88
KLEMANSO Jorj Benja men (28.9.1841, Muyron-an-Pare; bəzi mənbələrə görə Vandeya - 24.11.1929, Paris) -
Fransa siyasi və dövlət xadimi. Ġki dəfə (1906-09; 1917-20) Fransa Respublikası Na zirlər ġurasının sədri (2-ci dəfə
həm də müdafıə naziri) olmuĢdur. Paris sülh k onfransının (1919-20) sədri idi. Versal sülh müqaviləsinin (1919) mü-
əlliflərindən biridir. Paris sülh konfransı Ali ġurasının 1920 il yanvarın 10-da B.Britaniyanın təĢəbbüsü ilə çağırılan
sessiyasında Klemanso ingilis nü mayəndələri tərəfındən "Qafqaz respublikalarına kömək haqqında" memorandum
hazırlan masını zəruri saymıĢdı. Memorandum yanvarın 19-da Klemansonun iĢtirakı ilə Ali ġuranın iclasında elan edil-
miĢdir. Qafqaza qoĢun göndərmək tərəfdarı olmuĢdur. A zərbaycan və Gürcüstan nümayəndələri ilə görüĢərək, bu
ölkələrin təhlükəsizliy i məsələlərini mü zakirə etmiĢdir. 1920 il prezident seçkilərində məğlub olduqdan sonra fəal
siyasi həyatdan uzaqlaĢmıĢdır.
Əd.: Qasımlı M., Avropa və Amуrika ölkələrinin müasir tarixi, 2 hissədə, h.l (1918-1945-ci illər), B., 2003; Прицкер Д. П. Жорж
Клемансо: политическая биография, Б., 1983.
KLEN EVS KĠ Viktor Viktoroviç (? -?)- Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti Parlamentinin üzvü. Azərbaycan Milli
ġura-sının "Azərbaycan Məclisi-Məbusanının təsisi haqqında qanun "una (1918, 19 noyabr) əsasən, Slavyan-Rus
cəmiy-yətindən Cümhuriyyət Parla mentin in tərkib inə da xil edilmiĢdi. Pa rla mentdə Slavyan-Rus cə miyyəti
fraksiyasının ü zvü idi. Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyətinin 4-cü Höku mət kabinəsində sosial-təminat naziri o lmuĢdur.
KONSTĠTUS ĠON DEMOKRATLAR (KADETLƏR) PARTĠYAS ININ BAKI ġÖBƏSĠ - ba x Xalq
azadlıq partiyasının (kadetlərin) Bakı şöbəsi.
"KOOPERAS ĠYA-TOPDANSATIġ Ə MƏ LĠYYAT-LARI CƏ MĠYYƏ TĠ" - istehlak cə miyyətləri itt ifaqı.
1915 ilin mayında Bakın ın 12 istehlak cəmiyyəti (10 mə-ən-zavod və 2 Ģəhər) birləĢərək "Kooperasiya-topdansatıĢ
əməliyyatları cəmiyyəti" adlı istehlak cəmiyyətləri ittifaqı yaratmıĢdılar. Həmin il dekabrın ortalarında ittifaq Ba kı
rayonunun 18 istehlak cə miyyətini b irləĢdirirdi. Ba x Azərbaycan istehlak cəmiyyətləri ittifaqı.
"KORNĠLOV QĠYAMI", K o r n ilə v ç u lu q - 1 9 1 7 ilin avqustunda general L.G. Korniləvun baĢçılığı ilə
Rusiyada hərbi çevriliĢ cəhdi. Ġyunun sonu - iyulun əvvəllərində Müvəqqəti hökumət in Cənub-Qərb cəbhəsində
hücumunun uğursuzluğu, Petroqraddakı inqilab i əhvali-ruhiyyəli hərbi h issələrin buraxılması yeni siyasi böhrana
səbəb oldu. Ġyulun 16-da Petroqradda kortəbii nü mayiĢlər baĢladı. Hərə kata bolĢeviklə r də qoĢuldular. Lakin
Müvəqqəti hö-kumət qəti tədbirlərə əl atdı. Nü mayiĢçilər gülləbarana tutuldu, 500 nəfər ö ldürüldü, paytaxtda hərbi
vəziyyət e lan olundu. Knyaz G.Y.Lvovun hökuməti istefa verdi. Sosialist A.F.Kerenskinin baĢçılığı ilə Ġkinci koalisiya
hökuməti ya-radıldı. Məğlubiyyətə uğramıĢ sol qüvvələr " Bütün hakimiyyət sovetlərə" Ģüarını gündəlikdən çıxardılar.
Be lə b ir Ģəraitdə hakim dairələrdə hərbi d iktatura meylləri gücləndi. Avqustun 25-də çağırılan dövlət müĢavirəsində
(Moskva) onun proqramı formalaĢdırıld ı. Hərbi diktatura tərəfdarlarından biri də avqustun 1-dən Ali baĢ ko mandan
təyin edilmiĢ L.G.Korn iləv (1870-1918) idi. Buna görə də Qəra rgah (Mogilyov) hərbi çevriliĢin mə rkəzi o lmuĢdu.
Sui-qəsdçilər Petroqradda bolĢevikləri silahlı üsyana təlırik et mə k, bundan sonra paytaxtda qayda yaratmaq adı ilə
məqsədlərinə nail olmaq istəyirdilər. Ke renski hərb i çevriliĢin onun hakimiyyəti üçün təhlükəli o lduğunu baĢa düĢsə
də, bolĢeviklərin pla ııından istifadə edərək, sol qüv-vələri ta ma milə darmadağın et məyi qəra ra ald ı. Mürtəce
generallara bir-b irinin ard mca güzəĢtlər ed ilməyə baĢlandı. Korn iləv sentyabrın 7-də qoĢunları Petroqrada yeritdi,
Müvəqqəti hökumətin istefasını və Kerenskinin Qərargaha gəlməsini tələb etdi. Kadet nazirlər q iyamdan xəbər tutan
kimi istefa verdilər. Be lə olan halda Kerenski daha qəti hərəkət etməyi qəra ra ald ı. Sentyabrın 9-da paytaxta doğru
irə liləyən hərbi hissələr qiyamç ı e lan olundu, Korniləvun özü isə Ali baĢ komandan vəzifəsindən kənarlaĢdırıldı.
Kerenskin in fəaliyyəti hərbi d iktatura ə leyhdarı olan siyasi partiyalar, o cü mlədən bolĢeviklər tərə findən dəstəkləndi.
Sentyabrın 12-də Korniləv o rdusunun hərəkəti dayandırıldı, hərb i d iktatura təhlü kəsi sovuĢdu. Korniləv həbs edildi,
lakin general N.Du xoninin kö məy i ilə dekabnn 2-də həbsdən qaçaraq ağqvardiyaçılarm rəhbərlərindən biri o ldu. 1918
il apre lin 13-də Ye katerinodara hücu m za manı öldürüldü. Korniləv qiyamı ə leyhinə Azərbaycanda da çıxıĢ etmiĢdilər.
1917 il sentyabrın 11-də RSDF(b)P Bakı ko mitəsi ilə "Hü mmət"in birgə iclası keçirilmiĢ, sentyabrın 13-də Bakı
təĢkilatın ın konfransında xüsusi qətnamə qəbul olun muĢdu. N.Nərimanov "Hü mmət" qəzet ində zəh mət keĢləri
sayıqlığa çağırmıĢdı. Bəzi tarixçilərə görə, "Korniləv qiyamın m" yatırılması ilə " Rusiyanın
hər yerində olduğu kimi, A zərbaycanda da, xüsus ən Bakıda fəhlə və hərbi deputatlar
sovetlərinin canlanması dövrü, sovetləriıı bolĢevikləĢməsi dövrü baĢlandı".
Əd.: Ġ b r ah im o v Z., Azərbaycan zəhmətkeĢlərinin sosialist inqilabının qələbəsi uğrunda mübarizəsi
(1917-1918-ci illər), B., 1957; Иванов Н. Я., Контрреволюция в России в 1917 году и ее разгром, М., 1977.
KÖÇƏRLĠ Firidun bəy Əh məd ağa oğlu (26.1.1863, ġuĢa - 20.5.1920, Gəncə) -
maa rif xad imi, publisist-yazıç ı, ədəbiyyatĢünas alim, tənqidçi, tərcü məç i, "Müsavat"
partiyasının üzvlərindən biri. Bəy ailəsində doğulmuĢdur. ġuĢada mollaxanada (1870-72),
Mirzə Kə rim MünĢizadənin məhəllə məktəbində (1872-75), 2-ci dərəcə li Ģəhər
mə ktəbində ( 1 8 7 6 - 7 9 ) o xu muĢ, Qori Müəllimlə r Se minariyasını (QMS) bitirmiĢdir
( 1 8 X 5 ) . Ġrəvan gimnaziyasında (1885-96), QMS-nın A zərbaycan Ģöbəsində (1896-1917)
müəllim iĢləmiĢdir. 1905 və 1908 illərdə QMS A zərbaycan Ģöbəsinin inspektoru vəzifəsini
tutmağa təĢəbbüs göstərmiĢ, 1910 ildə Ģöbənin inspektorlu