1. Jarayon haqida umumiy tushuncha Konverterdagi ashyolar tengligini hisoblash Shteynning ratsional tarkibi

Konverterdagi ashyolar tengligini hisoblash
Shteynning ratsional tarkibi

Hisob 100 kg issiq shteyn uchun olib boriladi. Yuqoridagi yallig‘ qayta­­ruvchi eritish pechi va kislorodli-mash’alli eritish pechidan olingan shteynlar tarkibini umumlashtirib, shteynning kimyoviy tarki­bi quyidagicha qabul qilinadi, %: Cu–31,8; Fe–37,2; S–25,0; Fe₃O₄–2,6 va hokazo. Shteyn tarkibidagi barcha mis Cu₂S ko‘rinishida qabul qilinadi. Shuningdek, shteyn tarkibida FeS, FeO va Fe₃O₄ ham bor. Cu₂S miqdori hisoblanadi:

kg.
Cu₂S tarkibida oltingugurtning (S) tarkibi:
39,8226–31,8 = 8,0226 kg.
FeS tarkibida oltingugurtning miqdori:
25,0–8,0226 = 16,9774 kg.

Temirmiqdori kg.

FeS tarkibi: 29,5754–16,9774 = 46,5528 kg.

Fe₃O₄ tarkibida temirning miqdori: 37,2–29,5754=7,6246 kg.

Fe₃O₄ miqdori: kg.

Kislorod miqdori: 10,5370–7,6246 = 2,9124 kg.

Hisoblashlar natijasida olingan shteynning ratsional tarkibi 6.1-jadvalda keltirilgan.
.1-jadval
Mis shteynining ratsional tarkibi, kg

Birik- malar	Cu	Fe	S	O2	Hokazo	Hammasi
Cu2S	31,8		8,0226			39,8226
FeS2		29,5754	16,9774			46,5528
Fe3O4		7,6246		2,9124		10,5370
Hokazo					3,0876	3,0876
Jami	31,8	37,2	25,0	2,9124	3,0876	100,0

Kvarsli flusning ratsional miqdori
Xalkopiritda hamma oltingugurt temir va mis bilan bog‘liqlikda deb qabul qilamiz.

CuFeS₂da Cu miqdori: kg.

CuFeS₂da Fe miqdori: kg.

CuFeS₂ miqdori: 0,3+0,2973+0,2613=0,8586 kg.

Xalkopiritdan qolgan mis quyidagi miqdorda
2,0–0,2973=1,7027 kg kuprit bilan bog‘langan Cu₂O bo‘ladi.

Cu₂Oda O₂ miqdori: kg.

Cu₂O miqdori: 1,7027+0,2144=1,9171 kg.
Xalkopiritdan qolgan temir quyidagi miqdorda 3,5–0,2613=3,2387 kg limonit Fe₂O₃∙2SiO₂∙2H₂O bilan bog‘langan.
Fe₂O₃ da temir bilan bog‘langan kislorod miqdori:



kg.

L imonitda namlik miqdori: kg.

Glinozyom kaolinit Al₂O₃∙2SiO₂∙2H₂O bilan bog‘langan holda qabul qilinadi. Bunda kaolinit tarkibida kremnezem quyidagi miqdorda bo‘ladi:



kg.
Kaolinitda namlik miqdori:

kg.
Kaolinit miqdori: 10+11,7816+3,5294=25,311 kg.
Kaolinitdan qolgan kremnezem kvars shaklida quyidagi miqdorda bo‘ladi:
72–11,7816=60,2184 kg.
SaO ohak bilan bog‘langan holda qabul qilinadi. SaSO₃ bu holda SaO bilan bog‘langan uglekislotalar quyidagi miqdorda

bo‘

Xulosa
Konverterlash jarayoni pirometallurgiya texnologiyasining eng asosiy bo‘limlaridan biri bo‘lib, mis boyitmasi yoki misli ruda qaysi eritish pechida eritilishidan qat’i nazar, olingan mahsulot konverter dastgohiga yuklanadi. Misli shteynni konverterlashdan asosiy maqsad tarkibiga oltin, kumush va boshqa ayrim nodir metallarni biriktirgan holda, tarkibida 96–98 % mis bo‘lgan xomaki mis olishdir.
Konverterlash so‘zi o‘zi suyuq holdagi shteyn tarkibidagi temir va oltin­gugurtning havo yoki kislorodga boyitilgan havoning agregatga purkash orqali oksidlanganligini bildiradi.