1-bob. Operatsion auditning mohiyati va rivojlanishi

Operatsiyalar auditi boshqaruv auditiga qaraganda ko'proq intensiv rivojlandi. 1941 yilda Qo'shma Shtatlarda bir vaqtning o'zida ikkita muhim voqea sodir bo'ldi: Viktor Brinkning "Ichki audit" kitobining nashr etilishi (operatsiyalar auditi bo'yicha birinchi kitob) va 24 kishidan iborat xalqaro ichki auditorlar institutining tashkil etilishi. . Bir yildan so'ng institut a'zolari soni 104 kishiga, 5 yildan so'ng - 1018 nafarga, 1957 yilda esa 3700 nafarga etdi.

1942 yil yanvar oyida institut "Ichki audit: yangi boshqaruv texnologiyasi" kitobini nashr etdi. 1944 yildan "Ichki auditor" jurnali nashr etila boshlandi. 1947 yil sentabr oyida institutda “Ichki auditorning mas’uliyati” nomli maqola chop etildi. 1948 yil mart oyida Artur Kantning "Auditorlik operatsiyalari" nashri nashr etilgan bo'lib, unda operatsiyalar auditi buxgalterlar tomonidan amalga oshiriladigan "raqamlar" auditidan farqli o'laroq ko'rib chiqildi. 1954 yil iyun oyida "operativ audit" atamasi paydo bo'ldi, u Kant va Mints tomonidan aqliy hujumda kiritilgan.

Ichki audit bilan parallel ravishda ma'muriy yoki davlat auditi rivojlandi, uning asosiy maqsadi davlatning barcha darajalarida halol, samarali boshqaruv va to'liq javobgarlikka erishish edi. 1945-yil iyul oyida AQSH hukumati audit departamenti tuzildi va “Davlat tuzilmalari, dasturlari, faoliyati va funktsiyalari auditi standartlari” ham ishlab chiqildi.

1961 yilda Robert Mautz o'zining "Audit falsafasi" kitobida auditning barcha sohalaridagi mavjud ishlanmalarni tizimlashtirishga harakat qildi.

1960-yillarning oxiri va 1970-yillarning boshlarida Ichki Auditorlar Instituti axloq kodeksini, auditorni sertifikatlash dasturini va dastlabki 30 ta standartni ishlab chiqdi. Sertifikatlangan ichki auditor sifatida malaka olish uchun birinchi imtihon 1974 yilda Qo'shma Shtatlarda o'tkazilgan.

Frantsiyada auditorlarga o'xshash funktsiyalarni hisob komissarlari bajaradilar. Birinchi marta "buxgalteriya komissari" tushunchasi 1863 yilda paydo bo'lgan, ammo kasbning o'zi faqat Buyuk sanoat inqilobi davrida 1867 yil 27 iyuldagi qonun bilan yaratilgan.