1. Tizim, organizmning alohida tabaqalashtirilgan qism va vazifalarning
Integratsiyalash mobaynida bir-biriga bog‘liqlik hajmi oshadi va tartibga
tushadi, shu tizim qismlarining ishlashi va o‘rganish ob’ektining yaxlitligi
o‘quvchilarni o‘qitish, rivojlanishi va tarbiyasining muvaffaqiyatlari ularda dun
kursida fanlararo va fanlar ichidagi aloqalarni echa olishlari bilan bog‘liq.
Ta’limdagi integratsiya o‘quv fanlari mazmunini konstruksiyalashga tizimli
integratsiyasi; yakuniy - tabiatshunoslikni o‘rganish bilan bog‘liq bo‘lgan
17
ta’limning oxirgi bosqichi integratsiyasi. SHu bilan birga, tabiiy-ilmiy ta’limni
to‘liqroq va kengroq integratsiyalash imkoniyati ham inkor etilmaydi.
Tabiat
ѐ
ki predmet haqidagi eng oddiy bilimlarni hosil qiluvchi
bog‘liqlikning eng soddasi ma’lum bir joy
ѐ
ki tushuncha bilan chegaralangan
lokal tasavvurdir. Bu bog‘liqlik boshqa bilimlarga nisbatan ajralgan, shuning
uchun eng oddiy aqliy faoliyatni ta’minlaydi. Bu kichik maktab
ѐ
shiga xos.
Biror bir tizimga tegishli bo‘lgan tasavvurlar eng sodda tizimli tasavvurlardir.
Ular biror bir mavzu, predmet
ѐ
ki hodisani o‘rganishi asosida hosil bo‘ladi.
Biror bir predmetni bilish, yangi dalil va tushunchalarning tanlanishi ularni bir
bilimlar bilan taqqoslanishi orqala amalga oshiriladi. Bilimlarning eng oddiy
umumlashtirishi sodir bo‘ladi, lekin olingan bilim hamma unga yaqin bo‘lgan
bilimlar bilan bog‘lansa ayni muddao bo‘lar edi.
Bunda o‘quvchilarning tahlil qilish va umumlashtirish faoliyatlari vujudga
keladi. Tizim ichidagi tasavvurlar o‘quvchilarning butun bir fanlar tizimini
bilishini
ta’minlaydi (fizikaviy, kim
ѐ
viy,
biologik,
bilimlar
tizimi),
o‘rganila
ѐ
tgan fan doirasida bilimlardan keng foydalanish kuzatiladi. Tizim
ichidagi tasavvurlar, vaqt, muhit, son bog‘lanishlarini aks ettiradi. Predmetlararo
tasavvurlar aqliy faoliyatning eng yuqori pog‘onasi hisoblanadi. Ular
bilimlarning turli tizimlarini birlashtiradi, hodisa
ѐ
ki jara
ѐ
nning xilma-xilligini
bilish imkoniyatini beradi. SHu bilimlar asosida umumiy tushunchalar kelib
chiqadi.
Tizimlararo
tasavvurlarning
shakllanishi,
ularni
bilimlardan
foydalanishga, ularni bir-biriga bo‘ysundirishga, bilimlar chegarasidagi
bo‘shliqlarni chegaralashga imkon beradi.
Dostları ilə paylaş: