: پدر، نيا، نياكان. آبا-اژداد (aba-əjdad) : آبا، اجداد، پدر و نياكان

əli

= اوْغوروجالى (oğrucalı) : اوْيغورجه‌لي، نام قبيلة اويغور كه يكي از طوايف عمدة تركان قديم بوده و امروزه گروهي از آنان در ميان ايلات مختلف قشقايي بخصوص در بين «چهارده چريك»ها به اوْغورجه‌لي (اوْغروجالي) مشهورند. (← اوْيغور)
اوْه	oh	: از اصوات تنفّر و درد، آخ، آه. 2- از اصوات تعجّب، صوت تحيّر و حيرت. اوْها (oha) = اوْهه (ohə) : صوت راندن گاو يا شتر. اوْهوْ (oho) : از اصوات حيرت و تعجّب.
اوْهو	ohu	: پازن، بز پيشاهنگ.
اوْكالا	okala	: فعل امر از مصدر «اوْكالاماق» (ماليدن) (← اوْو1، اوْوكالاماق) اوْكاوشديرماق (okalaşdırmaq) : مشت ومال دادن، همديگر را ماليدن. (← اوْو 2 ، اوْوكاوشديرماق) اوْكالاماق (okalamaq) : ماليدن، مالش دادن.
اوْكاش	okaş	: آبكش. (← اوْو2، اوْوكاش)
اوْل	ol	(1) : 1- فعل امر از مصدر «اوْلماق» (شدن، به وجود آمدن، متولّد شدن. 2- همينجا باش، همينجا بمان. اوْلا (ola) : باشد، اين گونه باشد. اوْلا بيلر (ola bilər) : ممكن است، مي‌تواند باشد. اوْلا بيلمَز (ola bilməz) : ممكن نيست، نمي‌تواند باشد. اوْلاق (olaq) : الاغ، خر، حيواني كه مطيع است و هرچه گويند : «باش» همان كند. اوْلان (olan) : شدني، انجام گرفتني. اوْلدورماق (oldurmaq) : 1- كاري را به وسيلة ديگري انجام دادن. 2- زاياندن، عمل زايمان به وسيلة كسي انجام گرفتن. اوْلكا (olka) : زادگاه، محل تولّد، وطن. اوْلگو (olgu) : كسي كه بايد نمونه باشد، الگو. اوْلماز (olmaz) : نشدني، انجام نگرفتني. اوْلماق (olmaq) : 1- شدن، انجام شدن، انجام گرفتن. 2- بودن. 3- متولّد شدن، به دنيا آمدن. 4- باز ماندن، بي نصيب شدن. مانند : علي آشيندان اوْلدو. (علي از آش خود بي نصيب ماند.) 5- رسيدن، فرا رسيدن. 6- رخ دادن، واقع شدن. 7- ميسّر بودن، امكان داشتن. 8- در جايي ماندن، مقيم شدن. بير ايل ائل ايچينده اوْلموش. (مدّت يك سال در ايل مقيم بوده.) 9- به تملّك درآمدن. اوْ منيم اوْلدو. (آن متعلّق به من شد.) 10- تبديل شدن، از يك حالت به حالت ديگر درآمدن. سو يخ اوْلدو. (آب به يخ تبديل شد.) اوْلمالى (olmalı) : 1- شدني، ميسّر، ممكن. 2- متولّد شدني، به دنيا آمدني. 3- ماندني، مقيم شدني. اوْلمايا (olmaya) : نكند، شايد، احتمالاً. اوْلوم گونـو (olum günü) : روز تولّد. اوْلونماق (olunmaq) : انجام گرفتن.
اوْل	ol	(2) : شكلي از «اوْ» يعني او، ضمير سوّم شخص مفرد كه در گذشته به كار مي‌رفته. (← اوْ) اوْللار (ollar) : آنها.
اوْل	ol	(3) : مخفّف اوْغول (پسر) (← اوْغ، اوْغلان و اوْلان) اوْلان (olan) : مخفّ «اوْغلان» به معني پسر. (اغلب در حالت مخاطب قرار مي‌گيرد.)
اوْلوْو	olov	: الو، شعلة آتش. (← آل3، آلوْو)
اوْلو	olu	: پيچ، تاب، در هم پيچاندن طناب. (← اول، اولو) اوْلو وئرمك (olu vermək) : تاب دادن، پيچاندن.
اوْلْخونتو	olxuntu	: 1- آب غسّاله، آبي كه به خاطر شستن لباس يا ظرف چركين شده باشد. 2- خونابه. (بيات) (← اوْو2، اوْوخون و اوخ، اوخونتو)
اوْن	on	: 10 ، عدد ده.
اوْندا	onda	: محرّف كلمة «عمده» به معني مهم و عمده.
اوْنلار	onlar	: آنها، آنان. (← اوْ، اوْور)
اوْنوق	onuq	: پست، فرومايه، كسي كه از همة مردم روي برگردانده و همه از او متنفّر باشند. (← اؤن، اؤنـوك)
اوْپّوق	oppuq	: 1- تلنگر، ضربه‌اي كه با نوك انگشت زده شود. 2- نام سنگي است كه كودكان در بازي «قَچَر» از آن استفاده مي‌كنند. (از اسم صوت «اوْپ» (صداي ضربه) به وجود آمده.)
اوْق	oq	: 1- تير، هر چيز نوك تيز. 2- صداي استفراغ. (در تركي قديم به هر نوع صدايي «اوْق» يا «اوْخ» گفته مي‌شده. 3- ← اوْخ) اوْقلوْو (oqlov) = اوْقلوْوو (oqlovu) : چوبه، تيري كه با آن خمير را بر روي ساج پهن كنند. اوْقماق (oqmaq) = اوْق وورماق (oq vurmaq) : استفراغ كردن. اوْقّوتماق (oqqutmaq) : به درس خواندن واداشتن، به مدرسه فرستادن. اوْقّوماق (oqqumaq) : درس خواندن. اوْقّوچو (oqquçu) : دعوت كننده. اوْقّوراتماق (oqquratmaq) : چهچهه زدن، آواز خواندن. اوْقّوشماق (oqquşmaq) : خواندن به صورت دسته جمعي. اوْقّولماق (oqqulmaq) =
اوْقّونماق	oqqunmaq	: خوانده شدن.
اوْر	or	: فعل امر از مصدر «اوْرماق» ( پاره كردن) اوْراق (oraq) : داس، وسيلة بريدن. اوْراقلاماق (oraqlamaq) : داس زدن، با داس بريدن. اوْراقلى (oraqlı) : داس به دست، مسلّح به داس. اوْرتا (orta) : وسط، ميان. اوْرتا بورماق (orta burmaq) : انگشت وسطي، بلند ترين انگشت دست. اوْرتا بوْيلو (orta boylu) : متوسّط القامت، ميان بالا. اوْرتاجى (ortacı) : وسطي، متوسّط. اوْرتالاما (ortalama) : حد وسط، معدّل. اوْرتاليق (ortalıq) : 1- وسط، ميانه. 2- ميدان، عرصه. اوْرتانجى (ortancı) = اورتانچى (ortançı) : 1- وسطي، مياني. 2- ميانجيگر، واسطه. اوْرتانجيليق (ortancılıq) : 1- مياني، وسطي، متوسّط. 2- ميانجيگري، وساطت. اوْرما (orma) : نيشگون، نيش، گاز گيري. اوْرماق (ormaq) : 1- پاره كردن، دريدن. 2- گاز گرفتن و دريدن. اوْرمالاماق (ormalamaq) : نيشگون گرفتن. اوْرّوق (orruq) : 1- پاره شده، دريده شده. 2- فاحشه. اوْرولماق (orulmaq) : پاره شدن، دريده شدن.
اوْردو	ordu	: اردو، خيمه گاه سلاطين و بزرگان، محل اجتماع، جمعيّت. اوْردو به‌يي (ordu bəyi) : رئيس اردو، فرماندة سپاهيان. اوْردو خانا (ordu xana) = اوْردوگاه (ordugah) : اردوگاه، محل تجمّع اردو. اوْردولوق (orduluq) : 1- جايگاه اردو. 2- وابسته به اردو، توشه و آذوقة اردو.
اوْروج	oruc	: 1- روزه دار. 2- ماه رمضان. (با كلمة عروج عربي همريشه است) 3- از نامهاي پسران. اوْروج آچماق (oruc açmaq) : افطار كردن. اوْروج آيى (oruc ayı) : ماه رمضان. اوْروجلو (oruclu) : نام طايفه‌اي از ايل دره‌شوري.
اوْرياد	oryad	: اوْيرات، نام يكي از طوايف ايلات كشكولي و عملة قشقايي.
اوْس	os	: صداي چس، صداي باد معده. اوْسدوراق (osduraq) = اوْسّوراق (ossuraq) : گوز، چس. اوْسدورماق (osdurmaq) = اوْسّورماق (ossurmaq) : باد از معده خالي كردن، گوزيدن، چسيدن. اوْسدوروق (osduruq) = اوْسّوروق (ossuruq) : باد شكم، چس، گوز. اوْسدورغان (osdurğan) = اوْسّورغان (ossurğan) : گوزو، چسو. اوْسدوروق بوتّاسى (osduruq buttası) : نام بوته‌اي گياهي با بوي متعفّن. اوْسدوروقلو (osduruqlu) = اوسّوراقلى (ossuraqlı) : گوزو، چسو.
اوْسان	osan	: فعل امر از «اوْسانماق» (بيزار شدن) (در تركي قديم «اوْسماق» به معني گوشت از استخوان پاك كردن است؛ از طرفي هم به نظر مي‌رسد كه با مصدر «اوزمك» (بريدن) همريشه و هم معني باشد. ← اوسانماق و اوز3) اوْسانديرماق (osandırmaq) : خسته و بيزار كردن، دل زده و متنفّر كردن. اوْسانماز (osanmaz) : خستگي ناپذير، نستوه. اوْسانماق (osanmaq) : 1- بيزار و خسته شدن. 2- لاغرتر و ضعيفتر شدن.
عوْثمانلى	osmanlı	: عثمانلو، نام طايفه‌اي از ايل دره شوري.
اوْت	ot	: 1- آتش. 2- گياه، علف. (اوّلين آتش در علف خشك رخ داده و هردو با هم ارتباط دارند.) اوْت-آلوْو (ot-alov) = اوْت-الوْو (ot-əlov) : 1- آتش، شعلة آتش. 2- چابك و سريع، زيرك و هشيار. اوْتاران (otaran) : چراننده، چوپان. اوْتارماق (otarmaq) : 1- چرانيدن، چراندن گوسفندان در علفزار. 2- آتش زدن، شليك كردن تفنگ. (طايفة گرّايي) اوْتاريلماق (otarılmaq) : چرانده شدن، چرانيده شدن. اوْتاق (otaq) : جايي كه آتش در آنجا بر پا كنند و بنشينند، اتاق، محل نشستن. اوْت-اوْجاق (ot-ocaq) : 1- آتش، اجاق و آنچه مربوط به آتش و اجاق باشد. 2-دود و دم، وضعيّت مالي. اوْت-اوْجاق ائدمك (ot-ocaq edmək) : دم و دود راه انداختن، براي پختن غذا آتش درست كردن. اوْترو (otru) = اوْتورو (oturu) : 1- اتراقگاه. 2- نام روستايي از بخش افزر شهرستان قير و كارزين. اوْتسوز (otsuz) : 1- بدون آتش. 2- بدون علف، صحراي خشك و بي آب و علف. اوْتلاق (otlaq) : چراگاه، محلّي كه در آنجا علف فراوان باشد. اوْتلاماق (otlamaq) = اوْتلانديرماق (otlandırmaq) : 1- آتش زدن، سوزاندن واز بين بردن. 2- عصباني كردن. اوْتلانماق (otlanmaq) : 1- آتش گرفتن، سوختن. 2- پر از گياه شدن، علفزار شدن. 3- عصباني شدن. اوْتلو (otlu) : 1- علفزار، پرگياه. 2- داراي آتش. 3- فروغ، فروزينه، هيزمي كه از يك طرف مشتعل باشد. اوْتلوق (otluq) : علفزار. اوْتوش‌ـ‌آلوْو (otuş-alov) : 1- آتش شعله‌ور. 2- مجازاً به معني بسيار چابك و زرنگ. اوْتوق (otuq) : آلونك. (← هوْيتوق) اوْت-و-كؤز (ot-o-köz) : 1- آتش وگل آتش. 2- درد سر، بلا، هجران سوزنده. اوْتوْو (otov) : آفتاب. (الگوي آتش) اين كلمه به تنهايي كاربرد ندارد؛ امّا با تركيب «اوتوْو زرد» استعمال دارد.) اوْتوْو زرد (otov zərd) : آفتاب زرد، عصر، هنگام غروب كه آفتاب به رنگ زرد ديده مي‌شود.
اوْتور	otur	: فعل امر از مصدر «اوْتورماق» (نشستن) (در ديوان‌اللغات «اوْلدور» است كه از بن «اوْل» (در يك جا ثابت بمان) بوده است.) اوْتوراجاق (oturacaq) : محلّ اقامت. اوْتوراجاق يئر (oturacaq yer) : نشيمنگاه، مقعد. اوْتوراق (oturaq) : 1- محل نشيمن، مكان اقامت. 2- ساكن، مقيم. اوْتوراق ائدمك (oturaq edmək) : اقامت كردن. اوْتورتْماق (oturtmaq) : 1- به نشستن وادار نمودن، نشاندن. 2- نهال نشاندن، درخت كاشتن. اوْتوردولماق (oturdulmaq) : به وسيلة كسي نشانده شدن. اوْتورماق (oturmaq) : 1- نشستن. 2- اقامت گزيدن و زندگي كردن. 3- منتظر ماندن. اوْتوروب-تورما (oturub-turma) : معاشرت و نشست و برخاست. اوْتورولماق (oturulmaq) : 1- نحوة نشستن. 2- نشانده شدن. اوْتورولو (oturulu) : 1- در حال نشسته. 2- نشانده شده. اوْتوروم (oturum) : 1- نشست، جلسه. 2- سكونت، اقامت. 3- معاشرت، نشست و برخاست.
اوْتوز	otuz	= اوْتّوز (ottuz) : سي، عدد 30
اوْو	ov	(1) : 1- شكار، صيد. 2- فعل امر از «اوْوماق» (مالش دادن، تكان دادن) 3- فعل امر از «اوماق = اوْوماق» (تسلّي دادن، جنباندن گهواره) اوْوالاماق (ovalamaq) : ماليدن، ساييدن، خرد كردن. اوْوالانماق (ovalanmaq) : 1- پرسه زدن، بي هدف دور زدن و گشتن. 2- ساييده شدن، به هم ماليده وخرد شدن. اوْوچو (ovçu) : شكارچي، صيّاد. اوْوچولوق (ovçuluq) : شكارچيگري، صيّادي. اوْودورماق (ovdurmaq) : 1- تسلّي دادن، آرامش بخشيدن. 2- ماليدن و مالش دادن، به نمدمالي واداشتن. اوْو ديللي (ov dilli) : 1- با زبان شكار كننده، چشم زخم رساننده. 2- نام طايفه‌اي از ايلات كشكولي و شش بلوكي. اوْوسار (ovsar) : افسار، دهنه. (طنابي كه در قديم با آن شكار را اسير مي‌كردند.) (اغلب كلماتي كه در ادبيات فارسي با «اف» شروع مي‌شوند، در تركي «اوْو» مي‌باشد. مانند : افشار (اوْوشار)، افسون (اوْوسون)، افغانستان (اوْوغانستان) و … اوْوسارلاماق (ovsarlamaq) : افسار زدن بر سر حيوان. اوْوشوم (ovşum) : آويشن، گياهي از خانوادة نعنا. (اصل كلمه از : اوْو + ايچين. به معني گياه شكار بوده است.) اوْوشوم پَهنَك (ovşum pəhnək) : نوعي از انواع آويشن كه در مناطق گرمسيري وجود دارد. قره اوْوشوم (آويشن شيرازي)، ياستي اوْوشوم (آويشن گرمسيري) و … از انواع مشهور اين گياه به شمار مي‌رود. اوْوغان (ovğan) : 1- جايگاه شكار، شكارگاه. 2- تير رس، نزديك. فاصله‌اي به اندازة پرتاب تير به شكار. اوْوغانلى (ovğanlı) : 1- در تير رس قرار دهنده، صيّادي كه تيرش به خطا نرود، اصطلاحي است كه به صيّادان چيره دست در هنگام صيدكردن گفته مي‌شود. اوْوكاوشديرماق (ovkalaşdırmaq) = اوْوكالاماق (ovkalamaq) : مشت مال دادن، ماساژ دادن. اوْوكالانماق (ovkalanmaq) : مشت مال شدن، مالش داده شدن. اوْولاتماق (ovlatmaq) : شكار كردن، صيدكردن. اوْولاق (ovlaq) : شكارگاه، محل صيد. اوْولانماق (ovlanmaq) : 1- تسلّي يافتن، آرام شدن. 2- شكارشدن. 3- تربيت شدن، بزرگتر شدن. اوْوماق (ovmaq) : 1- شكار كردن، صيد كردن. 2- ماليدن، مالش دادن. 3- تكان دادن گهواره و مانند آن. 4- ساييدن، خردكردن. اوْووتماق (ovutmaq) : 1- تسلّي دادن، دلداري دادن. 2- مالاندن، به نمدمالي واداشتن. اوْووشدورماق (ovuşdırmaq) : 1- مشت مال كردن، ماليدن. 2- مچاله كردن، چروك كردن. اوْووشوق (ovuşuq) : مچاله شده، چين و چروك شده. اوْوول-تووول (ovul-tovul) : تاول زده، سوخته شده، بر اثر ضربه و كتك متورّم شده. اوْوولما (ovulma) : عمل مالش، نمدمالي. اوْوولماق (ovulmaq) = اوْوونماق (ovunmaq) : 1- ماليده شدن، نمدمالي شدن. 2- خردشدن، فرسوده و ريز ريز شدن. 3-تسلّي يافتن، آرام شدن. اوْوونتو (ovuntu) : ماليده شده، له شده. اوْووندورماق (ovundurmaq) : 1- تسلّي دادن، آرامش دادن. 2- مالاندن، ماساژدادن. اوْوونماز (ovunmaz) : غير قابل تسلّي، التيام ناپذير. اووونماق (ovunmaq) : تسلّي يافتن.
اوْو	ov	(2) : آب، آبادي. اوْوا (ova) : 1- اوْبا، آبادي، چند خانوار مجاور. 2- صوتي است كه در هنگام آب خوردن شتران گفته مي‌شود. اوْوادان (ovadan) : آبادان، آباد. اوْوادانليق (ovadanlıq) : آبادي، آباداني. اوْوالاتماق (ovalatmaq) : فرا خواندن شتر جهت آب خوردن. اوْوامبار (ovambar) : آب انبار، جايي كه آب ذخيره كنند. اوْو باد (ov bad) : آب باد، آب معدني، آب گرم طبيعي كه آب تني كردن در آن براي سلامتي مؤثّر است. اوْوبان (ovban) : آبيار، كشاورز. اوْو بور (ov bur) : 1- آب بر، شناگر، غوّاص. 2- جايي كه آب سيل مقداري از آنجا رابرده و به صورت درّه‌اي كوچك در آورده باشد. اوْو خون (ov xun) : آب و خون، در اصطلاح خونين جگر، دردمند و ناراحت. اوْو دوغ (ov duğ) : آبدوغ، دوغ يا ماست كه در آن آب ريزند. اوْو دانا (ov dana) : آبدان، آبدانه، كيسة متّصل به جفت زائو، اوّلين شيري كه از گوسفند يا بز زائو دوشيده مي‌شود و در كيسة آبدانه پخته مي‌شود. اوْورَج (ovrəc) : 1- مرتّب، منظّم. (راهي كه آب باز كرده باشد) 2- همه، همگي، كلّاً. اوْوروت (ovrut) : 1- پشم، مو يا پري كه به وسيلة آب داغ كنده شده، پر و پوست كنده شده. اوْوروتماق (ovrutmaq) : كندن پر يا مو به وسيلة آب داغ. اوْوشو (ovşu) = اوْوشي (ovşi) : آبشي، چاه يالولة فاضلاب. اوْوكاش (ovkaş) : آبكش، نوعي از انواع خورجين كه در آن مشك آب حمل كنند. اوْوگاه (ovgah) : آبگاه، محل آب خوردن حيوانات از رودخانه يا چشمه. اوْوگر (ovgər) : آبيار، كشاورز. اوْو گردان (ov gərdan) : آبگردان، ملاقه. اوْو گوشت (ov guşt) : آبگوشت. اوْولاق (ovlaq) : سبك سر، بي سر و پا، سبك و بي معني. اوْوله (ovlə) : آبله. (آبله از دو قسمت «آب» فارسي + «له» تركي به معني «با» درست شده كه به معني تاول و جوش آبدار است. هرچند كه گروهي بر اين باورند كه اصل كلمه «اوفله» (فوت كن) است؛ چون با فوت كردن درد آبله كمتر مي‌شده است.) اوْووللاتماق (ovullatmaq) = اوْووللاماق (ovullamaq) : شتر را با نوازش فرا خواندن جهت خوردن آب. اوْو يار (ov yar) : آبيار، كشاورز.
اوْوارا	ovara	: آواره، سرگردان.
اوْوازا	ovaza	= اوْوازّا (ovazza) : 1- آوازه، شهرت. 2- خبر، شايعه.
اوْوباش	ovbaş	: اوباش، مردم پر هياهو.
اوْوج	ovc	: 1- مشت، كف دست. 2- واحد گنجايش به اندازة كف يك دست. اوْوجالاماق (ovcalamaq) : در كف دست قرار دادن و با مالش خرد كردن. اوْوج ايچي (ovc içi) : كف دست.
اوْود	ovd	: 1- متورّم، برجسته و گرد. 2- عود و برگشتن درد و بيماري، وخيم تر شدن وضع زخم يا بيماري. اوْودا (ovda) = اوْودار (ovdar) : نخ يا رشتة تابيده و گلوله شده، گلوله يا بسته‌اي از مو. اوْودارلي (ovdarlı) : بسته شده، با طناب يا رشته‌اي بسته شده. اوْود ائدمك (ovd edmək) : عود كردن و برگشتن بيماري، وخيم‌تر شدن وضع زخم. اوْوده‌لَگ (ovdələg) : جسور، فضول باشي.
اوْوَنديل	ovəndil	: باريجه، نام گياهي كوهستاني.
اوْوَرّه	ovərrə	: (ف) محرّف «آوره» (از فعل «آوردن» فارسي) آنچه براي نياز آورده مي‌شود، وسيله، وسايل و لوازم.
اوْوئيس	oveys	: اويس، نام آهنگي از آهنگهاي موسيقي.
اوْوغونماق	ovğunmaq	: تسلّي يافتن، آرام شدن. (← اوْو1 ، اوْوونماق)
اوْول	ovl	: سرو، سروكوهي، عرعر، وهل.
اوْولاد	ovlad	: (ع) 1- اولاد، فرزندان. 2- نام طايفه‌اي از ايلات عمله و فارسيمدان. اوْولادماق (ovladmaq) : تربيت كردن، بزرگ كردن و تعليم دادن فرزندان. اوْولادار اؤزگه اوْغلو اوچون آديني قوْيموش قيزيم. «مأذون»
اوْوليله	ovlilə	: هوليله، نام گياهي معطّر از گروه كاكوتيها. (← هوْو2، هوْولوله)
اوْون	ovn	: بار، دفعه، مرتبه. بير اوْون : يك بار.
اوْوقات	ovqat	: (ع) 1- اوقات، وقتها. 2- وقت و زمان. 3- وضعيّت، چگونگي، اوضاع و احوال. 4- صبر، حوصله. 5- وسايل و اسباب. اوْوقاتسيز (ovqatsız) : كم حوصله، ناراحت، آنكه وضعيّت درستي ندارد.
اوْور	ovr	(1) : 1- اطراف، حوالي، دور و بر. 2- بار، دفعه. اوْورا (ovra) = اوْوره (ovrə) = اوْوروم (ovrum) : بار، دفعه.
اوْور	ovr	(2) : دمل چركين.
اوْور	ovr	(3) : ابر. (در تركي قديم به شكل «اؤر» بوده؛ در تركمني به معني بيدار شدن و حركت كردن است. ← اؤر2) اوْور-و-باد : 1- ابر و باد. 2- مجازاً آدم چابك و سريع.
اوْوراح	ovrah	: 1- ارواح مردگان، روحها، جانها. (اصل كلمة «روح» به معني بالا و هواي بالا است.) (← روخ) 2- سر به هوا، سرگردان، آواره. اوْوراحـی اوْلماق (ovrahı olmaq) : سر به هوا شدن، گمراه شدن، آواره و سرگردان شدن.
اوْوراق	ovraq	: 1- درب و داغون. 2- پاره پوره. (← اوْر، اوْرّوق)
اوْوره‌گَج	ovrəgəc	: نان برگردان. (← ده‌ويرجك)
اوْوروفا	ovrufa	: آرد زبر. (فا) (← اور، اوربا)
اوْوسون	ovsun	(1) = اوْوسى (ovsı) : افسون، جادو.
اوْوسون	ovsun	(2) = اوْوسى (ovsı) : چنگك، چنگال كشاورزي، هسك، چهار شاخي كه با آن خرمن كوبيده شده را به باد دهند تا كاه از دانه جدا شود.
اوْوشا	ovşa	= اوْوشه (ovşə) : حياط خانه.
اوْوشار	ovşar	: 1- افشار، نام يكي از طوايف 24 گانة تركان قديم دنيا. 2- كسي كه با چابكي بجهد يا بپرد، جلد و بي باك، چست و چابك.
اوْوول	ovul	: وهل، سروكوهي. (← اوْول)
اوْخ	ox	: 1- تير، پيكان. (در قديم به خط ميخي هم كه شبيه ميخ بوده، گفته شده است.) 2- از اصوات درد و تنفّر، آخ. 3- در تركي قديم به خواندن و هر نوع صدا كردن گفته مي‌شده. اوْخچو (oxçu) : 1- تير انداز، صيّاد. 2- محرّف كلمة «اوْخوتچي» به معني دعوت كننده، قاصدِ دعوت كننده. اوْخچولو (oxçulu) : آنكه از دار و دستة تيراندازان باشد، نام طايفه‌اي از ايل كشكولي كوچك. اوْخسورماق (oxsurmaq) : 1- سرفه كردن. 2- عطسه كردن. اوْخلوْو (oxlov) = اوْخلوْوو (oxlovu) : تيرة نان پزي، چوبك، وردنه، چوبي كه با آن خمير پهن كنند. اوْخوتدورماق (oxutdurmaq) = اوْخوتماق (oxutmaq) : به تحصيل واداشتن، به مدرسه فرستادن. اوْخوچو (oxuçu) : دعوت كننده، قاصد عروسي. اوْخودولماق (oxudulmaq) : به درس واداشته شدن، به مدرسه فرستاده شدن. اوْخورتماق (oxurtmaq) : به عوعو و پارس كردن وادار نمودن. اوْخورماق (oxurmaq) : عوعو كردن سگ، پارس كردن. اوْخوش (oxuş) : طرز خواندن. اوْخوشماق (oxuşmaq) : دسته جمعي خواندن. اوْخولماق (oxulmaq) = اوْخونماق (oxunmaq) : خوانده شدن، قرائت شدن. اوْخولمالى (oxulmalı) = اوْخونمالى (oxunmalı) : قابل خواندن، قابل مطالعه. اوْخوماق (oxumaq) : 1- خواندن، درس خواندن، كتاب خواندن. 2- آواز خواندن. 3- احساس كردن، متوجّه شدن و فهميدن. اليني اوْخودوم. (به ترفند او پي بردم) اوْخونماز (oxunmaz) : غير قابل خواندن. اوْخويان (oxuyan) : 1- درس خوان، كتاب خوان. 2- خواننده، آوازخوان.
اوْخشاماق	oxşamaq	: 1- شبيه و مانند كردن. 2- مرثيه خواني، مديحه سرايي. 3- نوازش كردن. (← اوخشا)
اوْخونتو	oxuntu	: 1- خونابه. 2- آب چركين و كثيف. (← اوخ، اوخونتو و اوْو2، اوْو خون)
اوْي	oy	(1) : فعل امر از مصدر «اوْيماق» (جنباندن گهواره) اوْيات (oyat) : فعل امر از مصدر «اوْياتماق» (بيدار كردن) اوْياتماق (oyatmaq) = اوْيارْتْماق (oyartmaq) : 1- بيداركردن، از خواب بلندكردن. 2- آگاهي دادن. اوْيا‌د‌‌يلماق (oyadılmaq) = اوْيارديلماق (oyardılmaq) : 1- به وسيلة كسي بيدار شدن. 2- آگاهي يافتن به وسيلة ديگري. اوْياديلى (oyadılı) : از خواب بيدار شده. اوْياق (oyaq) : بيدار، هشيار و آگاه. اوْياقليق (oyaqlıq) : بيداري، آگاهي، هشياري. اوْياماق (oyamaq) : بيدار شدن. 2- به هوش آمدن. اوْيان (oyan) : برخيز، قيام كن. اوْيان ائليم (oyan elim) : 1- اي ايل من برخيز. 2- نام آهنگي از آهنگهاي موسيقي. اوْيانديرماق (oyandırmaq) : بيداركردن، آگاه كردن. اوْيانماق (oyanmaq) : 1- بيدار شدن، از خواب بر خاستن. 2- آگاهي يافتن، واقف شدن. اوْيانيق (oyanıq) : بيدار، آگاه. اوْيدورماق (oydurmaq) : 1- تكان دادن گهواره. 2- مالش دادن. 3- تسلّي دادن. 4- به غفلت انداختن و فريب دادن. 5- سر دواندن، درد سر دادن. اوْيلونجاق (oyluncaq) : اسباب بازي. اوْيماق (oymaq) : 1- تكان دادن، جنباندن، جنباندن گهواره و مانند آن. 2- تسلّي دادن. 3- مالش دادن، ماليدن. 4- با دندان نيش زدن. اوْيناتديرماق (oynatdırmaq) = اوْيناتماق (oynatmaq) : 1- بازي دادن، به بازي واداشتن. 2-رقصاندن، رقصانيدن. 3- تكان دادن، جنباندن. اوْيـناش (oynaş) : هم بازي، فاسق، رابط نا مشروع زن شوهردار. (از : اوْيون (بازي) + داش (هم) = همبازي، تشكيل شده است.) اوْيـناشلى (oynaşlı) : زني كه با ديگران رابطة نا مشروع دارد. اوْيـناشماق (oynaşmaq) : 1- با يكديگر بازي كردن، به طوردسته جمعي بازي كردن. 2- مغازله كردن و معاشقه داشتن. اوْيـناغان (oynağan) : 1- بازيگر، بازي كن. 2- بازيگوش. 3- لرزان، لق، رقصان. اوْيـناق (oynaq) : 1- در حال تكان خوردن. 2- شاد، شاداب و سرحال. 3- زادگاه، جايگاه، مسكن. اوْيـناقلاماق (oynaqlamaq) : رقصيدن حيوانات، بازي كردن. اوْيـناما (oynama) : 1- بازي، رقص. 2- فعل نهي از «اوْيناماق»، بازي مكن. اوْيـناماق (oynamaq) : 1- بازي كردن. 2- رقصيدن، جهيدن. 3- اجرا كردن نقش در تئاتر و امثال آن. 4- تكان خوردن، جنبيدن. اوْيـنا مَرَك (oyna mərək) : بازي، بازيگري. اوْيـنايا-اوْيـنايا (oynaya-oynaya) : رقص كنان، در حال شادي و رقص. اوْيـنايان (oynayan) : 1- رقاص، بازي كن. 2- بازيگر، مجري نمايشنامه. 3-تكان خورنده، جنبنده. اوْيوتماق (oyutmaq) : 1- گهواره را تكان دادن و خواباندن كودك شيرخواره. 2- تسلّي دادن، آرامش بخشيدن. اوْيوشدورماق (oyuşdurmaq) : هماهنگ كردن، جور كردن. اوْيوشماق (oyuşmaq) : متّحد شدن، با هم هماهنگ شدن. اوْيوق (oyuq) : بيدار. اوْيوقماق (oyuqmaq) : حيرت زده شدن، از خواب پريدن و حركت كردن. اوْيولماق (oyulmaq) : 1- تكان خوردن گهواره. 2- آرامش يافتن. 3- مالش داده شدن. اوْيوماق (oyumaq) : 1- آرامش يافتن، بي حركت و ساكن شدن. 2- مالش دادن. اوْيون (oyun) : 1- بازي و سرگرمي. 2- رقص و پايكوبي. 3- نقش در نمايش. اوْيونباز (oyunbaz) : 1- بازيگوش. 2- رقّاص. 3- حيله گر، حقّه باز. اوْيونبازليق (oyunbazlıq) : 1- بازيگوشي. 2- رقّاصي. 3- حيله‌گري، حقّه بازي. اوْيونجاق (oyuncaq) : اسباب بازي. اوْيون چاغ ائدمك (oyun çağ edmək) : معركه برپا كردن، بازي راه انداختن. اوْيونچاق (oyunçaq) : اسباب بازي. اوْيونچو (oyunçu) : بازيگر، رقّاص. اوْيون چيخارتماق (oyun çıxartmaq) : بازي در آوردن، ادا و اطوار در آوردن.
اوْي	oy	(2) : تلفّظي از «هوْي» (هاي، اي). مانند : اوْي اوْغول (اي پسر)
اوْيـغور	oyğur	: يكي از طوايف قديمي تركان كه گروهي از آنان در شمال چين كشوري به نام اويغورستان (تركستان شرقي) دارند و گروهي هم در بين ايلات مختلف قشقايي زندگي مي‌كنند.
اوْيـماق	oymaq	: قبيله، طايفه.
اوْيتوق	oytuq	: منزلك، چادر كوچك، آلونك. (← اوْت، اوْتوق)
اوْيو	oyu	= اويى (oyı) : نوعي از انواع بافته‌هاي مرغوب و ارزشمند ايلات قشقايي.
اؤجَشمك	öcəşmək	: 1- نزاع كردن، با هم دعوا كردن. 2- تحريك شدن. 3- به كسي چسبيدن. (از كلمة «اؤچ» گـرفته شده كه در تركي قديم به معني انتقام بوده. ← ايج)
اؤد	öd	: 1- زهره، كيسة صفرا. 2- جرأت و شهامت. 3- مجازاً به معني بسيار تلخ. (← اؤت 2) اؤدلَگ (ödləg) = اؤدلَنگ (ödləng) = اؤدوك (ödük) = اؤردْلَك (ördlək) = اؤردْلَنگ (ördləng) : 1- ترسو، بزدل. 2- ترسيده، وحشت زده، زهره تركيده. اؤدورمك (ödürmək) : به رنگ صفرا ترشّح كردن، نشت كردن. اؤد ياريلماق (öd yarılmaq) : زهره ترك شدن، بسيار ترسيدن.
گـؤد	öd	: مقعد، نشيمنگاه. گؤدَش (gödəş) : داراي كفل تنومند، چاق. گؤدَن (gödən) : كفل، ناحية مقعد. گؤده (gödə) : 1- كفل، مقعد، ناحية كفل و اطراف آن. 2- تنه، بدنه، بدن. گؤده‌لي (gödəli) : 1- تنومند، درشت اندام. 2- مجازاً به معني صبور و با حوصله.
اؤده‌مك	ödəmək	: ادا كردن دين، پرداختن وام. (در تركي قديم «اؤته‌مك» است.)
اؤفكه	öfkə	: جگر سفيد، شش. (ريشة كلمه از «اوف» (صداي دميدن) است. ← اوف) اؤفكه‌لَنمك (öfkələnmək) : ناراحت و خشمگين شدن.
اؤگ	ög	: عقل، فهم، آگاهي و شعور. (تر. قد). در تركي قشقايي به تنهايي كار برد ندارد؛ امّا مشتقّات آن معمول است. اؤگرَنمك (ögrənmək) = اؤرگَنمك (örgənmək) : ياد گرفتن، به ذهن سپردن. (← اؤرگ، اؤرگنمك) اؤگَن (ögən) : افسار، وسيلة رام كردن اسب. اؤگه‌مك (ögəmək) : تصميم گرفتن، خرد خود را به كار انداختن و مصمّم شدن. اؤگود (ögüd) : سخن عقلاني، پند، نصيحت، اندرز. اؤگود گؤتورمَك (ögüd götürmək) : پند پذيرفتن، به نصيحت عمل كردن. اؤگود وئرمك (ögüd vermək) : اندرز دادن، نصيحت كردن.
اؤگه	ögə	: ناتني. (← اؤگئي)
اؤگئي	ögey	: نا تني، نا پدري، نا مادري، برادر يا خواهر نا تني.
اؤگو	ögü	: استفراغ، تهوّع. اؤگومَك (ögümək) : استفراغ كردن. اؤگونمَك (ögünmək) : سخن گفتن بگونه‌اي كه آب دهان از كنارة لبها سرازير شود. (← اؤيونمَك)
اؤگونمك	ögünmək	: تسلّي يافتن، آرام شدن. (← اوْو1، اوْوونماق)
اؤگور	ögür	: با طناب بسته شده. (← اؤر، اؤروک، هؤگور)
اؤه	öh	: صداي گريه. اؤه-اؤه (öh-öh) : صداي متوالي گريه، گريه‌هاي متوالي. (← اؤهك)
اؤهه	öhə	: 1- صوتي كه در مقابل اعمال نارواي ديگـران بيان شود. 2- صوتي كه جهت دفع شتر يا گاو ادا شود.
اؤهْك	öhk	: صداي گريه. (← اؤه) اؤهكه‌له‌مك (öhkələmək) : 1- زير گريه زدن. 2- نفس نفس زدن، هن و هن كردن. اؤهکورمك (öhkürmək) : زير گريه زدن، هق هق گريه كردن. اؤهکورله‌مك (öhkürləmək) : زير گريه زدن. اؤهکوره-اؤهکوره (öhkürə-öhkürə) : در حال گريه، گريه كنان.
اؤك	ök	(1) : صوت گريه كردن. (← اؤه، اؤهْك) اؤكرَنمَك (ökrənmək) : ناگهان زير گريه زدن. اؤکورله‌مَك (ökürləmək) = اؤکورمَك (ökürmək) : زيرگريه زدن. اؤکوره-اؤکوره (ökürə-ökürə) : در حال گريه، گريه كنان.
اؤك	ök	(2) : حيواني كه سالش به نيمه رسد. (تر. قد) اؤکوز (ökküz) : گاو نر ميان ‌سال.
اؤل	öl	: فعل امر از مصدر «اؤلمك» (مردن) اؤلدورمك (öldürmək) : 1- كشتن، به قتل رساندن. 2- به طور مفصّل كتك زدن. اؤلدورتْمك (öldürtmək) : به وسيلة فرد ديگري به قتل رساندن. اؤلدورغان (öldürğan) = اؤلدورگَن (öldürgən) = اؤلدوروجو (öldürücü) = اؤلدوروگ (öldürüg) = اؤلدوروم (öldürüm) : 1- سمّ كشنده، زهر قاتل. 2- نام درختچه يا گياهي كويري كه سمّي و كشنده است. اؤلدوره‌ن (öldürən) : قاتل، كشنده. اؤلَري (öləri) : مردني، قابل مردن، در حال مرگ. اؤلكه (ölkə) = اؤلگه (ölgə) : محل فوت، جايگاه، وطن. (← اوْل، اوْلكا) اؤلمز (ölməz) : بي مرگ، فنا ناپذير. اؤلمز-ايتمز (ölməz-itməz) : بي زوال، فنا ناپذير. اؤلمز يئر (ölməz yer) : قسمتي از بدن كه آسيب پذير نباشد و با ضربه زدن بر آن قسمت، فرد مضروب از بين نمي‌رود. اؤلمك (ölmək) : 1- مردن، بي جان شدن، در گذشتن. 2- از پا در آمدن، بسيار خسته شدن. 3- براي چيزي مردن، عاشق چيزي شدن. اؤلمه (ölmə) : زنده باد، هرگز نمير. اؤلمه‌لي (ölməli) : مردني، لايق مردن. اؤلَن (ölən) : 1- مردني، آنكه در حال مرگ است. 2- مرده، متوفّي. اؤلو (ölü) : مرده، متوفّي. اؤلوجه (ölücə) : لاغر، مردني و ضعيف اندام. اؤلوش (ölüş) = اؤلوم (ölüm) : مرگ، نيستي و فنا. اؤلوم-ايتيم (ölüm-itim) : مرگ و مير. اؤلومجه‌ليك (ölümcəlik) : زهر، آنچه كه خوردنش باعث مرگ شود. اؤلومه گئدمك (ölümə gedmək) : كشته شدن، به قتل رسيدن. اؤلـوم گونـو : روز وفات. اؤلوم يوخوسو (ölüm yuxusu) : خواب مرگ، خواب عميق و طولاني.
اؤلْچ	ölç	: فعل امر از مصدر «اؤلچمك» (پيمانه كردن) اؤلچْدورمك (ölçdürmək) : 1- به وسيلة ديگري وزن يا پيمانه كردن. 2- در هنگام صحبت دستها را تكان دادن و اشاره كردن. اؤلچْمك (ölçmək) : 1- اندازه گرفتن، وزن كردن، پيمانه كردن. 2- دستها را تكان دادن و با ايما و اشاره صحبت كردن. اؤلچمه (ölçmə) : 1- عمل پيمايش و اندازه گيري. 2- عمل دست تكاني. 3- فعل نهي از مصدر «اؤلچمك» به معني اندازه مگير. اؤلچو (ölçü) = اؤلچوک (ölçük) : واحد اندازه گيري، پيمانه، وسيلة اندازه گيري. اؤلچوشدورمك (ölçüşdürmək) : مقايسه كردن، با هم سنجيدن. اؤلچوم (ölçüm) : 1- كيل، پيمانه، اندازه. 2- عمل اندازه گيري، نتيجة اندازه گيري. اؤلچونمك (ölçünmək) : 1- كيل شدن، اندازه گرفته شدن. 2- دستها را تكان دادن، عرض اندام كردن و خود را نشان دادن.
اؤمچه	ömçə	: پاشنه، پاشنة پا. (← اؤمس)
اؤمْس	öms	= اؤمسه (ömsə) : فعل امر از مصدر «اؤمسْمَك» يا «اؤمسه‌مك» (لنگيدن) اؤمسه‌مك (ömsəmək) : لنگيدن، لنگان لنگان رفتن، از ناحية پاشنة پا لنگيدن. (← اؤمچه)
اؤن	ön	(1) : بار، دفعه.
اؤن	ön	(2) = اؤنگ (öng) : 1- رو، چهره. 2- پيش، جلو، مقابل چهره، روبرو. (← اون) اؤنگ ديش (öng diş) : دندان روبرو، دندان پيشين. اؤنَلگه (önəlgə) : شوم، نا خوشايند، آنكه ملاقاتش باعث ناراحتي باشد. اؤنو اؤگو (önü ögü) = اؤنؤيگو (önöygü) : آنكه ملاقاتش باعث استفراغ گردد، خل، احمق و نادان. اؤنو اوْ يانا (önü o yana) : رو به آن طرف. اؤنو بئله (önü belə) : رو به اين طرف. اؤنوک (önük) : بد معاشرت، اخمو. اؤنوکمَك (önükmək) : برگشتن، رو برگرداندن. اؤنو گارى (önü garı) : رو به آن طرف. اؤنو گئري (önü geri) : 1- رو به عقب، رو به پشت. 2- برعكس، وارونه. اؤنو ياری (önü yarı) : رو به آن طرف. اؤنو يوخاری (önü yuxarı) : رو به بالا.
اؤپ	öp	: فعل امر از مصدر «اؤپمك» (بوسيدن) اؤپمك (öpmək) : بوسيدن، ماچ كردن. اؤپمه (öpmə) : 1- عمل بوسيدن. 2- ماچ مكن، بوسه مزن. اؤپوجوك (öpücük) : بوسة كوچك، بوسة بي‌صدا. اؤپوش (öpüş) : بوسه، ماچ. اؤپـوشدورمك (öpüşdürmək) : دو نفر را روبوسي و اصلاح دادن. اؤپوشمك (öpüşmək) : همديگر را بوسيدن. اؤپولمك (öpülmək) : بوسيده شدن.
اؤپـور	öpür	: فعل امر از مصدر «اؤپـورمك» (پوسيده شدن) (