1. Hashorotlar o'rtasidagi biosenotik Aloqalar simbioz sinokiya kommensalizm parazitizm Biosenotik aloqalar haqida Simbioz

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Evolyutsiya rivojlanishdagi o'zgarishlardan kelib chiqqan, bunda turlar ichidagi o'zgarishlar ishtirok etgan simbiontlar tufayli yoq yoki qarshi tanlangan^[61]. Hologenom nazariyasi holobiont va simbiont genomlari bilan bir butun sifatida bog'liq^[62].Mikroblar hamma joyda va har bir ko'p hujayrali organizmlarda yashaydi ^[63].Ko'pgina organizmlar to'g'ri rivojlanishi uchun o'zlarining simbiontlariga tayanadilar, bu birgalikda rivojlanish deb nomlanadi. Birgalikda rivojlanish holatlarida simbiontlar o'zlarining rivojlanish jarayonlarini belgilaydigan signallarni yuboradilar. Birgalikda rivojlanish odatda umurtqali hayvonlarda ham kuzatiladi^[61].

Simbiogenez[tahrir | manbasini tahrirlash]

Eukariotlarda (o'simliklar, hayvonlar, zamburug'lar va protistlar ) yadroning kelib chiqishi haqidagi farazlardan biri shundaki, u bakteriyalar va arxeya o'rtasidagi simbiogenez natijasida rivojlangan^[4][64][65].Taxminlarga ko'ra, simbioz zamonaviy metanogen arxeyaga o'xshash qadimiy arxeylar bostirib kirgan va zamonaviy miksobakteriyalarga o'xshash bakteriyalar ichida yashab, oxir-oqibat dastlabki yadroni hosil qilganda paydo bo'lgan. Bu nazariya eukaryotik mitoxondriyalar va xloroplastlarning kelib chiqishi haqidagi qabul qilingan nazariyaga o'xshash bo'lib, ular proto-eukariotlar va aerob bakteriyalar o'rtasidagi o'xshash endosimbiotik munosabatlardan rivojlangan deb hisoblanadi^[66].Bunga mitoxondriya va xloroplastlarning hujayradan mustaqil ravishda bo‘linishi va bu organoidlarning o‘z genomiga ega ekanligi isbot bo'ladi^[67].
Endosimbiyoz bo'yicha ishi bilan mashhur biolog Lin Margulis simbioz evolyutsiyaning asosiy harakatlantiruvchi kuchi ekanligini ta'kidladi. U Darvinning raqobatga asoslangan evolyutsiya tushunchasini to'liq emas deb hisobladi va evolyutsiya organizmlar o'rtasidagi hamkorlik, o'zaro ta'sir va o'zaro bog'liqlikka kuchli asoslanadi, deb da'vo qildi. Margulis va uning o'g'li Dorion Saganning so'zlariga ko'ra, " Hayot yer sharini jang bilan emas, balki tarmoq orqali egallab olgan"