20-Mavzu: Jahon iqtisodiyoti va xalqaro iqtisodiy munosabatlar

Xalqaro savdo – bu turli davlat-milliy xwjaliklari wrtasidagi tovar va xizmatlarning ayirboshlash jaraenidir. Xalqaro savdo tashqi savdo aylanmasi, eksport va import, savdo balansi kabi kursatkichlar bilan tavsiflanadi.Uz tovarlari bilan dunega mashxur bulgan mamlakatlar kup, ular jaxon meh’nat taqsimotida malum urin egallab va ular ishlab chiqarish jaraenida h’am rivojlangan. Masalan Angliya va Gollandiya davlatlari bir necha yuz yillardan beri tuqimachilik sanoati bilan, Ayniqsa movut tuqima mollari bilan, Germaniya esa mashinalari bilan mashxurdir. albatta bu rivojlanish sifatli tovorlarini ishlab chiqarishga va resurslarga h’am bog’liq. Qaysi maxsulotni ishlab chiqarish va eksport qilish kulay bulsa shu maxsulotlarni boshqa davlatlarga etgazib beradi. Eksport – bu tovarlarni chet ellik mijozlarga sotish bwlib, bunda mazkur mamlakatlarda ishlab chiqarilgan tovar mamlakatdan tashqariga chiqariladi. Agarda mamlakat ichida ishlab chiqarish urniga uni tashqarida olib kelish orzonga tushsa ana shu tovarni import qilinadi. Masalan Kuvait uchun neftni, Yaponiya uchin mashinalarini, AQSh uchun samolietlarni, Wzbekiston uchun paxtani, Xindiston uchun choyni eksport qilish kulay ular shuni afzal kurishadi.
Tovor ishlab chiqarishdagi bunday iqtisoslashuv, jaxon mixiesida bu saxoda asosiy yunalishni belgilavchi darajada bulishi va bu tovorlarga barcha davlatlarda xaridaolarning kupligi, shu bilan ishonchli yuqori urinni egallash uchun zarur taraqqiet darajasida bulishidir.
Jaxon meh’nat taqsimotini rag’batlantiruvchi kuchning asosiy manfatdorligidir. agarda mamlakatlarda jaxon meh’nat taqsimotidan manfatdor bulmasa, ularning xech narsa bunga unday olmaydi. Manfatdorlikning asosiy ishlab chiqarish va sharoitlaridadir. Shar qanday ishlab chiqarishning uziga xos sharoiti buladiki, u xunar, h’am oshe, iqlim, ish kuchi, mamlakatning umumiy taraqqieti, urf-odat va boshqalar kiradi. Xar bir mamlakatlarning ishlab chiqarish imkoniyatlari yuqoridagi omllariga qarab yuzaga keladi. Buning tuxtavsiz ilmiy texnika, muxandislik darajasini yuqori pog’onaga kutarish va bu birga bog’liq tarmoqlarni rivojlantirish kabi xal qiluvchi ah’amiyat kasb etadi.
Xar bir mamlakat uchun uz sharoitlariga qarab jaxon miqiesidagi ishlab chiqarishga iqtisoslashish kushimcha xarajatlarga qaraganda arzon tushadi. Chunki boshqa maxsulotlar bilan uzini tula taminlashga nisbatan ularni jaxon bozori orqali sotib olish orzonga tushadi. İqtisodiy taraqqietda bunday meh’nat taksimonni rivojlangan davlatlarning tajribasida isbotlanmoqda.
Umuman, ishlab chiqarishni jaxon talabi darajasiga kutarishdagi eng kulayli va makul usuli jaxon meh’nati taqsimotida yuqori urinni egallashga erishish h’arakat qilish.
Wzbekiston uz mustaqilligiga erishish tufayli, jaxon xwjaligi tizimiga kirib bormokda. avvalgi totalitor tizim paydo tashqi savdo, tashqi iqtisodiet aloqalari tug’risida Respublika bu soh’ada erkinlikga ega emas edi. Endilikda iqtisodiy isloh’otlarning birinchi bosqichida jaxon iqtisodietiga kushilib borish, tashqi iqtisodiy faoliyati tamoyilari va strategiyasi ishlab chiqildi va amalga oshirildi.
Wzbekiston mustaqil davlat sifatida ochiq İqtisodietni vjudga keltirish va tashqi iqtisodiy faoliyatlarni erkinlashtirish yuzasidan faol chora-tadbirlarni amalga oshirmokda. Uning asosini mamlakatning jaxon xwjalik aloqalarida, xalqaro meh’nat taqsimotida ishtirok etish tashqil qilinadi.
Mamlakatimizda ser xosil erlar bor. Er osti boyliklari, xalqi meh’natkash uning intelektuval darajasi past emas. Shu jumladan Wzbekiston iqtisodietni bozor asosida rivojlanib, jaxon bozoriga faol qatnashib, meh’nat taqsimotida uzimizga yarasha urinni egallab, rivojlangan davlatlar qatoriga erishish imkoniyatlari mavjud. albatta bu urinda buzginlik ywldan bormasdan ketma-ket mamlakatlarni xal qilib, yangisi kelgunga qadar eskisidan foydalanish, bor imkoniyatlardan samarali foydalanishni talab qiladi. Jaxon meh’nat taqsimotida ishtirok etish uchun xatto strukturaviy wzgarishlarni talab qiladi. Jaxon bozori talab darajasida bulish uchun ishlab chiqarishni uzgartirish, texnika va texnologiya darajasini kutarish sturukturaviy xolatini xalqaro meh’nat taqsimoti talaba asosida kurish talab etiladi. U shundagina jaxon raqobat kurashida bellasha olish va