Cədvəl 5.2 Xüsusiyyət TSK-modeli Linqvistik model 1. Təsvir olunma
Effektivdir
Qeyri effektivdir
2. Ümumiləşdirmə
Aşağıdır
Yüksəkdir
3. Qaydaların sayı
Azdır
Çoxdur
4. Semantik qiymət
Məhduddur
Yaxşıdır
5. Evristikanın əlavə edilməsi
Çətindir
Asandır
6. İnterpolyasiya
İdarəolunmayandır
İdarəolunandır
7. İdentifikasiya üçün verilənlər
Azdır
Çoxdur
5.1. Qeyri-Səlis Modelləşdirmə 165
Bu və ya digər modelin üstünlükləri və çatışmamazlıqlarını nəzərə alaraq [8]-də iden-
tifikasiyaya yeni yanaşma təklif edilir. Bu aşağıdakı misalda şərh edilmişdir.
Misal [8].
Fermenterdə təzyiqin dinamikasının qeyri-səlis modeli identifikasiya edilir.
Qeyri-səlis
TSK -modelinin aşağıdakı şəklindən istifadə olunur:
1
R : ƏGƏR ( )
x k kiçikdirsə VƏ ( )
y k ortadırsa
ONDA
1
1
1
(
1)
( )
( )
y k a y k b x k c
.
.
.
m R : ƏGƏR ( )
x k təqribən sıfırdırsa VƏ ( )
y k böyükdürsə
ONDA (
1)
( )
( )
m m m y k a y k b x k c
,
(5.12)
burada ( )
x k , ( )
y k şərt hissəsinin dəyişənləri
* ,
i a ,
i b ,
i c hökm hissəsinin parametrləri,
k diskret zamandır.
Yuxarıda göstərildiyi kimi qeyri-səlis (5.12) modelinin qurulması məsələsi 1) şərt
hissədəki qaydaların mənsubiyyət funksiyasının təyini və 2) hökm hissəsinin strukturunun
və
i a ,
i b ,
i c parametrlərinin qiymətləndirilməsindən ibarətdir. Birinci mərhələ üçün mü-
nasib hiperplanar qeyri-səlis klasterləşdirmə, ikinci mərhələdə isə identifikasiya nəzəriy-
yəsinin məlum üsulları istifadə oluna bilər. Hiperplana qeyri-səlis klasterləşdirmədən
istifadə edərək aşağıdakı üç qayda identifikasiya edilmişdir:
ƏGƏR ( )
y k aşağıdırsa VƏ ( )
x k açıqdırsa
ONDA (
1)
0.67 ( ) 0.0007 ( ) 0.35
y k y k x k
,
ƏGƏR ( )
y k ortadırsa VƏ ( )
x k yarımaçıqdırsa
ONDA (
1)
0.80 ( ) 0.0028 ( ) 0.07
y k y k x k
,
ƏGƏR ( )
y k yüksəkdirsə VƏ ( )
x k bağlıdırsa
ONDA (
1)
0.90 ( ) 0.0071 ( ) 0.39
y k y k x k
Göründüyü kimi fermenterdəki təzyiqin dinamik modeli birinci tərtib reqresiya modeli
ilə yazılır.
Şəkil 5.4-də modelin və real prosesin çıxışları göstərilmişdir
.
*
(бу мисалда: уйьун олараг ферментердяки тязйиги тянзимляйян клапанын вязиййяти вя
ферментердяки тязйигин гиймяти)
166 5 QEYRİ-SƏLİS ÇOXLUQLARIN VƏ QEYRİ-SƏLİS MƏNTİQİN TƏTBİQLƏRİ