|
1-amaliy mashg’ulot asosiy formulalar
|
səhifə | 1/3 | tarix | 17.12.2023 | ölçüsü | 41,92 Kb. | | #149872 |
| 1 amaliy mashg'ulot
1-AMALIY MASHG’ULOT
Asosiy formulalar
•Moddiy nuqtaning fazodagi urni radius-vektor bilan aniklanadi:
= x+ u + kz,
bu erda , , — yunalishlarni kursatuvchi birlik vektorlar (ortlar); x, u, z—nuqtaning koordinatalari.
Harakat kinematik tenglamasining koordinata shakli quyidagicha:
x=f1, (t),y = f2(t), z = f3(t),
bu erda t — vaqt.
•O‘rtacha tezlik
< >= ,
bu erda — moddiy nuqtaning Δt vaqt oraligidagi kuchishi. O‘rtacha tezlik
= ,
bu erda ΔS — nuqtaning Δt vaqt oraligida o’tgan yo’li. Oniy tezlik
= = vx+ vy+ vz ,
bu erda vx= ,vy= ,vz= —tezlik ning koordinata o‘qlariga proeksiyasi.
Tezlik moduli
V= .
Tezlanish
= ax+ ay+ az
bu erda ax= ; ay= ; az= −tezlanish a ning koordinata
o‘qlariga proeksiyalari. Tezlanish moduli
a=
Masalalarni yechishga doir misollar
1-misol. Moddiy nuqtaning turri chiziqli (x o’qi bo’ylab) harakati kinematik tenglamasining ko’rinishi mana bunday: x = =A+Bt + Ct3, bu erda A== 4m, V = 2m/s, S=— 0,5m/s2. Vaqtning t=2 s payti (momenta) uchun: 1) nuqtaning koordinatasi x1, 2) oniy tezlik v1, 3) oniy tezlanish a1 lar aniqlansin.
Yechish. 1. Harakatining kinematik tenglamasi ma’lum bul-gan nuqtaning koordinatasini tenglamadagi t urniga vaqtning berilgan qiymati t1 ni qo’yib topamiz:
X1 = A+Bt1 + Ct13.
Bu ifodaga A, V, S, t1 larning qiymatlarini qo’yib xisoblaymiz:
X1 = (4+2·2-0,5·23)m = 4m .
2. Koordinata x ni vaqt bo’yicha differensiallab, vaqtning istalgan qiymati uchun oniy tezlikni topamiz:
v= =B + 3Ct2.
U xolda berilgan t1 payt (moment) uchun oniy tezlik v1=B + 3Ct12.
Bu ifodaga V, S, t1 larning qiymatlarini qo’yib, xisoblaymiz: v1 = —4m/s.
Manfiy ishora t1=2s paytda nuqta koordinata o’qining manfiy yunalishi bo’ylab harakat kilishini ko‘rsatadi.
3. Vaqtning istalgan payti uchun oniy tezlanishni koordinata x dan vaqt bo’yicha ikkinchi tartibli xosila olib topamiz:
Berilgan t1 payt uchun oniy tezlanish a1 = 6Ct1
S, t1 larning qiymatlarini qo’yib, xisoblaimiz:
a1 = (-6·0,5·2)m/s2=-6m/s2.
Manfiy ishora tezlanish vektorining yunalishi koordinata o’qining manfiy yunalishi bilan moc kelishini ko‘rsatadi. SHuni qayd etish lozimki, bu masalada vaqtning istalgan oni uchun bu xol o’rinlidir.
Dostları ilə paylaş: |
|
|