Hujjatlar xo’jalik operatsiyasi to’q’risida to’liq ma'lumot berish va uz vaqtida to’q’ri
to’lg’azilishi lozim. qu7kjatlar vositasida moddiy-javobgar shaxslar hisobidagi tovar-moddiy
boyliklariing qoldig’i va harakati (kelib chiqish, berilishi), ularning
saqlanishi tekshirilib
turiladi. Hujjatlar asosida operatsiyalarning maqsadga muvofiqligi qonuniyligi
aniqlanadi. Shuning uchun ham hujjatlar ushbu operatsiyani
bajarishga buyruq bergan va
amalda bajargan shaxslarning imzolari bilan tasdiqlanadi. Korxonalar xo’jalik faoliyatini
taftish qilganda ham hujjatlarga asoslanadi. Hujjatlar
sud-buxgalteriya ekspertizasi, ya'ni
zarur bo’lgan paytlarda tergov organlari, prokuratura, sud yoki arbitiraj ishlarini olib borishda
dalil bo’lib xizmat qiladi.
Har bir hujjat ma'lum bir ko’rsatkichlarga ega bo’ladi. Hujjatlarda qayd qilingan (aks
ettirilgan) xo’jalik operatsiyalarini harakterlovchi ko’rsatkichlar shu hujjatning rekvizitlari
deb ataladi.
Rekvizit lotincha suz bo’lib «talab qilinadigan»,kerakli degan ma'noni anglatadi.
O’zbekiston Respublikasining «Buxgalteriya hisobi to’q’risida»gi Qonunning 9-
moddasida hujjatlarda quyidagi majburiy rekvizitlar bo’lishi talab qilinadi:
-korxonaning (muassasaning) nomi;
-hujjatlarning nomi va raqami;
-hujjatlar to’zilgan sana ( yil,oy,kun) va joy;
-xo’jalik operatsiyalarini amalga oshirishda va ularni to’q’ri
rasmiylashtirishga ma'sul shaxslar shaxsiy imzolari.
Operatsiyalarning
mazmuni va harakteriga qarab, hujjatlarda yuqoridagi majburiy
rekvizitlardan tashqari qo’shimcha rekvizitlar ham bo’ladi.
Hujjatlarning hammasi uz
vaqtida aniq tushunarli holda talab qilinishiga qarab bir nusxada,ikkita,uchta va undan
ortiq
(oddiy kalamda to’lg’azish mumkin emas) sharikli ruchka pastasida.yozuv mashinkasida yoki
hisoblash mashinalari vositasida yozilishi kerak. Kassa kirim va chiqim orderlari va bank
cheklari bir nusxada xatosiz tuldirilishi kerak. Xukumatimizning
hisob ishlarini
soddalashtirish va arzonlashtirish to’q’risidagi qarorlariga asosan, xozirgi paytda ko’pgina
operatsiyalar bo’yicha hujjatlarning unifikatsiyalashgan
va standartlashgan namunali
shakllari qabul qilingan. Masalan kassa kirim va chiqim orderlari hamma korxona va
tashkilotlar uchun bir xil shaklda. Unifikatsiya deb bir turdagi
operatsiyalarni yagona
shakldagi hujjat bilan rasmiilashtirishga aytiladi.
Dostları ilə paylaş: