6-Mavzu: Vakumda elektrostatik maydon. Elektr maydon kuchlanganligi va potensiali

6-Mavzu: Vakumda elektrostatik maydon. Elektr maydon kuchlanganligi va potensiali. (2 soat)
Mavzuning fizik asosi

• 
  Ikkita zaryadlangan jismlar orasidagi o’zaro ta’sir kuchi Kulon qonuniga ko’ra quyidagi tenglama orqali ifodalanadi:
  

formula bilan aniqlanadi, bunda q₁ va q₂ lar jismlarning elektr zaryadlari, r-ular orasidagi masofa, ɛ-muhitning dielektrik singdiruvchanligi, ɛ₀ elektr doimiysi bo’lib, 8.85*10^-12F/m ga teng.

• 
  Elektr maydon kuchlanganligi deb maydonga kiritilgan birlik sinov zaryadga ta’sir qiluvchi kuchga miqdor jihatdan teng kattalikka aytiladi.
  

• 
  Gauss teoremasiga ko’ra maydon kuchlanganligi oqimi barcha zaryadlarning algebraik yig’indisiga proporsionaldir
  

Gauss teoremasidan turli geometrik shakldagi zaryadlangan jismlarning hosil qilgan maydon kuchlanganli uchun quyidagi natijalar kelib chiqadi:

1. 
   Zaryadlangan cheksiz uzun ipning biror a masofada hosil qilgan maydon kuchlanganligi
   

Bunda uzunlik birligiga to’g’ri keladigan zaryad miqdori yoki zaryadning sirt zichligi deyiladi.

2. 
   Zaryadlangan cheksiz tekislikning maydon kuchlanganligi
   

-zaryadning sirt zichligi yoki 1m² yizaga to’g’ri keladigan zaryad miqdori.

3. 
   Yassi kondensatorning maydon kuchlanganligi
   

4. 
   Nuqtaviy zaryadning yoki zaryadlangan sharning shar markazidan r masofada hosil qilgan maydon kuchlanganligi
   

• 
  Shuningdek yassi kondensator uchun quyidagi ifoda ham o’rinlidir
  

d-kondensator qoplamalari orasidagi masofa.
Agar tekislik R radiusli disk bo’lsa, markazidan a uzoqlikdagi maydon kuchlanganligi:

• 
  Nuqtaviy zaryad maydonining potensiali