54-Diyalektik Nedir indd

rebilmiş olalım. Kuru sıkı "çelişki vardır" deyip, her şeyi bu kör hafız 
tekerlemesi ile ispatladığımızı sanmayalım. 
Doğa ve Tıp Bilimlerinde olduğu gibi, Toplum Biliminde de yığınla 
çelişkiler çeşitli kımıltıların ve altüstlüklerin nedenleri arasına girerler. 
Üretici Güçler ile Üretim İlişkileri (Mülkiyet İlişkileri) arasındaki temel 
Ekonomi çelişkisi daha üstyapıya çıkarken, Sınıflı Toplumda, Sosyal Sınıf 
Çelişkilerini belirlendirir. O bakımdan, hekimlikte Toksin ne ise, Sosyal 
ve Tarihcil Bilimlerde Sınıf odur. Her Sosyal ve Politik olayda hangi Sosyal 
Sınıf çelişkisinin ana rolü oynadığını aramak, insancıl yorum için tek ka-
çınılmaz yoldur. Yeter ki, o kaçınılmazlık, ezbere lâf tekerlemesi olmak-
tan çıksın, Toplumun gerçek yapısı içinde gerçekten bulunsun. 
Varlığın (Canlılığın veya Topluluğun) ana çelişkilerini yakalamak, 
binbir fırtına koparan olaylar mahşeri ortasında kaçınılmaz çelişkiyi 
ayırt edip kavramak, anlayışın bir çeşit ilk şartıdır. Eskilerin "Vâhide 
ircâ: Bire indirgemek" dedikleri Tahlil (çözümleme) davranışı, araştır-
ma, inceleme sırasında ana çelişkiyi sezip ortaya çıkarma anlamına 
gelebilir. İlk aydınlanma adımıdır
-
. 
b) Şartları ve İlişkileri Çok Yanlı Kavramak 
Birlikte olan çelişkiler soyut Metafizik kategoriler değildirler. Mutlak, 
her seferinde bir sürü ilişkiler ve şartlar ortasında bir araya gelip çeki-
şirler. Hekimlikte, bir hastalığın Toksinini, (daha kolay anlaşılmak için 
diyelim ki) Mikrobunu bulup bilmekle Teşhis yapılmış bitmiş olur mu? 
Hiçbir zaman! Mikropla beden arasındaki ana çelişki bilindikten sonra, 
Te şhisin en önemli görevi yalnız başlamış olur. 
Hastanın her yeri, bütün cihazları ve organları ayrı ayrı dikkatle 
gözden geçirilir. Mikrop hastaya nasıl geçti? Hastada hangi semptomlar 
başgösterdi? Nasıl hükmünü sürdü? Hastanın bedeni mikroba karşı ne 
tepkiler oluşturdu? Vücudun yaşlı veya genç yahut çocuk, zayıf veya 
gürbüz, kadın veya erkek, psikolojik veya sosyal bakımdan şöyle yahut 
böyle durumda oluşu vb. vb... gibi binbir iç ve dış şartlar ve ilişkiler 
hastalığa ayrı ayrı damgalar vurur ve özellikler göstertir. 
Bütün o şartları, bütün ayrıntıları ve ana çizileriyle incelemedikçe, 
yalnız, "Hastalığı yapan filan mikrop veya toksindir" demek, teşhis koy-
mak değildir. Ezbere hekimlik şarlatanlıktan daha tehlikelidir. Hekimlik-
te, "Hastalık yok, hasta vardır" sözünün birinci anlamı: Hastalığın Mik-
rop-Beden ana çelişkisini, bütün doğal, sosyal iç ve dış çevre şartları ile 
çok yanlı olarak kavramaktır
-
. 
Tam bilimcil Teşhis için hastayı "tüm muayene" başta gelen davranış-
tır
-
. Ba şım ağrıyor diyenin, alnına elini koyup nabzını tutmakla "Humma!" 
(Ateş) teşhisini koyarak, hastalığı anlamış görünen hekim, hekim midir? 
Eğer, hastayı başından savan vicdansız, hatta cani değilse, mutlak kara 
cahil bir şartlatandır. Elbet her baş ağrısı ve ateş, bedenle mikrop ara-

---

sındaki ana çelişkidir. Ama, aynı mikrop, vücudun binbir çarkından her 
birinin ayrı bozukluğu ile ilgili aynı genel semptomları verebilir. 
Vücudu tepeden tırnağa her yanı, her organı, her görevi ile in-
ceden inceye yoklamadan Teşhis yargısına varmak, hekimi en acı 
kırgınlıklara uğratır. Bütün Varlık olaylarının incelenmesi de böyledir. 
Ana çelişkinin içinde bulunduğu başlıca şartlar ve ilişkiler olsun çok 
yanlı olarak incelenmedikçe, kavramaktan yahut anlayıştan söz et-
mek, açıklama, yorum, aydınlatma yapmak, "Mutatabbiblik" dedikleri 
yapma hekimlik olur. 
Orantıca çok daha basit ve belirli olan Fizik ve Organik olayları bir 
yana bırakalım. Çok daha karmakarışık Sosyal olgu alanları, büsbütün 
ilginç ve nazik Diyalektik düşünce ve davranış gücü ister. Modern çağ-
da, modern ana çelişki nedir? İşveren-İşçi Sınıflarının çelişkisi, deyip, 
çevresine şöyle kuşbakışı gözatıvermekle Sosyal Bilimi kestim attım, 
hatta "Bilimcil Sosyalizm" ustası oldum sanmak, az buz baş belalarının 
kaynağı olmamıştır. 
KLÂSİK SOSYAL OBJEKTİFLİK 
Klâsik bir sosyal örnek alalım. 
Çarlık Rusyası'ndayız. Köylü sorunu inceleniyor. Sorunu aydınlatma-
ya çalışan iki düşünce akımı var. 
Birisi Narodnikler (Halkçı'lar)dır. Narodnikler sosyal olayların üfü-
rükçü yapma hekimlerine benzerler. Köylünün durumunu iyileştirmek 
isterler. Ama, iyileştirebilmek için ve iyileştirmeden önce o durumu ay-
dınlığa çıkarmalıdır. Onlar buna yanaşmazlar. 
Rus köyüne Kapitalizm kurdu girmiştir. Bu kurdun kemirdiği köy-
de ana çelişki nedir? O çelişki hangi şartlar içinde oluşur? Narodnikler 
bunu araştırmazlar. Yalnız bir tek görünüşe kapılırlar: Köyde kapitalin 
yarattığı acıklı parçalanmadan üzülürler. 
O parçalanış hangi neden ve şartlarla bir araya gelmiş çelişkilerin 
ürünüdür? O çelişkilerin birlikte bulunuşları kaçınılmaz mıdır, değil mi-
dir?.. Bu ve benzeri konulara Narodnikler aldırmazlar. Teşhis koymadan 
tedaviye girişen hekim gibi, içyüzünü anlayamadıkları, bilimce aydın-
latamadıkları kaçınılmazlıklara karşı, kafadan atma, sözde "Sosyalist" 
dilekler öne sürerler. 
Madem köyün acıları, köylülüğün tek parça olmaktan çıkıp taba-
kalara parçalanmasından ileri geliyor, öyleyse bu parçalanışın önüne 
geçmeye kalkışırlar. Apandisitli hastanın karın ağrısını afyonla kesen 
hekim, körbarsağın patlaması ile ölüme sebep olur. Narodnikler de 
köydeki çelişkili parçalanışı örtbas etmek sevdasına düşerler. "Köylü 
ekonomisini tümüyle kurtarmak" yahut "tümüyle eşitleştirmek" adı al-
tında güzel güzel plânlar uydururlar. 

---