat  ve  yöresini  kendine  bağlama  amacıyla,  Şii-Sünni 

düşmanlığından yararlanması, Osmanlıların da onunla mücadeleye girmesi sonucunda 16. yüzyılda Bağdat’ta Şii 



Yüklə 204,18 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə