& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti



Yüklə 1,82 Mb.
səhifə35/231
tarix05.04.2023
ölçüsü1,82 Mb.
#104225
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   231
Қаракалпак тили китап

ka`siplik (professionallιq) so`zler turmιsta adamlardιn` ha`r tu`rli ka`sibine baylanιslι birneshe tu`rlerge bo`linedi.
Ma`selen: diyxanshιlιq islerine baylanιslι: su`digar, su`digarlaw, (su`rilgen jer), tapqa keliw, tapqa taslaw (tuqιmdι tapqa taslaw), g`awasha, g`awasha paqalι, shigit, shigit egis, siyrekletiw, kultivatsiyalaw, shιrpιw, otaw ha`m t.b.: mal sharwashιlιg`ιna baylanιslι: gu`wen, gu`wenlew (ιlaq, qozιlardι bir qatar dizip baylaw), sharwa, qoyshιlιq, jaylaw, qoy qora, iri ot-sho`p, jipgilen` (jerdegi sho`p-shardιn` jawιn yamasa shιq tu`sip jumsaq bolιwι), jawιnnan keyingi (o`ris), ko`terem (mallardι arιqlawι), silos (mallar ushιn maydalang`an ot-sho`p), sawlιq qoy (qozιlaytug`ιn qoy); balιqshιlιq ka`sibine baylanιslι so`zler: jιlιm, na`rete (awdιn` tu`rleri), jo`rgem, jormal (balιq dizetug`ιn jip), tayaw-eskek (Kemeni ιg`ιzιw ushιn paydalanatug`ιn qurallar), iynelik (na`rete toqιg`anda qollanιlatug`ιn qural), mardan (jekennen toqιlg`an balιq salatug`ιn ιdιs) t.b.
1. Xalιqtιn` tilinde jawιnanan son`g`ι o`risti jipgilen` dap ataydι. 2. Ko`k sho`pten tuwralιp tayarlang`an ot-sho`pti bizin` ag`am Silos dep ataydι. 3. Aw, na`rete toqιw ushιn balιqshιlar uzιnlιg`ι birqarιstay juqa taxtadan basιn su`yir etip, u`sh tilli shanιshqιg`a usatιp bo`z toqιytug`ιn ma`ki isleytug`ιn edi. 4. Bo`z toqιwshιlar ma`ki dese, balιqshιlar onι iynelik deydi. 5. Ba`ha`rde sawlιq qoylardιn` ba`ri de qozιlawι mu`mkin
Ka`sipke baylanιslι so`zlerdin` tilde qollanιlιwι
Turmιsta ka`siplik tarawlar ko`p.Ha`r qanday ka`sip sol tarawg`a ta`n ka`siplik atamalarg`a iye.Olardιn` barlιg`ι da so`zlik quramιnιn` baylιg`ιn ta`miyin etedi.Ka`sipke baylanιslι so`zler ulιwma ko`pshilikke tanιmalι da ,sonιn` menen birge ulιwma ko`pshilikke tanιs emes,tek g`ana sol ka`sip penen shug`ιllanιwshι adamlar ushιn tanιmalιqqa iye bolιp ta keliwi mu`mkin.Ma`selen,diyqanshιlιq isleri tarawιnda qιytaq,gu`lshe usag`an egislik jerlerdin` ko`lemlik o`zgesheliklerin an`latatug`ιn so`zler ushιrasadι.Qurιlιs ka`sibi tarawιnda sol ka`sip tarawιnda belgili ug`ιmlardιn` atamalarι retinde qollanιlatug`ιn so`zler bar,t.b.
Ka`sipke baylanιslι so`zler awιzeki pikir alιsιw jag`dayιnda da,jazba qatnas jag`dayιnda da oy-pikirdin` maqseti ha`m mazmunιna qaray jedel qollanιla beredi.Ma`selen, keste ,ku`ndelik so`zleri mektep turmιsιnda ken`nen paydalanιladι.
Usιnιn` menen birge, ka`siplik so`zlerdin` ishinde belgili bir ka`sipke baylanιslι, sol ka`sip penen shug`ιllanιwshι adamlardιn` so`ylewine ta`n,basqa ka`sip iyeleri ushιn biytanιs so`zler de ushιrasadι.Olar tar ko`lemli ka`siplik so`zlerden ibarat.Ma`selen,qιyratpa (balιq shanshatug`ιn shanιshqι) jer qaraw (balιq bar jerlerdi izlew,balιqlι jerlerdi tabιw), t.b.Bunday tar ko`lemli ka`siplik so`zlerde de stillik o`zgeshelikler boladι.Sonlιqtan olarda a`sirese a`debiy shιg`armalarda belgili bir maqsette personaj tilinin` o`zgesheligin,su`wretleytug`ιn waqιyag`a ka`siplik tu`r (kolorit) beriw ushιn qollanιladι. .

Yüklə 1,82 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   231




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə