3 bo‘lim bo‘yicha topshiriqlar 1-topshiriq. Jadvalni to‘ldiring
3 - bo‘lim bo‘yicha topshiriqlar
1-topshiriq. Jadvalni to‘ldiring.
Tafakkur qonunlari va ularning izohini
|
Tafakkur qonunlarining formulalarini keltiring
|
Ayniyat qonuni. Ob’yektiv voqelikdagi predmet va hodisalarning doimo o’zgarib turishiga qaramay, ularda nisbiy barqarorlik mavjud, u o’z ifodasini ayniyat qonunida topadi
|
Ayniyat qonunini quyidagicha ifodalash mumkin: ma’lum bir predmet va hodisa haqida aytilgan ayni bir fikr, ayni bir muhokama doirasida ayni bir vaqtda o’z-o’ziga tengdir. U «A-Adir» formulasi orqali beriladi
|
Ziddiyat qonuni. Kishilar o’z faoliyatlarida predmet va hodisalar bir vaqtda, bir sharoitda biror xususiyatga ham ega bo’lishi, ham ega bo’lmasligi mumkin emasligini bilganlar.Bu hodisa bilimimizda ziddiyat qonuni sifatida shakllanib qolgan. Ziddiyat qonuni tafakkurning ziddiyatsiz hamda izchil bo’lishini ta’minlaydi.
|
Bu qonun «A ham B emas bo’la olmaydi» formulasi orqali beriladi.
|
Uchinchisi istisno qonuni ziddiyat qonuni bilan uzviy bog’liq bo’lib u ikki o’zaro zid fikrning munosabatini ifodalaydi. Bilish jarayonida biz fikrimizda ob’yektiv olamdagi predmet va hodisalarning ayni bir vaqtda mavjud yoki mavjud emasligini, ularga biror xususiyat xos yoki xos emasligini aks ettiramiz.
|
Uchinchisi istisno qonuni «A B yoki B emasdir» formulasi orqali beriladi. Masalan, «Axmedov mantiqni o’rgangan», «Axmedov mantiqni o’rganmagan» degan ikki zid fikr berilgan bo’lsa, ularning biri chin, ikkinchisi xato, uchinchi xolning bo’lishi mumkin emas
|
Yetarli asos qonuni. Tabiat va jamiyatdagi predmet va xodisalar bir – biri bilan bog’liq xolda rivojlanadi. Ular o’rtasidagi sababiy bog’lanishlar eng muxim bog’lanishdir.
|
Yetarli asos qonuni «Agar B mavjud bo’lsa uning asosi sifatida A ham mavjud» formulasi orqali berilad
|
2-topshiriq. Topshiriqni sxema shaklida misollar keltirilgan holda bajaring
Tushunchalar ustida mantiqiy amallar.
Tushunchalarni chegaralash
Hayvon
Tirik mavjudot
Sazan
Baliq
Tushunchalarni umumlashtirish
Tirik mavjudot
Hayvon
Baliq
Sazan
3-topshiriq. Sxemani to`ldiring
X
ulosa turlari.
Asoslar soniga ko`ra
Asoslar soniga ko`ra
Bevosita
Bavosita
Chinlik darajasiga ko`ra
Asoslar soniga ko`ra
Zaruriy
Ehtimoliy
Fikrning harakat yo`nalishiga ko`ra
Asoslar soniga ko`ra
Anologiya
Detuktiv
Induktiv
4-topshiriq. Jadvalni to`ldiring
Hukm va uning turlariga izoh bering, simvollarini keltiring
Oddiy hukmlar va ularning turlari
|
Murakkab hukmlar va ularning turlari
|
Oddiy hukm deb tarkibidan yana bir Hukmni ajratib boʻlmaydigan mulohazaga aytiladi. Oddiy hukm tarkibi 3 boʻlak: mantiqiy ega — subʼyekt , mantiqiy kesim — predikat va mantiqiy bogʻlovchidan iborat.
|
Murakkab Hukm deb tarkibida 2 yoki undan ortiq oddiy Hukm boʻlgan mulohazalarga aytiladi.
|
Mantiqii ega fikr qili-nayotgan predmet va hodisani, man-tiqiy kesim predmetga xos xususiyatni bildiradi. Mantiqiy bogʻlovchi ("...dir", "emas") predmetdagi xususiyatni tasdiqlaydi yoki inkor etadi.
|
birlashtiruvchi (konʼyunk-tiv) H. — a l v. Mas, oʻz tilini va madaniyatini yoʻqotgan millat oʻzligidan judo boʻladi;
|
Predikatning mazmuniga koʻra atributiv, mavjudlik va munosabat H.lari farqlanadi. Murakkab H. deb tarkibida 2 yoki undan ortiq oddiy H. boʻlgan mulohazalarga aytiladi
|
aiiruvchi (dizʼyunktiv) H. — a V v. Mas, oʻsimliklar bir yillik yoki koʻp yillik boʻladi;
|
Mantiqiy bogʻlovchi ("...dir", "emas") predmetdagi xususiyatni tasdiqlaydi yoki inkor etadi.
|
shartli (implikativ) H. — a —> v. Mas, agar inson maqsad sari intilsa, u albatta maqsadiga erisha
ekvivalentlik H.i — a=v. Mas, agar bu geometrik figura uch-burchak boʻlsa, unda uning burchaklarining yigʻindisi 180 boʻladi.
|
http://hozir.org
Dostları ilə paylaş: |