1 Willem F. van Eekelen
Yüklə 4,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
92 qaviləsinin özəlliyi olmuşdur. Bu Vyetnam müharibəsi sonrası çağırışın ləğv edil- məsi ilə güclənmiş, peşəkar könüllü qüvvə hesabına,geniş könüllü ehtiyat qüvvə ilə birlikdə hərbi xidmətin formasını dəyişmişdir. Mülki sahə,hərbi proqramları,döyüş- də üstünlüyü qazanmaq texnoloji yenilikləri maliyyə ilə təmin edir və silahlı qüv- vələrə mənəvi dəstək verir; hərbi sahə isə öz təcrübəsini güc tətbiqi vasitəsilə və strategiya qabiliyyəti ilə təqdim edir. Bütün zənginliklərinə və 400 milyarddan çox büdcəsi olmasına baxmayaraq Pentaqonun iki eyni zamanda aparılan orta regional münaqişədə(ORM) qələbə qa- zanmaq üçün resursları kifayət etmir. Bunu qəbul edərək, Dördillik Müdafiə İcmalı (Quadrennial Defence Review)qorxu əsaslı yox,döyüş qabiliyyəti əsaslı yanaşmanı qəbul etdi.Bu strategiya,ordunu kəsişən münaqişələrdə ud-saxla-ud yanaşması tət- biq etməsinə çağırır,nəinki eyni zamanda qələbəyə.Hərbi baxımdan, vətən üçüncü ORM sayılır.Ordunun üstün saydığı, düşmənlə savaşa girmək yanaşması –“ölkə kənarında oyun”-beləliklə, terrora qarşı “ev oyunu” ilə resurslar üzərində yarışda- dır. Evdə və kənarda prioritetləri arasında tarazlıq Milli Qvardiya üçün xüsusi qay- ğı törədir, çünki Milli Qvardiyanın həm federal, həm də ştat kimi ikili rolları vardır. Ştatların Qubernatorları Milli Qvardiyaya, daxili təhlükəsizliyi təmin etməyə və mülki hakimiyyətə başqa hərbi kömək etməyə kifayət etməyən resurs kimi baxırlar. Federal hökümətin Qvardiyadan xaricdə istifadə etməsi by mühüm gücü ştatlardan məhrum edir. “İraq Azadlıq Əməliyyat”-ı başlayandan bəri,müharibə üçün səfər- bərlik bir sıra ştatları təbii fəlakətləri aradan qaldırmaq üçün onlara lazım olan re- surslardan məhrum etdi. Bundan əlavə, ev və kənar oyunu kompromisi Qvardiya- nın demoqrafik yapısı və ehtiyatları üzündən çətinləşdi. Qvardiyada xidmət edənlə- rin və ya ehtiyatda olanların çoxu mülki həyatı yaşayan polis əməkdaşları,yanğın- söndürənlər və tibbi heyətdən ibarətdir, ona görə də onlar fövqaladə halda nəticə idarəetməsi kimi daxili təhlükəsizlik təhdidlərinin ön xəttini təşkil edirlər 70 . Bütün bu məsələlər Avropada müəyyən mənada baxılıb və həll edilib. Avropa ölkə- ləri daxlili təhlükəsizlik missiyalarını on illiklər boyu həyata keçirirlər; baxmayaraq ki, onların müəyyən olunmuş missiyaları Amerikada həyata keçirilən yollarla səsləşmir. Avropanın müharibədən sonrakı təhlükəsizlik təcrübəsi soyuq müharibənin sonuna qə- dər, indiki dönəmdə azalan əhəmiyyət kəsb edən suverenlik müdafiəsinə yönəlmişdir. Çoxlu Avropa ölkəsi özlərinə xaricdən təhlükə olmadığını gördüyündən, ərazi müdafi- əsini azaltmışlar. Məsələn, Almaniyanın elan etdiyi təhlükəsizlik doktrinası açıqlayır ki, Alman ərazilərinin müdafiəsi Bundesverin bir daha ən yüksək prioriteti deyildir: öl- kənin müdafiəsi xaricdən başlamalıdır 71 . Lakin,ərazi suverenliyi müdafiəsinı azaltma- nın nəticəsi olaraq bu missiya artıq fəal xidmətdə olan qüvvələr vasitəsilə həyata keçi-
70 Davis, Jingle, “Call-ups Sap Homeland Security Strength; Safety Agencies Lose Workers as Reservists Go on Active Duty”, The Atlanta Journal and Constitution, 12 March 2003, p. 6A. 71 Bundesministerium für Verteidigung, Defense Policy Guidelines, May 2003, p. 4. 93 rilmir. Əvəzində, çox hallarda bu missiya ehtiyat qüvvələrin öhdəliyinə buraxılır. Digər tərəfdən, eyni zamanda çoxlu sayda Avropa ölkələrində ehtiyat qüvvələr arasında da ümumi ixtisarlar olmuşdur, hətta o ölkələrdə ki, onlar polis sisteminə arxalanırdılar, məsələn,Finlandiya, Avstriya və İsveçrədə olduğu kimi. Çoxlu Avropa ölkələri əlavə hava hücumundan müdafiə imkanlarına malikdir və bir çoxları bunlara uyğun təyyarələr də alır, lakin, ərazı müdafiəsində olduğu kimi, bu hal da düzənlənir və ya ikitərəfli müqavilələrlə kompensasiya edilir,qonşu ölkələrin ha- va qüvvələrinə digərlərinin suveren hava məkanında uçüş keçirməsinə izn verilir 72 . Eyni zamanda raketdən müdafiəyə və əməkdaşlıq çərçivəsində ballistik raket müdafiə- sində də canlanma yaranmışdır. Avropa ölkələri raket hücumuna müdafiə dərəcəsinin sual altında olduğunu boyunlarına almağa başlayırlar və ABŞ-ın da raketdən müdafiə sistemlərini Avropada yerləşdirməkdə qətiyyətli olduğunun şahidi olurlar 73 .
müxtəlifliklər də görünməkdədir. ABŞ-da,MN-nin sahələri olan kosmos və kiber – müdafiə Avropa ilə bağlı hətta çoxlu sayda təhlükəsizlik müzakirələrinin mövzusu da olmur.. Bəlkə də bu qismən olaraq Avropa hərbi kosmos sisteminin nisbətən ki- çik olması ilə bağlıdır, lakin bunu kiber-sistemlərə,informasiya və kompyuter şəbə- kəsi əməliyyatlarına yönəlik yanaşmalara aid etmək olmaz. Avropada, kiber-sis- temlərin müdafiəsi hüquq mühavizə orqanlarının sahəsidir. Olsa da, bir neçə müda- fiə nazirliyi informasiya və kompyuter şəbəkəsi əməliyyatları aparmaq üçün möh- kəm bacarıqlar əldə edirlər. Mühüm infrastrukturun qorunması sahəsində də fərqli yanaşmalar mövcuddur. Avropanın təhlükəsizlik və müdafiə qüvvələri həlledici hökümət və başqa obyek- tlərin təhlükəsizliyini qorumaq üçün böyük təcrübələrə malikdirlər. Və Avropanın özü də müasir dövlətlərin işləməsi üçün arxalandığı mühüm, amma artıq dərəcədə müdafiəsiz sistemlərə malikdir. Bu sistemlər avtomatlaşdırma və elektronik məlu- mat bazası idarəetməsi nəticəsində məhsuldarlıqlarını artirsalar da, daha da müdafi- əsiz olmuşlar və onlar terrorçuların diqqətinə cəlbedici hədəflər təklif edirlər. Mü- hüm infrastruktur qorunması ilə bağlı əsas fərq ondadır ki, ABŞ konsepsiyası çoxlu sayda Avropa ölkələrinin konsepsiyasına nisbətən daha geniş potensial hədəflər müəyyən edir.Digər tərəfdən, ABŞ, milli əhəmiyyətli infrastrukturu və müdafiə əhəmiyyətli infrastruktur-dan fərqləndirir. Sonuncu informasiya aktivlərini və güc əks etdirmə imkanlarını və aktivləri əhatə edir. Əhəmiyyətli informasiya aktivlərinə idarəetmə sistemləri şəbəkələri,müdafiə kompyuter şəbəkələri və kəşfiyyat, müşa-
72 Switzerland, for example, has concluded such agreements with the neighboring air forces of France, Germany, Austria, and Italy. 73 Taverna, Michael A., “Fresh Look at BMD: Hostility to US’ Iraq Policy Doesn’t Mean Europe Isn’t Worried About Weapons of Mass Destruction”, Aviation Week, 31 March 2003, pp. 54-55. Yüklə 4,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|