1. Psixi hadisələrin mahiyyəti və onların təsnifatı

3. XX əsr psixologiyasının əsas cərəyyanları haqqında.
XX yüzillikdə psixologiyanın əsa cərəyanları.
Freydizim nəzəriyəsinə şəxsiyyətin psixodinamik nəzəriyyəsi də deyilir.
Freydizim cərəyanı- yaradıcısı Avstriya psixoloqu Z. Freyddir. Müəllif
Özü bu istiqamətdə “psixo analiz ” adı verilmişdir. Sonralar elm tarixçisi müəllimin adı ilə bu cərəyanın “Freydizim ” adlandırmışdır. Freydizim əsasən şəxsiyyətin psixologiyasını öyrənir. Freydizim hesab edirdi ki, şəxsiyyətin davranışını idarə edən irosional – ( şüurla, ağılla idarə olunmayan ), şüursuz psixi qüvvələrdir. O şəxsiyyətin strukturunda 3 mərhələ ayırırdı. 1. İdrak- şüursuzluq , şüuraltı libido- cinsi enerji ( I dərk olunmayan tələbatların aqresiv- irticaçı əks cinsə olan maraq)
2.Eqo- mən, şüur.
3. Super eqo – üst mən , fövqal mən.
I.Şəxsiyyətin bu strukturunda olan təlabatların nəyin bahasına olursa olsun reallaşmaq təlabatına tabe olurlar.
II. Aid- əsas funksiyası şüuraltından və üst məndən gələn informasiyasını təhlil etmişdir. Bu yaradıcı strukturası reallıq prinsiplərinə əsaslanır.
III. Aid- sosial qaydalar, normalar mövcuddur. Onun şəxsiyyətin davranışının tənzimləməsində rol oynamışdır.
Freydist və neofreydist şəxsiyyət nəzəriyyəsi:
1. Freydin nəzəriyyəsi.
Freyd(1856-1939) Avstriya psixolqudur. Avstriya nasist Almaniyasına birləşdikdən sonra o, məcburiyət qarşısında qalaraq Londona köçür və oradada vəfat edir. Freyd əvvələr hipnoz metodundan istifadə edərək nevroz vəziyyətində olan xəstələri müalicə edirdi. Sonralar o, hipnozdan imtina edir və sərbəst assosasiya, metodundan istifadə edərək röyaları sərbəst asossasiya analiz etməyə başlayır.
Fred metoduna psixoanaliz adı verir. Bunun səbəbi ondan ibarətdir ki, xəstə ilə uzun müddət söhbət edərək o xəstəyə onun hansı səbəbdən xəstələnməsini başa salır. Xəstə başa düşməyə başlayır ki, onun şüurunu sıxışdırıb çıxaran nədir?
Freydinin ifadəsi ilə desək katarsiz baş verir. Yəni ruhun təmizlənməsi. Freyd sonralar öz kansepsiyasında sağlam adamların psixikasına tədbiq edir.
1.Freyd insan psixikasını təyin edən 2 tələbatı
2.Libidoz 2 İrticaçının tələbatlarına ayrır. Onun fikrincə bu tələbatların ödənilməsi şəxsiyyətin cəmiyyət tərəfindən müəyyən qadağalara rast gəlir və “şüursuzluq” səviyyəsinə sıxışdırılır. Şüursuzluq səviyyəsinə sıxışdırılmış tələbatlar simvollar şəkilində özünü biruzə verir. İnsanın elədiyi hər nə varsa ( incəsənət, ədəbiyyat əsərləri) onun şüursuzluq səviyyəsinə sıxışdırılan ödənilməmiş tələbatlarının simvollar şəklində təzahürüdür.
I.dəli istəklərdir, II. Onun həyata keçib keçməməsinin mümkünlüyünü müəyyənləşdirən III cəmiyyətdə mövcut olan qadağalar.
2.Neofreydiz –Freydin tələbələri olmuşlar. Neofreydizm yeniləşmiş Freydizm deməkdir. Bunlardan Karl Yunqu bu yeniləşmiş freydizm deməkdir. A.Adler, Anna Freyd, Karn Xorninq, Erik Fron olmuşlar. Tələbələri onun nəzəryyəsində şüuraltına xüsusi ilə cinsi həvəslərə yer verdiyinə görə tənqid edirdi. Onlar Freydizmə sosial rəngarəngliyi verməyi cəht göstərirlər. Ona görə ki, Freydin şəxsiyyət nəzəriyyəsi bioloji nəzəriyyədir. Lakin buna nail ola bilmədilər. Ona görə ki, onlar şəxsiyyətdə sosial olanı bioloji olan kimi nəzərdən keçirirdilər.
Neofreydizm əsasən sosial mühiti nəzərdən keçirir çalışırdılar ki, Freydizmi bioljilikdən uzaqlaşdırsınlar. Məs: K.Xorniya görə nevrozların yaranması uşaqlıq dövründə əlverişli olmayan sosial mühitə şərtlənir. Beləki uşaq vaxtı valideyin və ətrafdakıların münasibəti uşaqlara qarşı mehriban olmadıqda uşaq özünü təklikdə hiss edir,daim həyəcanlı olur. Nəticədə o böyüyəndə onda nevroz əmələ gəlir.
E.From- nevrozların əmələ gəlməsini fərdi sosial mühitin təsirinə mərus qalması ilə əlaqələnir. Beləki, istəklərini həyata keçirsin, müasir cəmiyyətdə isə bu çox vaxt mümkün olmur və insan tənhalkaşır özünü təklikdə hiss edir və bu onda nevroz vəziyyəti yaradır.
Neofreydizm Amerikada yaranıb. Bu tələbatlar adi həyatda müxtəlif zarafatlar danışarkə çaşıb başqa söz deməkdə röyalarda özünü biruzə verir.
Freydə görə şəxsiyyətin strukturunun “şüursuzluq( id)”, şüur mən( eqo) və üst mən (super eqo) kimi 3 əsas kompleksləri mövcutdur.