28 mavzu: buxgalteriya hisobini konsepsiyasi va tamoyillari


MAVZU- 12 Xo’jalik ob’ektlarini baxolash



Yüklə 2,66 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə57/283
tarix13.04.2022
ölçüsü2,66 Mb.
#85401
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   283
310711 (1)

 
MAVZU- 12 Xo’jalik ob’ektlarini baxolash. 
 (seminar -2soat) 
 
REJA: 
1.
 
Qiymatda ifodalab o’lchashning mohiyati va ahamiyati. 
2.
 
Xo’jalik mablag’’larini baholashning printsiplari. 
3.
 
Kalqo’lyatsiyaning xarajatlarni turkumlash, ularni o’lchash va 
tannarxini aniqlash usuli ekanligi. 
4.
 
Mehnat buyumlarini tayyorlash xarajatlarining joriy hisobi. 
5.
 
Ishlab chiqarish xarajatlarining joriy hisobi. 
6.
 
Tayyor mahsulotni realizatsiya qilish jarayonining buxgalteriya 
hisobi. 
 
 
Tayanch iboralar 
Realizatsiyadan tushgan daromad, Sotishga tayyor mahsulotlarning tannarxi, 
Sotilgan mahsulotning tannarxi, Realizatsiyadan olingan yalpi foyda                          
 
Xo’jalik mablag’’larini baholash usullari quyidagilardan tashkil topgan: 
A)  yalpi  identifikatsiya  usuli,  aniq  xarajatlarga  asoslangan  bo’lib 
o’zaro almashtirilmaydigan konkret birliklari maxsus individual buyurtmalar 
bo’yicha  ishlab  chiqarilgan  mahsulot,  tovarlar  va  xizmatlarning  tannarxini 
hisoblash uchun qo’llaniladi. 
B) o’rtacha tortilgan qiymat usuli- TMZ har bir birligining qiymati 
hisobot davrining boshida bir turli TMZ birliklari va hisobot davri davomida 
sotib  olingan  yoki  ishlab  chiqarilgan  bir  turli  TMZ  birliklarining  o’rtacha 
tortilgan  qiymati  bo’yicha  aniqlanadi.  TMZ  birligining  o’rtacha  tortilgan 
qiymati TMZning butun qiymati Ushbu zaxiralar birliklarining soniga bo’lish 
bilan aniqlanadi. 
V) birinchi xarid baholari bo’yicha baholash usuli (FIFO- birinchi 
kirim-birinchi  chiqim)-birinchi  navbatda  sotib  olingan  tovarlarning  tannarxi 
birinchi  navbatda  sotib  yuborilgan  tovarlarga  olib  borilishi  kerak  degan 
tartibga asoslangan. 
G) oxirgi xarid narxlari bo’yicha baholash usuli (LIFO) oxirgi xarid 
qilingan  tovarlarning  tannarxi  birinchi  navbatda  sotilgan  tovarlarning 
qiymatini  aniqlash  uchun,  hisobot  davrining  oxiriga  bo’lgan  zaxiralarning 
tannarxi  esa  birinchi  navbatda  xarid  qilingan  tovarlarning  tannarxi  asosida 
hisobga olinadi, degan taxminga asoslangan. 
Masalan: Tovar-moddiy zaxiralarning tannarxini hisoblash usullari. 
«Maxmud» kompaniyasi yil davomida quyidagi TMZni xarid qildi: 
Yil  oxirida  omborxonada  400  birlik  mahsulot  bor  edi. 
Realizatsiyadan kelgan sof tushum 1250000 so’mni tashkil etdi. 


 
49 
1.  Birinchi  xarid  narxlarida  baholash  usuli  (FIFO)  ni  qo’llab, 
sotilgan  mahsulotning tannarxini  va  davr oxiridagi  zaxiralarga taqsimlangan 
xarajatlar quyidagi tartibda aniqlanadi 
 
 
 
 
Birliklarning 
xajmi 
Mahsulot 
birligining bahosi 
Umumiy qiymat 
15 yanvar 
500 
600 so’m 
300000 so’m 
22 may 
800 
700 so’m 
560000 so’m 
10 sentyabr 
600 
800 so’m 
480000 so’m 
Jami: 
1900 

1340000 so’m 
 
Realizatsiyadan tushgan daromad                                     1250000 
Sotishga tayyor mahsulotlarning tannarxi                 1340000 
Davr oxiridagi TMZ (400 x 800 so’m)                             320000 
Sotilgan mahsulotning tannarxi                                  1020000 
Realizatsiyadan olingan yalpi foyda                              230000 
2.  O’rtacha  tortilgan  qiymat  usulini  qo’llab,  sotilgan  mahsulotning 
tannarxini va hisobot davrining oxiridagi zaxiralarga taqsimlangan xarajatlar 
quyidagi tartibda aniqlanadi: 
Tovar 
birligining 
o’rtacha 
hisoblangan 
qiymati 
(1340000.1900)705,3 so’m 
Realizatsiyadan tushgan daromad                                     1250000 
Sotishga tayyor mahsulotlarning tannarxi                1340000 
Davr oxiridagi TMZ (400 x 705,3 so’m)                         282120 
Sotilgan mahsulotning tannarxi                                 1057880 
Realizatsiyadan olingan yalpi foyda                              192120 
3. Oxirgi xarid narxlarida baholash usuli (LIFO)ni qo’llab, sotilgan 
mahsulotlarning  tannarxi  va  davr  oxiridagi  zaxiralarga  taqsimlangan 
xarajatlar quyidagi tartibda aniqlanadi: 
Realizatsiyadan tushgan daromad                                     1250000 
Sotishga tayyor mahsulotlarning tannarxi                1340000 
Davr oxiridagi TMZ (400 x 600 so’m)                            240000 
Sotilgan mahsulotning tannarxi                                 1100000 
Sotuvdan kelgan yalpi foyda                                          150000 

Yüklə 2,66 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   283




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə