1 Ramiz Dəniz
Yüklə 3,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
181 girovdan azad edilməsi üçün göyərçin yumurtasının ölçüsün- də olan zümrüd qaşı vermişdir. Konkistadorların ədinə keçən yaxşı mənfəətdən Pisarro Panamaya və Nikaraquaya qızıl və zümrüdlər göndərir ki, tanınmış konkistadorlar Sebastyan de Belalkasar və Ernando de Soto ona bu missiyada qoşulsunlar. Cənuba doğru hərəkət edən konkistadorlar bir-birinin ardınca özləri üçün kəşflər edirdilər. Manta hindularının yaşadığı yerdə onlar yumruq boyda olan qurudulmuş insan kəllələri görürlər, uankavilka hindularının ağızlarında bir dənə də olsun diş olmur. - Bu İnka Uayna Kapakın Ekva- dorun zəbt edilməsində yerli hindulara qarşı tətbiq edilən cəza tədbirlərinin nəticəsi idi. Cənuba doğru hərəkət etdikcə, Pisarroya varlı olan Qran- Çimu imperiyası haqqında məlumatlar çatırdı. Öz arxasını təhlükəsizləşdirmək üçün o, sahil zolağında Porto-Vyexo, Tumbes və daha da cənubda San-Migel-de-Piyura koloniya- larının əsasını qoydurur. Porto-Vyexoda Pisarro ilə Sebastyan de Belalkasar və Xuan Fernandes 30 piyada və 12 süvari ilə birləşir. Oradan onlar, varı və dövləti haqqında çox eşitdikləri Quayakil körfəzində yerləşən Puna adasına yollandılar. İspanların oradakı özbaşınalığı hindularla açıq münaqişəyə səbəb olur. Pisarro kasik Tumbalunu və başqa 16 hindu rəhbərlərini
182 edam etsə belə, nəinki yerli hinduları fəth edə bilir, hətta özü çoxlu itkilər verir. 1532-ci ilin may ayında Pisarro materikin içərilərinə daxil olur və San-Migel-de-Piyur koloniyasının əsasını qoyur. Onun yanına Kuskonun hakimi İnka Uaskarın elçiləri gəlir və ona izah edirlər ki, Uaskarın qardaşı Ataualpa hakimə qarşı qiyam qaldırıb. “Dahi konkistador” o dəqiqə daxilində götür-qoy edir ki, Tauantinsuyunun iki rəhbəri arasında gedən müharibədən necə də əlverişli mənfəət əldə etmək olar. Əsgərlərin bir hissəsini San-Migeldə saxlayıb, 67 süvari və yüzə yaxın piyada əsgərlə Pisarro 1532-ci ilin sentyabrın 24-də Kaxamarkaya yürüş edir. Ensiz dağ çığırları və sıldı- rım qayalarla əhatə olunmuş Sahil Kordilyeri ilə keçid həddindən artıq çətin idi. Lakin varlanmaq həsrəti ilə yaşa- yan Pisarro 53 günlük keçiddən sonra 1532-ci nlin noyabrın 15-də Kaxamarkaya yaxınlaşır. Ertəsi günü, Uaskarın ordu- sunu darmadağın edən imperiyanın yeganə hakimi olan Ataualpa hiyləgərliklə əsir alınmış, məğlubiyyətin nə olduğunu bilməyən ordusu isə məğlub edilərək vahimə içəri- sində döyüş meydanından qaçmışdır. Pisarronun Tauantisuyunun hakimi Ataualpanın başına necə faciə gətirməsi haqqında çoxsaylı məlumatlar verilibdir.
183 İnk imperiyasının ərazisində yaşayan xalqların həyatında yeni dövr başlanır-müstəmləkə dövrü. Belalkasarın fəth etdiyi torpaq Peru vitse-krallığının tərkibində olan Kitu Audiensiyası adlanmağa başladı. Cənubi Amerikaya gələn bir neçə tanınmış konkistador İspaniyanın şanlı tarixinə fateh kimi daxil olmuşdular. Kitu Audiensiyasına ayaq basan polkovnik Alonso Odovaldo da Eldoradonun axtarılmasında fəal iştirak etmək istəyirdi ki, həmin mifik ölkəni tapıb İspan taxttacına birləşdirsin və bununla da İspaniyanın tarixinə fateh kimi daxil olsun. Lakin onun Kitoda apardığı tədqiqatlar nəticəsində aydın olur ki, Eldoradonu axtarıb tapmaq müşkül bir işdir. Demək olar ki, Cənubi Amerikanın bütün şimal hissəsi mükəmməl surətdə axtarılıb, ancaq axtardıqları Eldoradonu nəinki tapıblar, hətta həmin ölkənin heç izinə belə düşə bilməyiblər. Nədənsə, polkovnik Odovaldoda mifik Eldoradonun varlığı şübhə doğurub. Halbuki o, özü həmin ölkənin axtarılmasında fəaliyyət göstərən ekspedisiyaların heç birisində iştirak etməmişdir. Bir sözlə, heç bir əsər-əlaməti olmayan bir ölkə- ni axtarıb fəth etmək-boş xülya sayılır. Polkovnik Odovaldo Kitoda çoxlu dəlillər əldə etmişdi ki, bu fikirdən əl çəksin. Əsasən də həmin faktlarla onu Migelin atası kapitan Leon təchiz etmişdir. Lakin sual verilə bilər ki, Əgər Eldoradonun varlığı xülyadırsa, onda onlar nəyə görə indiyənə kimi Kitoda
184 qalıblar? Axı, Kitodan xəbər gəlmişdi ki, onlar bilavasitə Eldoradonun axtarışı ilə təşkil olacaq Antonio Berrio-i- Orunyanın başçılıq etdiyi ekspedisiyanın tərkibinə daxil olacaqlar. Həmin vaxt hələ ekspedisiya gəlib Kitoya çıxmamışdır. Lakin onlar birdən-birə bu fikirdən dönürlər. Burda bir neçə səbəb yaranmışdır; birincisi polkovnik Odovaldo öz ekspedisiyası ilə Antonio Berrio-i-Orunyanın ekspedisiyasına daxil olsa, onda ekspedisiyada ikinci şəxs kimi tanınacaq. Bu isə ona heç cürə sərf etmirdi. Ona görə ki, Eldoradonun kəşf edilib və fəth edilməsi Antonio Berrio-i-Orunyanın adı ilə bağlı olacaq. İkincisi, həmin ərazidə öz ekspedisiyası ilə müstəqil şəraitdə Eldoradonu axtarıb tapmaq üçün Alonso Odovaldonun əlində kral patenti olmalı idi ki, o, yuridik halda Eldoradonun fatehi və varisi sayılsın. İndiki zamanda adının tarixə düşməsini istəyən hər bir şəxs başqa bir işi görməklə ad-san qazana bilərdi. Yer kürəsinin nəhəng su hövzəsi sayılan Sakit okeanda nə qədər tədqiq olunmayan yerlər var. Həmin naməlum yerləri kəşf etməklə, tarixə düşmək olardı. Bunun üçün coğrafiya elmi ilə dənizçilik sənətinə dərindən yiyələnmək lazım idi. Ya da ki, Qəraib dənizində ağalıq edən İngilis korsarlarını Frensis Dreyk ilə birlikdə məhv edərək özünə ispan cəmiyyəti arasında layiqli yer tuta bilərdi. E.ə.67-ci ildə tribun Azl Qabininin təklifi ilə dahi Roma sərkərdəsi Pompeyə piratlara qarşı mübarizə üçün fövqal”adə hüquq ilə komandanlıq tapşırıldı. O, da üç ay
Yüklə 3,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|