1 Tovar va uning mohiyati. O’zbekistonning tovar xom ashyo birjasi
Yüklə 1,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
| FIRMANING TOVAR SIYOSATI
• oddiy kengaytirish (eksport); • mahsulotni moslashtirish; • «teskari» ixtiro yoki yangi ixtirolar; • tovar ishlab chiqarishni to’xtatish . To’rtta prinsipial yo’nalishlari 1. Tovar mahsulotining vazifasi: tasniflash ko’rsatkichlari (quvvati, tezligi, sig’imi va hokazo); konstruktiv va texnik ko’rsatkichlar (material sig’imi, gabarit o’lchami, konfigurasiyasi, mahsuldorligi, o’lchash aniqligi, qayta ishlanuvchi ma’lumotlar hajmi); mahsulot tarkibi va strukturasi (tabiiy modda va aralashmalar tarkibi). 2. Sifati va ishonchliligi: GOST talablariga javob berishi, foydalanganda buzilib qolmasligi, kafolat muddati davomida ta’mirlashsiz ishlatish; mahsulotning texnik va ijtimoiy-iqtisodiy zarur davri uzunligi; chet ellik iste’molchilarning ma’lum ehtiyojlarini qondirish qoiliyati. 3. Estetika: jozibadorlik (rangi, ranglar kombinasiyasi, gabarit o’lchami); ifodalilik (shinamlik, iqtisodiylik va hokazolarni ifodalash); emosional ta’sir (hayajonlonish, tinchlanish, beparvolik). 1. Tovar mahsulotining vazifasi: tasniflash ko’rsatkichlari (quvvati, tezligi, sig’imi va hokazo); konstruktiv va texnik ko’rsatkichlar (material sig’imi, gabarit o’lchami, konfigurasiyasi, mahsuldorligi, o’lchash aniqligi, qayta ishlanuvchi ma’lumotlar hajmi); mahsulot tarkibi va strukturasi (tabiiy modda va aralashmalar tarkibi). 2. Sifati va ishonchliligi: GOST talablariga javob berishi, foydalanganda buzilib qolmasligi, kafolat muddati davomida ta’mirlashsiz ishlatish; mahsulotning texnik va ijtimoiy-iqtisodiy zarur davri uzunligi; chet ellik iste’molchilarning ma’lum ehtiyojlarini qondirish qoiliyati. 3. Estetika: jozibadorlik (rangi, ranglar kombinasiyasi, gabarit o’lchami); ifodalilik (shinamlik, iqtisodiylik va hokazolarni ifodalash); emosional ta’sir (hayajonlonish, tinchlanish, beparvolik). Eksport tovar assortimentini rejalashtirish jarayonida tovar raqobatbardoshligini baholashda foydalaniluvchi ko’rsatkichlarga asoslaniladi. Bu ko’rsatkichlar quyidagilardan iborat: 4. Ekologik tozaligi: tayyor yoki yarim tayyor mahsulotda zararli aralashmalarning mavjudligi; qayta ishlangan mahsulotlarda zararli aralashmalarning mavjudligi; atrof-muhitga, atmosfera va suv havzalariga zararli moddalarni chiqarish. 5. Ergonomiklik: gigienichnost (toksiklik, changlilik, yoritilganlik, vibrasiya, shovqinlilik); fiziologichnost (foydalanishning qulayligi, muomala qilishning osonligi); antropometrichnost (inson tanasi va a’zolariga shakl va hajm jihatidan moslik); psixologichnost (chet ellik potensial iste’molchining ijobiy qabul qilishi). 6. Tejamkorlik: sotuv narxining qulayligi; tijorat qo’llanishi qiymatining yuqori emasligi (transport orqali tashish, o’rnatish, ishga tushirish, foydalanishga topshirish, tartibga solish, xodimlarni o’rgatish, texnik xizmat ko’rsatish, ta’mirlash, yoqilg’i, elektr energiyasi). 4. Ekologik tozaligi: tayyor yoki yarim tayyor mahsulotda zararli aralashmalarning mavjudligi; qayta ishlangan mahsulotlarda zararli aralashmalarning mavjudligi; atrof-muhitga, atmosfera va suv havzalariga zararli moddalarni chiqarish. 5. Ergonomiklik: gigienichnost (toksiklik, changlilik, yoritilganlik, vibrasiya, shovqinlilik); fiziologichnost (foydalanishning qulayligi, muomala qilishning osonligi); antropometrichnost (inson tanasi va a’zolariga shakl va hajm jihatidan moslik); psixologichnost (chet ellik potensial iste’molchining ijobiy qabul qilishi). 6. Tejamkorlik: sotuv narxining qulayligi; tijorat qo’llanishi qiymatining yuqori emasligi (transport orqali tashish, o’rnatish, ishga tushirish, foydalanishga topshirish, tartibga solish, xodimlarni o’rgatish, texnik xizmat ko’rsatish, ta’mirlash, yoqilg’i, elektr energiyasi). Tovar o’roviga bo’lgan asosiy talablar quyidagilardan iborat: 1 • tovarning buzilish yoki shikastlanishidan himoya qilishni ta’minlash; 2 • tovar reklamasini ta’minlash 3 • tovarni transport orqali tashish va omborlarda joylashtirish uchun oqilona birliklar yaratishni ta’minlash 4 • raqobatchilarning tovar o’rovlaridan ajralib turish;; 5 • ishlab chiqaruvchini tezda tanib olishga xizmat qilish; 10 Tovarning raqobatbardoshligi --uning real xarid qiluvchi xaridor uchun jozibadorlik darajasidir. Tovarning iste’mol qiymati — xaridor mazkur tovar uchun to’lash mumkin hisoblovchi maksimal narx hisoblanadi. Tovarning raqobatbardoshligi zaxirasi — tovarning iste’mol qiymati va uni sotib olish uchun to’langan haqiqtisodiy narx o’rtasidagi farqdir. Iste’molchi uchun iste’mol qiymatining to’lanmagan, tekin qo’lga kiritilgan qismini anglatadi. Ta’minotchi uchun esa tovar raqobatbardoshligining miqdoriy o’lchami hisoblanadi. Tovarning raqobatbardoshligi --uning real xarid qiluvchi xaridor uchun jozibadorlik darajasidir. Tovarning iste’mol qiymati — xaridor mazkur tovar uchun to’lash mumkin hisoblovchi maksimal narx hisoblanadi. Tovarning raqobatbardoshligi zaxirasi — tovarning iste’mol qiymati va uni sotib olish uchun to’langan haqiqtisodiy narx o’rtasidagi farqdir. Iste’molchi uchun iste’mol qiymatining to’lanmagan, tekin qo’lga kiritilgan qismini anglatadi. Ta’minotchi uchun esa tovar raqobatbardoshligining miqdoriy o’lchami hisoblanadi. Tovarlar o’rovi turlicha bo’lishi mumkin bo’lib, ularning har biri uch qatlamdan iborat bo’ladi: 1 • ichki o’rov – bevosita tovar saqlanadigan sig’im 2 • tashqi o’rov – tovarni ichki o’rov uchun xizmat qiluvchi va tovarni bevosita foydalanishga tayorlashda olib tashlanuvchi material; 3 • transport o’rovi – tovarni transport orqali tashish, saqlash va uni tanib olish uchun foydalaniladi. Va nihoyat, o’rovning uzviy va ajralmas qismi tovarga taalluqli bo’lgan bosma ma’lumotlarni o’rovning ustiga yoki ichiga kiritish va markirovkalash. 12 • Jahon bozorlarida tovarlarni qadoqlash va bezash • Tovar dizayni tashqi bozorga chiqariluvchi tovar nomi, shakli va rangini tanlashdan iborat. Eksport tovar dizayni ko’p jihatdan mamlakat aholisining madaniy xususiyatlariga bog’liq. Dizayn bo’yicha qaror qabul qilishda mamlakatning tili va rangni qabul qilish xususiyatlariga e’tibor qaratish lozim • Jahon bozorlarida tovarlarni qadoqlash va bezash • Tovar dizayni tashqi bozorga chiqariluvchi tovar nomi, shakli va rangini tanlashdan iborat. Eksport tovar dizayni ko’p jihatdan mamlakat aholisining madaniy xususiyatlariga bog’liq. Dizayn bo’yicha qaror qabul qilishda mamlakatning tili va rangni qabul qilish xususiyatlariga e’tibor qaratish lozim |