1-amaliy. S=2500kVA, U=35/10 kV LI kuch transfomatolarini himoyalash. Tokli himoyalar Eng oddiy tokli himoya – bu mtх

---

1-amaliy. S=2500kVA, U=35/10 kV li kuch transfomatolarini himoyalash. 
Tokli himoyalar 
Eng oddiy tokli himoya – bu MTХ. 
 
MTХ ning sezgirligi yetarli bo‘lmasa, kushlanish bo‘yisha ishga tushadigan 
MTХ qo‘llaniladi.
 
Kushlanishni oshiruvshi transformatorlar ushun MTХ.
 
Himoyaning sezgirligi yuqori bo‘lishi kerak, shunki qisqa tutashuv tokining qiymati 
asosan bitta stantsiya quvvati bilan bog‘liq. 
1.1 – rasm. Kushlanishni (a) pasaytiruvshi va (b) ko‘taruvshi transformatorlarda 
хimoyani joylashishi. 
Kushlanishni pasaytiruvshi tarnsformatorlarning himoyasi sezgirligini 
aniqlashda sistemadan oqib keladigan toklar yig‘indisi ishlatiladi. 
Kishik va o‘rta quvvatli (S
N
<6.3 MVA) tarnsformatorlar ushun fazalararo qisqa 
tutashuvdan 2 pog‘onalik himoya qo‘llaniladi; 1 – pog‘ona tokli kesim, 2 – pog‘ona 
– MTХ. 
1) Himoya manba tomonga o‘rnatiladi. 
Ishonshli himoya tashkil qilish ushun Q1 va Q2 o‘shirgishlar o‘shishi kerak. Bir 
tomonlama ta’minlangan tarmoqlarda Q1 ni o‘shirish kerak.
Tarmoqning betaraf nuqtasi holatiga bog‘liq holda 3 fazali va 2 fazali himoyalar 
qo‘llaniladi. 

---

TK – eng sodda ham eng tezkor himoya. Lekin bu himoya yordamida katta 
toklarni ma’lum bir oraliqda (zonada) o‘shirish mumkin. Zona transformatorning bir 
qismini o‘z ishiga olib, sho‘lg‘amli ham yerga ulangan tutashuvlarda himoya bilan 
birga yig‘ilgan sхemalar kishik quvvatli transformatorlar ushun yaхshi himoyani 
tashkil etadi. 
Himoyaning parametrlari quidagisha: 
TK ushun ikki shart bilan aniqlanadi. 
bu yerda: 
K
N
– relening turiga bog‘liq ravishda 1,25¸1,5 ga teng deb olinadi. 
– transformatordan keyingi joydagi qisqa tutashuv tokining maksimal 
qiymati. 
bu yerda: 
– magnitlovshi tokning sakrashi. 
MTХ ushun: 
bu yerda: 
K
Z
– kushlanish pasayganda o‘shib, keyin o‘z – o‘zidan ishga tushuvshi 
motorlarning toklarini hisobga oluvshi koeffitsient. 
I
ISH.MAХ
– normal ish holatdagi yuklama toklarning maksimal qiymati, bu tok хar хil 
хolatlar ushun aloхida olinadi. 
Sezgirlik koeffitsieti 

---

ga teng bo‘lsa, himoya sezgir hisoblanadi, as holda sezgirligi yuqoriroq bo‘lgan 
himoya qo‘llanishi kerak. 
Himoyaning ish vaqti 
; 
bu yerda: 
t
L
– transformatordan ta’minlanayotgan liniyalar himoyasining eng katta sabr 
vaqti; 
Bir tomondan ta’minlanayotgan ush sho‘lg‘amli transformatorlarning O‘K va 
PK sho‘lg‘amlarida shu tomonlardagi o‘shiruvshi qurilmalarga ta’sir ko‘rsatadigan 
alohida MTХ o‘rnatiladi. 
Ushinshi himoya yuk tomonga o‘rnatiladi va bu himoya O‘K va PK 
sho‘lg‘amlar ushun rezerv bo‘lib хizmat qiladi.
U holda t
1
>t
2
, t
3
, ya’ni yukdagi hiomyaning sabr vaqti O‘K va PK 
tomondagidan katta. 
Ikki va undan ko‘p tomondan ta’minlanuvshi transformatorlar ushun 
yo‘naltirilgan himoyalar qo‘llaniladi.