4-iii psihologija tur indd

95
sağlık mesleki okullar için
Res. 17 Motifl erde hiyerarşi
Kendini saygılama motifi
 - kişinin ün ve şöhrete sahip olması, gü-
venli, değerli ve yetenekli olması çabasıyla ifade edilmektedir.
Kendi kendini güncelleştirme (icra etme) motifi
 - bizim neler ya-
pabileceğimizi ve şahsi yeteneklerimizi gösterme eğilimini ifade etmekte-
dir. Bu arada üzerinde durduğumuz faaliyette elimizden geleni yapmak-
tayız. Kısacası bu motif yaptığımız işi en iyi şekilde yapma anlamındadır.
Bu motifl er açısından insanlar arasında büyük fark olur. Böyle mo-
tifl erin belirmesi ve gelişimi her şeyden önce terbiyeye bağlıdır.
İnsanın her günlük aktiviteleri sayısı çok motifin etkisine bağlıdır. 
Bu motifl er bazan aynı zamanda etki eder (mesela öğrencinin aynı anda 
yemek yeme, dinlenme, spor yapma ve okuma gereksinimi olabilir) Bu 
durumda bir motif diğerlerinin önüne çıkar ve dominant olur (örnek: öğ-
renci önce yemeğini yiyecektir). Dominant motif tatmin edildikten sonra, 
diğeri gelir.
Psikolog A. Maslov motifl erin tatmin edilmesinde büyük bir düzen 
ve sıranın mevcut olduğunu iddia ediyormuş ve motifl erle alakalı bilinen 
MOTİF HİYERARŞİ PİRAMİTİ-ni oturtmuştur (rs.17). Bu psikologa 
göre, insanın fiziki kalımı için her şeyden önce biyolojik motifin karşı-
lanması önemlidir, bundan sonra güvenlik motifi, emotif bağlılık motifi, 
saygı ve şöhret motifi ve kendini güncelleştirme motifi sıralanmakatadır. 
Sıradaki motifin grçekleşebilmesi için piramitte onun altında bulunan 
motifin gerçekleşmiş olması gerekmektedir. Kısacası insan aç ve susamış 
ise kendisini güvende hissedemez. Piramit tersinden bakılıyorsa insanın 
psikolojik gereksinimleri vurgulanır, öyleki kendini güncelleştirme moti-
fi birinci yere çıkmaktadır, biyolojik motifl er ise son yerde kalmaktadır. 
GÜVENCE
BİYOLOJİK
duygusal bağlanmışlık
ün ve saygı
kendi kendini 
güncelleştirmek

---

96
Psİkolojİ
Kendini çok güçlü güncelleştirme motifl eri olan insanlar yoğun olarak ça-
lıştıkları zaman yemeyi unudurlar. 
Sağlık gereksinimi
 - Psikologlar P. Brayma ve S. Ozimets bu gerek-
sinimi latent (gizli) motif olarak değerlendiriyorlar. Organizma ve şahsi-
yetimizin biyo-sosyal dengesi zedelenmedikçe, bu gereksinimin farkında 
olmayız. Maddi ve manevi sağlığımız bozulduğu anda bu ihtiyacın mev-
cudiyetinden bilinçli oluruz. 
Hastalığın tipi ve yoğunluğunu göz önüne alarak, sağlık gereksinimi 
en üst sıraya çıkar. Ağır hastalarda bu gereksinim yemek ve cinsel ilişkiden 
daha önemlidir. 
Hasta tedavi olunca başlangıçta kendisine verilen tüm tavsiyelere 
uymaktadır (mesela beslenmeyle ilgili olarak), ancak zamanın geçmesiyle 
tavsiyelere uymamaktadırlar. 
Sağlık gereksinimi ahali arasından sağlık eğitiminin tertiplenmesi 
aracılığıyla güncelleştirilmelidir. Daha çocuk yaşlarında hijyen ve diğer 
alışkanlıkların geliştirilmesi, güncelleştirilen sağlık gereksinimini değişti-
ren önemli önlemlerdir.
HASTALARIN GEREKSİNİMLERİNİ 
TATMİN ETMEK
Hastalardaki sağlık gereksinimi biyolojik ihtiyaçların (gıda, su, din-
lenme vb) giderilmesiyle de yakın bağlantı içindedir. Sağlık çalışanları bu 
ihtiyacı hastalığın türü yani hijyen-diyet rejimine göre karşılamaktadır-
lar. Çok sayıda sıkça rastlanan hastalara ve onların kişisel karakterleri için 
önemli olan bazı psikolojik gereksinimler üzerinde duracağız. Hastaların 
gereksinim ve istekleri onların yaşı, eğitimi, karakter özellikleri, ilgi alan-
ları ve hastalık türüyle sıkı bağlantı içindedir.
En sık rastlanan psikolojik gereksinimler:
- Hızlı ve tamamen iyileşmek;
- Hastalıkla ilgili bilgiler ve tahminler;
- Terapi ve tedavi bilgileri;
- Ağrı ve hoş olmayan durumların ortadan kaldırılması;
- Aile, dostlar, işle ilgili bilgiler;
- Güncel olaylardan haberdar olmak;

---

97
sağlık mesleki okullar için
- Odadaki diğer hastalar ve bölüm çalışanlarıyla iyi ilişkilerin ku-
rulması;
- Huzur ve rahatlık, onların kişiliğinin saygılanması, samimiyetin 
korunması;
- Hoş ortam (hastane odası, konforlu yatak, havalandırılmış mekân).
Olgun olmayan hastalar, stres altındaki hastalar, diğer ihtiyaçlar da 
duyabilirler, mesela sağlık çalışanlarına aşırı bağlanmış, aşırı kapanmış ge-
reksinimi, anında ilaç alma ihtiyacı vb. ifade edebilirler.
Sağlık çalışanların profesyonel tutumu, hastanın normal davranışla-
rı ve aşırılığa kaçmaktaki sınırı değerlendirebilmeleri, hastanın karakteris-
tiklerini tanıması ve pek doğal ki onun gereksinimlerini imkânlar dahilin-
de karşılaması demektir.
Soru ve ödevler:
1. Kişisel örnek vererek motivasyonu anlatmaya çalış. Mesela neden 
sağlık işçisi olmayı seçtin ve bu hedefe nasıl varacaksın?
2. Homeostaz örneği ver.
3. Kendini ne zaman güvenli hissediyorsun?
4. Başkaları veya nesneler karşısında agresif davranıyor musun? 
Bunu neden yapıyorsun?
5. Kendi sağlığını korumak için aldığın önlemleri liste olarak göster.
İLGİ
İLGİ KAVRAMI VE TÜRLERİ
İlgiler insanın bir faaliyet, olay veya nesne karşısında pozitifi yö-
nelimini temsil eder.
 Onlar hoştur ve tatmin sırasınde güçlükler belirdiği 
zaman bile insanı tatmin ederler.
İlgiler değişiktir: aktif (insan kendi sağlığını korumak için spor yap-
tığı zaman) ve pasif (spor için okuduğu ya da futbol seyrettiği zaman). 
Ayrıca sınırlı (bir öğrenci sadece cerrahi dersi için ilgi gösteriyorsa), geniş 
(tüm dersler için ilgi duyuyorsa), profesyonel (mesela bir eczacılık teknis-

---