1 – dars. C++ Dasturlash tilining kelib chiqishi xaqida ma’lumot

8 – DARS. KO’RSATKICHLAR. (POINTER)
Ko’rsatkichlar ta’rifi. C va C++ tillarining asosiy hususiyatlaridan ko’rsatkichlarning keng qo’llanilishidir. Ko’rsatkichlar tilda konstanta ko’rsatkichlar va o’zgaruvchi ko’rsatkichlarga ajratiladi. Ko’rsatkichlar qiymati konkret tipdagi ob’ektlar uchun hotirada ajratilgan adreslarga tengdir. Shuning uchun ko’rsatkichlar ta’riflanganda ularning adreslarini ko’rsatish shart. O’zgaruvchi ko’rsatkichlar qo’yidagicha ta’riflanadi.
*
Misol uchun int* lp,lk .
Ko’rsatkichlarni ta’riflaganda initsializatsiya qilish mumkindir. Initsializatsiya quyidagi shaklda amalga oshiriladi:
* =
Konstanta ifoda sifatida qo’yidagilar kelishi mumkin.
- Hotira qismining aniq ko’rsatilgan adresi. Misol uchun:
char* comp=(char*) 0xF000FFFE; Bu adresda kompyuter tipi shaklidagi ma’lumot saqlanadi.
- Qiymatga ega ko’rsatkich: char c1=comp;
- & simvoli yordamida aniqlangan ob’ekt adresi. Misol uchun:
char c=’d’; char* pc=&c;
Borland kompilyatorlarida mahsus NULL kiymat kiritilgan bulib, bu qiymatga e’ga ko’rsatkichlar bush ko’rsatkichlar deyiladi. Bush ko’rsatkichlar bilan hotirada hech qanday adres bog’lanmagan bo’ladi, lekin dasturda konkret obektlar adreslarini qiyjmat sifatida berish mumkin.
Char ca=’d’; char* pa(NULL); pa=&ca;
Ko’rsatkichlar ustida amallar. Yuqorida keltirilgan misollarda & adres olish amalidan keng foydalanilgan. Bu amal nomga va hotirada aniq adresga ega ob’ektlarga, misol uchun o’zgaruvchilarga qo’llaniladi. Bu amalni ifodalarga eki nomsiz konstantalarga qo’llash mumkin emas. Ya’ni &3.14 eki &(a+b) ifodalar hato hisoblanadi.
Bundan tashqari ko’rsatkichlar bilan birga * adres buyjicha kiymat olish eki kiritish amali keng qullaniladi. Misol uchun:
Int i=5; int*pi=&I; int k=*pi; *pi=6.
Bu misolda pi kursatkich I uzgaruvchi bilan boglanadi. *pi=6 amali I uzgaruvchi qiymatini ham uzgartiradi.
Konstanta ko’rsatkich va konstantaga ko’rsatkichlar. Konstanta ko’rsatkich quyidagicha ta’riflanadi:
* const=
Misol uchun: char* const key_byte=(char*)0x0417. Bu misolda konstanta ko’rsatkich klaviatura holatini ko’rsatuvchi bayt bilan bog’langandir.
Konstanta ko’rsatkich qiymatini o’zgartirish mumkin emas lekin * amali yordamida hotiradagi ma’hlumot qiymatini o’zgartirish mumkin. Misol uchun *key_byte=’Yo’ amali 1047(0x0417) adres qiymati bilan birga klaviatura holatini ham oz’zgartiradi.
Konstantaga ko’rsatkich quyidagicha ta’riflanadi:
const*=. Misol uchun const int zero=0; int const* p=&zero;
Bu ko’rsatkichga * amalini qullash mumkin emas, lekin ko’rsatkichning qiyjmatini o’zgartirish mumkin. Qiymati o’zgarmaydigan konstantaga ko’rsatkichlar quyidagicha kiritiladi:
const* const=. Misol uchun const float pi=3.141593; float const* const pp=π