442
dilinə çevirmişdir. Xa lq yaradıcılığı nü munələrinin toplanıb, Azərbaycan və rus dillə rində nəşr edilməsində də xid mət i var.
Mirzə Ələkbər Sabirlə dost olmuş, onun ölümündən sonra əsərlərin in nəşrində yaxından iştira k et mişdir.
Hacınski siyasi xadim kimi də fəaliyyət göstərmişdir. "Müsavat" partiyasının üzvü olmuş, partiyanın Bakı
bürosunun tərkibinə seçilmiş (1917), Zaqafqaziya seymin in, Zaqafqaziya De mo kratik Federativ Respublikasın ın süqutundan
(1918, 26 may) sonra Azərbaycan Milli Şurasın ın (1918, 27 may) üzvü olmuşdur. Milli Şuranın Azə rbaycanın istiqlal
bəyannaməsini qəbul edən 26 üzvündən biri idi. Milli Şuranın "Azə rbaycan Məclisi Məbusanının təsisi haqqında
qanun"una (1918, 19 noyabr) əsasən, Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti Parla mentin in tərkibinə da xil edilmiş, rəyasət
heyətinin katibi olmuşdur (1918-20).
Sovet hakimiyyəti illə rində Tiflisdə çıxan " Yeni fikir", " Yen i kənd" qəzetlə rində, "Dan ulduzu" jurnalında
əməkdaşlıq etmişdir. A zərbaycan SSR Xalq Maarif Ko missarlığının tapşırığı ilə türk (Azərbaycan) "Satir-Agit" teatrın ı
təşkil et miş, teatr müdiriyyətinin ü zvü olmuşdur.
Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası məhkə mə xad imlərinin 1-c i quru ltayında xa lq hakimləri şurası rəyasət
heyətinin üzvü seçilmişdir. Xa lq ədliyyə ko missarlığ ın təlimatç ısı kimi, məh kə mə idarə lərinin təşkili üçün Na xç ıvan Mu xtar
Respublikasına ezam ed ilmişdir. Xalq ərzaq ko missarının, xalq maarif ko missarının müavin i təyin edilmiş, Naxçıvan
Muxtar Sovet Sosialist Respublikası Ali İqtisadi Şurasın ın üzvü və mu xtar respublikan ın tədqiqi ü zrə ko mitənin sədri
seçilmişdir. A zərbaycan Xalq Təsərrüfatı Şu rası (AXTŞ) Baş idarəsi rəisinin Gü rcüstanda müavini təyin edildiyindən,
Tiflisə çağırılmışdır. AXTŞ-n in "Xa lq təsərrüfatı" jurna lı redaksiya kollegiyasının ü zvü olmuş, Azə rbaycanın dövlət
qulluqçuları üçün türk dili kurslarına rəhbərlik et mişdir.
Əd
.: M əmmədli Q., M ehdibəy Hacınski, "Jurnalist" jurnalı, 1969, №l; Unudulmaz səhnə ustaları, B., 1981
.
HACINS KĠ Məmməd Həsən Cəfərqulu oğlu (3.3.1875, Bakı - 9.2.1931, Tiflis) - Azərbaycan Xalq
Cü mhuriyyətinin görkəmli dövlət xad imi. Peterburq Texno logiya İnstitutunu bitirmişdir (1902). Bir müdd ət
Şəmsi Əsədullayevin Moskvadakı neftayırma zavodunda mühəndis işləmişdir. Bakıya qayıdan Hacınski
1908 ildən Bakı şəhər idarəsində tikinti şöbəsinə başçılıq et miş, Ba kın ın abadlaşdırılması və inşaat
işlərinin genişlən məsinə səy göstərmişdir; şəhərin baş planının (1898, müəllifi fon der Nonne)
layihəsini təkmilləşdirmişdir. 1909-10 illə rdə Ba kı dənizkənarı parkının salın ması (t ikintisi 1912 ildə
başa çatdırılmışdır) və dəniz hamamının tikilməsi Hacınskinin fəaliyyəti ilə bağlıdır. Şəhərsalma və
tikinti-inşaat sahəsində görkəmli təşkilatçı kimi tanın mışdır. 1912 ildə şəhər idarəsi Hacınskinin
redaktəsi ilə Bakı küçələrinin abadlaşması haqqında kitab buraxmışdır. O, 1913 ildə qısa müddət Bakı
şəhər idarəsinin rəisi olmuş, Şirvanşahlar sarayının qorun ması və bərpasına dair təşəbbüs irəli
sürmüşdür. Həmin təşəbbüsə əsasən, 1918 ildə memarlar Zivər bəy Əh mədbəyov və Ö.Abuyev Şir-
vanşahlar sarayının bərpa lay ihəsini hazırlamaq üçün elmi-tədqiqat işləri aparmışlar.
Hacınski 1902-17 illərdə Bakı şəhər du masının üzvü o lmuş və onun bir ço x iclaslarına sədrlik
etmişdir. O, 1904 ildə "Hümmət" sosial-demokrat təşkilatını yaradanlardan birid ir. Hacınski, eyni zamanda, "Nəşri-maarif"
cəmiyyətinin (1906) yarad ılmasının təşəbbüsçülərindən biri, hə mç inin " Nicat" cə miyyəti idarə heyətinin, "Müsəlman xey -
riyyə cə miyyəti" Mərkə zi Ko mitəsinin ü zvü olmuşdur. Hac ınski "Müsavat" partiyasının ilk ü zvlə rindən id i.
1917-20 illə r Hacınskinin ictimai-siyasi fəa liyyətinin qızğ ın dövrü olmuşdur. 1917 il mart ın 5-də təşkil edilən Ba kı
İctimai Təşkilatları Şurasının İcraiyyə Ko mitəsinə daxil idi. Hacınski martın 27-də yaradılmış Bakı Müsəlman İctimai
Təşkilat ları Müvəqqəti Komitəsinin sədri seçilmişdi. 1917 ilin aprelində Qafqaz müsəlmanlarının Bakı qurultayında iştirak
etmişdi. O, qurultayı açmış və onun rəyasət heyətinə seçilmişdi. Həmin ilin may ında Hacınski Rusiya müsəlmanlarının
Moskvada keçirilmiş qurultayında da fəal iştirak etmişdi. Hacınski "Müsavat" partiyasının birinci qurultayında (1917, 26-31
oktyabr, Bakı) Mərkəzi Ko mitənin ü zvü seçilmişdi. 1917 il
noyabrın 15-də yaradılmış Zaqafqaziya komissarlığında
ticarət
və
sənaye
ko missarının müavin i vəzifəsində
çalış mışdır. Rusiya Müəssislər
məc lisinə üzv seçilmiş Hacınski Zaqafqaziya seymi təşkil
edildikdə "Müsavat" partiyasından bu qurumun üzvü
olmuşdur. Seymdə Osman lı dövləti ilə danışıq lar aparmaq
üçün seçilən nü mayəndə heyətinə daxil id i. Trabzon kon-
fransında (1918) iştirak etmiş, konfransda Zaqafqaziya
seyminin danışıqları dayandırmaq haqqında qərarına qarşı
çıxmış, bu qərarı sülhü pozmağa yönəldilmiş cəhd kimi
qiymət ləndirmiş və bu qərarı "beynəlxalq münasibətlər
tarixində tayı-bərabəri olmayan bir tə xribat" adlandırmışdı.
A.Çxenkeli Hacınskinin məsləhətilə danışıqları tamamilə kəsməmiş, nü mayəndə heyətinin bir neçə üzvü, o cü mlədən,
Hacınski Trab zonda qalmışdı. Hacınski Trab zonda Ənvər paşa ilə görüşündə Osmanlı dövlətinin Cənubi Qafqazla bağlı
mövqeyi ətrafında danışıqlar aparmışdır. Osmanlı dövlətin in yeni sülh təşəbbüsü ilə çıxış et məsində Hacınskin in mühü m rolu
olmuşdur.
Hacınski Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikası (ZDFR) höku mətində ticarət və sənaye naziri vəzifəsini
icra et mişdir. Sey min Batum konfransında iştira k edən 6 əsas nümayəndəsindən biri olmuş, Məhə mməd Əmin Rəsulzadə ilə