4-iii psihologija tur indd

201
sağlık mesleki okullar için
1. Çocuğun reddedilmesi
 - çocukta güvensizlik ve kendi kendi-
ni küçümseme duygusu belirir. Bunu düşmanlık ve isyancı davranışlar 
veya apati ve duyarsızlık duyguları takip eder. Reddedilen çocuğun di-
ğer insanlar ile ilişkilerde sevgi göstermesi veya sevgi kabul etmesi zor 
olacaktır.
2. Aşırı dereceli
 anne himayesi veya mamizam, zararlı neticeler 
verebilir. Aşırı derecede himaye altına almak geri adım atmaktan ibaret-
se, çocuk bencil, egosentrik, sorumsuz, hoşgörüsüz kişi olarak gelişecek-
tir. Anne kendisini kabul ettiriyorsa kendi kendini küçümseme, boyun 
eğmişlik, pasif bağımlılık duyguları gelişebilir.
3. Aşırı sıkı disiplin
 - ortamdan takdir edilme veya kendi kendini 
suçlama duygularının oluşmasına neden olabilir. Çocuğun davranışları 
dolayısıyla ceza uygulayan ebeveyinler karşısında düşmanlık duygusu 
veya sorunlarla yüzleşme kabiliyetsizliği kışkırtabilir.
4. Yetersiz veya tutarsız disiplin
, karar verme sırasında yetersiz 
özkontrol, tedirginlik veya problem ile yüzleşme kabiliyetsizliğine yol 
açabilir.
5. Aşırı sıkı ahlak standartları
 - ebeveyinler tarafından kabul et-
tirilen ve özellikle cinsel aktivitelere ait olan bu sınırlamalar, cinsellik 
konusunda soğuk bir kişi veya diğer patolojik belirtileri olan bir kişinin 
oluşmasına neden olabilir.
Aile çocuğun yetiştirildiği bir ortam olarak, çocukta güvensizlik 
ve endişe duygusunun belirmesine katkıda bulunabilir. Bu gibi kötü ne-
ticeler genelde evli çift ler arasındaki anlaşmazlıklar, dağılan aileler, ebe-
veynlerin ahlaksız davranışları, alkolizm ve diğer ağır zihinsel bozuk-
luklardan ileri gelebilir.
Yeni doğandan kişiye kadar en iyi gelişimi sağlamak için, çocu-
ğun beslenme ve sevgi gereksinimleri yanı sıra, stimülasyon (teşvik) 
anlamlı duygularını da tatmin etmek gerekiyor. Ebeveyinler çocukların 
yetiştirilmesinde kendi davranışlarıyla çocukların sevildikleri, güvenli 
oldukları, desteğe sahip oldukları ve sorumlu olma fırsatının sunuldu-
ğu inancını yaratmaları çok önemlidir. Her şey sadece meme veya şişe 
ile verilen beslenmeye değil, ebeveyinler kendi çocuklarıyla ne yapmayı 
istiyorlar ve neye inanıyorlar sorusuna da bağlıdır. Çocukları doğru ye-
tiştirme formulu diye bir şey yoktur. İşlemler her çocuğun gereksinim-
leri ve durumlara uygun olmalıdır, hatırlanması gereken tek formul ise 
şudur: çocuğa çok sevgi ile bakmak, ama sevgide aşırmamak, sıkı olmak 

---

202
Psİkolojİ
ama sertlik göstermemek ve her şeyden önce sakin olmak ve ebeveyn 
rolünün tadını çıkarmak.
HASTA ÇOCUK
Daha önce söylenenlerden, hasta çocuklarla çalışan personelin bü-
yük sorumluluk taşıdıkları, özellikle annesiz çocukların bakıma alındıkla-
rı sağlık enstitülerinde bu sorumluluğun daha da büyük olduğu anlaşım-
laktadır. Bu koşullarda hemşire anne rolünu üstlenmektedir ve çocuğun 
tüm ihtiyaçlarını karşılamakla görevlidir.
Çocuk ve ebeveyinleri için hastalık ve hastaneye yatırılma çok bü-
yük bir güçlüktür. Hastaneye yatırılmak sadece iyileşme sürecine değil, ço-
cuğun psikolojik gelişimini de etkilemektedir. Çocuk ne kadar daha küçük 
ve hastalık ne kadar daha ağır ise, hastanede kalınacak süre daha uzun, 
neticeler ise daha zararlıdır.
ÇOCUĞUN HASTANEYE YATIRILMASI KARŞISINDAKİ 
TEPKİLERİ - 
Hastaneye yatırılmak üzere çocuğun anneden ayrılması sı-
rasında en sıkça kaydedilen tepkileri tarif edelim:
1. Huzursuzluk ve ağlama aşaması
 - hiçbir söz yardımcı olmaz ve 
çocuk hiçbir şeyle sakinleştirilemez. Yemeyi reddeder, davranışlarında ge-
riler.
2. Depresyon aşaması
 - birkaç gün devam eden ağlamadan sonra 
çocuk sakinleşir, üzgün ve isteksiz olur, ortamla ilgilenmez.
3. Nihai aşama
 - çocuk birkaç haft a veya birkaç aydan sonra görü-
nüşte duruma uyar, ancak onun davranışlarını daha yakından inceledi-
ğimizde, doğal aktiviteleri yoktur ve etrafındaki insanlara olan duyguları 
yüzeyseldir. (Hospitalizm bkz.)
HASTA ÇOCUKLAR VE EBEVEYİNLERİYLE 
PSİKOLOJİK İŞLEMLER
Ebeveynler ile çalışma
: çocuğun hastalığı ebeveyinleri özellikle an-
neyi rahatsız etmektedir. Çocuk ne kadar daha küçük ve hastalık ne kadar 
daha ağır ise, anne de o kadar daha çok hüsran olmaktadır. Ebeveyinler ile 
çalışmak iki açıdan önemlidir: birinci, ebeveyinlerin psikolojik güçlükleri 

---

203
sağlık mesleki okullar için
ve endişelerini azaltmak. Bu anlamda ebeveyinlerle çocuğun hastalığı hak-
kında, tedavi ne kadar uzun sürerse, kalıcı olabilecek neticeler konusunda 
konuşulmalı. Çocuk hastaneye yatırılacaksa, ebeveyinlere çocuğu tedavi 
edecek doktorlar ve diğer sağlık çalışanları hakkında bir şeyler söylemek, 
çocuk bölümündeki kurallar ve hayatla tanıtmak gereklidir. Özellikle suç-
luluk duygusu olan ebeveynleri yatıştırmak gerekir. Bunun yanı sıra ebe-
veyinlerin endişesi ve kaygısı çocuklara geçebileceği ve onun durumunu 
daha da bileşik hale getirebileceğinden dolayı, ebeveyinlerle iyi konuşmak 
gerekiyor. Çocuklar kendi annelerine çok bağlı olurlar ve onların huzur-
suzluk ile endişelerini hissederler.
Çocuklar ile çalışma
 - daha büyük çocuklar öncelikle hastaneye ya-
tırılmak için hazırlanmalıdır. Çocuk eğitim sürecinde doktor ve iğnelerle 
korkutulduysa (mesela yemeğini yemesen seni iğneye götürecem) hazırlık 
daha zor olur. Buna karşılık olarak, çocuğun sağlık personeli ile pozitif tec-
rübesi varsa, işler kolaylaşır. Çocuğun yaşını göz önüne alarak, tedavinin 
neden hastanede yapılması gerekiyor, açıklamalıyız. Bu arada bölümde 
kendisi gibi diğer çocukların da bulunduğunu, onlarla oynayabileceğini, 
annenin ise her gün ziyarete geleceğini söyleriz. Onun olgunluğuna baş-
vurarak sağlıklı olması gereğine işaret ederiz.
Hastaneye yatırılma
 ve anneden ayrılma hem çocuk hem anne için 
ağır bir olaydır. Üç yaşını doldurmayan bir çocuğun anneden ayrılması 
tercih edilmez. Ayrılma işlemi bir an önce tamamlanmalı ve anneyi değiş-
tirecek hemşire çocuğu hemen devralmalıdır. Anne gittikten sonra çocuk 
yanlız bırakılamaz, o anda duygusal sıcaklık ve iyi sözler işitmesi gerekir. 
Mümkün olduğu halde çocuğa bölümdeki güzel şeyleri, oyuncakları, ço-
cuk oyunlarını, resimli kitaplar gösterirdikten sonra odasına alırız ve diğer 
çocuklarla tanıştırırız. Bütün bunları sakin, sevgiyle ve anlayışla yaparız. 
Hastaneye yatırılma sırasında çocuğun sevdiği oyuncakları veya resim ki-
taplarını evinden getirmesi iyidir. Çocuğun bakımı için görevli olan hem-
şire, çocuğun alışkanlıkları hakkında anneden bilgi almalı (beslenme, hij-
yen) hangi oyuncağı en çok seviyor, bağımsız mıdır, neye sevinir, neyden 
korkar ve diğer konularda bilgi almak gerekir. 
Günümüzde, gelişmiş ülkelerde, çocuk hastanelerinde en yakın aile 
fertlerinin kalabileceği bölümlerin açılması girişimleri vardır. Hastane 
odasının çocuğun evinin yerini alabilmesi için çaba harcanmaktadır.

---