3-Laboratoriya ishi.
Taqsimlash valni defektatsiyalash
Ishdan maqsad.
Taqsimlash vallarning nuxsonlarni aniqlash bo‘yicha amaliy ko‘nikmalarga ega
bo‘lish.
Ishning mazmuni.
Taqsimlash vallarni defektatsiyalash uchun boshlansich ma’lumotlarini
tayorlash. Taqsimlash vallarni texnik xolatini aniqlash va ularni tiklash turini belgilash.
Jihoz va uskunalar.
Laboratoriya stoli, 4 marta kattalashtiruvchi lupa, SH-P-N shtativ, prizma, MK
mikrometr, SHS 1-160-0,1 shtangensirkul va shablon.
Ishning bajarish tartibi.
1.
Taqsimlash valning asosiy konstruktiv elementlarini aniqlang va ularga ta’sir etuvchi
kuch
va yuklamarning turi, ko‘rinishi, ta’sir doirasi,
hamda ushbu konstruktiv
elementlarda sodir bo‘layotgan noxush jarayon va nuqsonlarni taxlil eting.
2.
Taqsimlash val nuxsonlarini aniqlash uslublarini belgilang
va ushbu uslublarga mos
bo‘lgan o‘lchov vositalarini tanlang.
3.
Taqsimlash valning har bitta konstruktiv elementi bo‘yicha
ularning texnologik
ko‘rsatkichlarini - o‘lcham,
shakl va joylanish aniqligi, sirt sifatiga qo‘yilayotgan
talablar va nuxsonlarni tiklash uchun mavjud bo‘lgan talab va yo‘riqnomalarni
aniqlang. 1 va 3 punktlar bo‘yicha to‘plangan ma’lumotlarni xisobot shaklidagi 1-2
jadvalga kiriting.
4.
Tashqi qarov yo‘li bilan taqsimlash vallarning yaroqsiz holga olib keluvchi xar qanday
turdagi va ko‘rinishdagi darz va siniq nuxsonlarni aniqlang va ularni to‘liq
tasnifini
xisobotda keltiring.
5.
Mikrometr
yordamida
taqsimlash
valning
tayanch
bo‘yin diametlarini
o‘zaroperpendikulyar bo‘lgan A-A va B-B tekisliklarda I-I va II-II kesim bo‘yicha
o‘lchang (4-rasmga qarang). O‘lcham natijalarini xisobot shaklidagi 3-javvalga qriting.
4-Rasm. Taqsimlash valning tayanch bo‘yin (a) va kulachoklarini (b, v)
o‘lchash sxemasi
6.
Tayanch bo‘yinlarining umumiy yeyilishi –
ум
U
и
б
ум
Д
Д
U
−
−
bu erda:
б
Д
- foydalanish boshlanishidan oldingi bo‘yin diametri, mm
и
Д
- yeyilgan bo‘yin diametri (enng kichik qiymati), mm.
7.
Birtomonlama notekis yeyilish -
U
miqdori.
ум
U
U
=
bu erda:
- notekis yeyilish koefitsienti (
6
,
0
=
taqsimlash val uchun).
8.
Val bo‘yinlarining nosilindrikligini (ovallik va konussimonlik) xisoblang.
Б
Б
А
А
ов
Д
Д
−
−
−
=
II
II
I
I
кон
Д
Д
−
−
−
=
Defektatsiyalash ovallik va konusimonlikning maksimal qiymati bo‘yicha
amalga oshiriladi.
9.
Valning tayanch bo‘yinlari ishlov berishda o‘lchamini yeyilish ta’mir o‘lchamlar
chegarasida, bo‘lgan holda xisoblang. Bunda xisoblash eng katta yeyilishga ega
bo‘lgan bo‘yin bo‘yicha amalga oshiriladi.
Z
U
Д
Д
б
Т
2
+
+
=
bu erda:
Z
- birtomonlama quyim (
15
,
0
2
=
Z
mm)
10.
Bo‘yinlarga ishlov berish o‘lcham
Т
Д
son qiymatlarini ularning ta’mir
kategoriya o‘lchamlar
тук
Д
son qiymatlari bilan
тук
Д
Т
Д
shart asosida solishtirib
valning tayanch bo‘yinlarga ta’mir o‘lchamlarni belgilang.
11.
Kulachoklarning xolatini aniqlang. Buning uchun mikrometr bilan
kulachokning silindrsimon qisimini va balandligini I-I va II-II kesim bo‘yicha
o‘lchang (a va v o‘lchamlar 4 - rasmga qaring) va har bir klapanni ko‘tarilish
balndligini xisoblang.
b
a
h
−
=
O‘lcham va xisoblash natijalarini xisobot shaklidagi z - jadvalga kiriting.
12.
Kulachoklarning profil bo‘yicha xolatini shablon yordamida kulachokning
profil sirtiga ushbu shablonni tegizib aniqlang.
13.
Taqsimlash valning o‘rta tayanch bo‘yin bo‘yicha radial tepishni aniqlang.
Buning uchun indikatorning sterjenini o‘rtadagi o‘zak bo‘yiniga taqang. Taranglikni
ta’minlab taqsimlash valni indikator strelkasi eng
chetki xolatni olmaguncha
aylantiring. So‘ngra valni – 180
0
burib strelkani yangi xolatini aniqlang. Bunda ikala
ko‘rsatkichlar orasidagi ayirma valning radial tepishini belgilaydi, valning egilganligi
esa tepishning yarim qiymatiga teng bo‘ladi.
14.
Taqsimlash valning xaqiqiy xolatini texnologik talablar bilan solishtirib
uning har bir defektatsiyalanuvchi konstruktiv elementiga xulosa bering.