35-ci prezidentin faciəli ölümünün 50 illiyinə Con F. Kennedi Mərdliyin profilləri
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
135 “Mən hər vaxt Allaha minnətdar olacağam ki, mühakimənin belə narahat saatında çoxları özəl qaydada etiraf etmişdilər ki, onlar öz ədalətlərini və öz vicdanlarını partiya qəzetlərinin göstərişinə və partiya nifrətinə qurban vermişlər, mən mərdlik göstərdim ki, andıma və vicdanıma düz olum... Yəqin ki, mən partiya göstərişinə görə andımı pozmadım, lakin mən onu görə bilməyəcəyəm ki, həmin yolla öz məsuliyyətimə, yalnız öz vicdanıma və məni Yaradana arxalanmaqla hərəkət edən hakimə çevrildim və heç bir qüvvə məni məcbur edə bilməzdi ki, belə məsələdə əks qaydada qərar verim, istər bu, mənim dostlarımdan və ya düşmənlərimdən düzələn partiya olsun”. VII Lutsius Kvintis Tsintsinnatus Lamar “Bu gün mən düz ya saxta olmalıyam...” Heç kəs heç vaxt görməmişdi ki, belə möhkəm veteran, Nümayəndələr Palatasının spikeri Ceyms Q.Bleyn ağlasın. Lakin oturduğu yerdə heç bir utancaqlıq hiss etmədən onun göz yaşları yanaqlarından axırdı, o, öz emosiyalarını palata üzvlərinin və müşahidəçilərin baxışlarından gizlətməyə qadir deyildi. Zaldakı və qalereyalardakı az sayda adam 1874-cü ilin həmin dramatik günü mister Bleynə diqqət verirdi və əksəriyyət öz göz yaşlarını gizlətməyə cəhd edirdi. Demokratlar və Respublikaçılar eyni qaydada, Vətəndaş Müharibəsinin döyüş çapıqları olan veteranları və siyasətin gücü, kədərli sakitlikdə oturub Missuridən olan təzə Koqressmeni məcburi qaydada dinləyirdilər. Çıxış edən sakit, adəti ritorika icadlarına əl atmadan özünün dolğun, qüvvətli səsi ilə hər bir dinləyicinin 136 ürəyinə, Şimal və Cənub arasında dostluq və ədalətin bərqərar olması üçün sadə yalvarışla toxunurdu. Onun söylədiklərindən hər şeyə toxunulurdu, lakin həmçinin bu sözlərin təsiri adamları sarsıdırdı – çünki Missuridən olan Lutsius Lamar Cənubun ən əvəzedilməz düşməni, Radikal Respublikaçı, Cənub üçün Yenidənqurma dövründə qaralar üçün dəhşətlərin törədilməsinə kömək etməsi ilə heç vaxt yaddan çıxmayan bir adamın adına – Massaçusetsdən olan Çarlz Samnerə müraciət edirdi. Çarlz Samner Deniel Uebsteri Birliyi qoruyub saxlamaq yollarını aradığına görə satqın adlandıraraq ona hücum etmişdi. O, Konqressin kütlə idarəçiliyinə qarşı səs verdiyinə görə Edmund Rossun dar ağacına çəkilməsinə kömək etmişdi, bu isə ona Cənuba və Prezidentliyə öz dabanı altında müstəvi verəcəkdi – onun öz ölümü Senat zalında illərlə əvvəl Cənubi Karolinadan olan Konqressmen Bruks tərəfindən çəliklə dəhşətli dərəcədə döyülməsi ilə sürətlənmişdi. Bu hadisədən sonra Bruks Cənub qəhrəmanına çevrilmişdi, Çarlz Samner isə bu vaxt ölmüşdü. Və Lutsius Lamar müharibədən əvvəlki günlərdə nə vaxtsa ən quduz “alov yeyən”lərdən biri olmaqla, Cənubun lap dərinliyindən çıxmışdı, Nümayəndələr Palatasının zalında duraraq, öz gedişini sərt dillə demək şəklindəki nitqlə çatdırmışdı. Çarlz Samner öləndən əvvəl Lamar onun barəsində özünün sakitləşən auditoriyasına demişdi: “İnanırdı ki, Şimalla Cənub arasında mübarizəyə və inamsızlığa aid bütün hadisələr ötüb keçəcəkdir. Bu, Şimal və Cənub adamlarının əgər böyük kütləsinin ümumi hissi deyildisə və ya əgər o yoxdursa, olmalı idimi, ya olmamalı idi? Biz bəşər meyllərinin və rəhmdilliyinin həyata keçirilməsi üçün bu ciddi yalvarışların qalıqlarını şərəfləndirəcəyik ya yox, barışıqlarda kənarda durmaqla yalnız anlaşılmazlığın və inamsızlığın əbədiləşməsinə xidmət edirik və hər iki tərəfdən ağıllı etirafı biz bir nəfər kimi daha ciddi surətdə, hissimizdə və ürəyimizdə arzulamırıqmı?... Bu məşhur ölənin ruhu, hansına ki, biz ağlayırıq, qəbirdən hər iki partiyaya hüznlü fikir ayrılığını deyə bilər və onun deyiliş tonu ilə bu geniş ərazinin hər yerində hər bir kəsə və hər bir ürəyə çatmalıdır: “Mənim həmvətənlərim! Bir-birinizi tanıyın və sizin biriniz digərini sevəcəksiniz”. 137 Ümumi sakitlik yarandı – bu düşünmək üçün olan və şok sakitliyi idi. Bu vaxt birdən bütün tərəflərdən alqışlar səsləndi. “Mənim Allahım, bu necə bir çıxış idi!” – Nyu-Yorkdan olan Konqressmen Limen Trimeyn Pennsilvaniyadan olan “Dəmir Donuz” ləqəbli Kelliyə dedi: “Bu bütün ölkə boyu səslənəcəkdir”. Amerikan siyasi tarixinin az sayda natiqi belə qəfləti zərbəyə malik olmuşdu. Bir gecə ərzində bu, Lamarı Konqressin və ölkənin birinci adamları səviyyəsinə qaldırdı; və daha əhəmiyyətlisi, Şimalla Cənub arasında dönüş nöqtəsini göstərməsi ilə əlamətdar idi. İki həftə sonra Samnerin panegiriki Missuridən olan Çarlz Sxurts Bostonun on min vətəndaşı qarşısında dayanıb Lamarı Şimalla Cənubun əlaqələrində yeni günün peyğəmbəri kimi salamladı. Bostonun “Globe” qəzeti Lamarın Samner barədə çıxışını “Cənubda Birliyin bərpasının sübutu” adlandırdı; və Bostonun “Adveritiser” qəzeti deyirdi ki, bu “müharibədən bəri Cənubdan eşidilən ən əhəmiyyətli və ümidverici kəlam” idi. Bu labüd idi ki, həm Şimaldan, həm də Cənubdan bəziləri onu düzgün başa düşməsin. Keçmiş Konfederatın ştatları üzərində federal hegemonluqdan asılı olan Şimallıların siyasi hakimiyyəti sektsional mübarizənin sağaldılmasının istənilən cəhdinə qarşı müqavimət göstərirdi. Göz yaşları quruduqda Ceyms Bleyn Samner barədə panegirikini yazırdı: “Bu Cənub nümayəndəsində pozitiv dühanın əlaməti idi ki, mister Samner barədə hərarətli və ayrı-seçkilik panegiriki tələffüz etsin və Con Uesli kimi mister Samnerin inandığı bütün əclafların cəminə inanmalı olduğundan, onu müdafiə etmək üçün ağıllı surətdə naxış toxudu”. Çarlz Samner Cənublular üçün müharibədən əvvəlki abolitsionist hərəkatının ən pis simvolu idi və müharibədən sonrakı yenidənqurmaya o, xəyanət edildiyini hiss edirdi. Missisipinin bir sıra aparıcı qəzetləri, Kolumbusun “Demosrat”-ı, Kantonun “Mail”-i və Meridianın “Mercury”-si daxil olmaqla, onun köhnə dostlarının çoxunun etdiyi kimi Lamarı cəsarətlə tənqid edirdilər, onun Cənub prinsiplərini və şərəfini təslim etməsi fikrini dəstəkləyirdilər. Lamar öz arvadına yazırdı: “Burada heç kəs düşünmür ki, mən Cənub bayrağını aşağılamıram. Lakin Cənub mətbuatı bunu mənim üstümə yıxır... Bizim xalq o qədər əziyyət çəkmişdir Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|