6-mavzu. Xalqaro siyosat va xalqaro munosabatlar

Jahon ijtimoiy-siyosiy hayotida xalqaro tashkilotlarning
vujudga kelishi va uning turlari
Xalqaro tashkilotlar deb
ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy madaniy va ilmiy-texnik asoslarda umumiy
maqsadlarga erishish uchun davlatlar, milliy jamiyat uyushmalari
birlashuvlaridan tashkil topgan tashkilotlarga aytiladi.
Bu davlat-lar
o’rtasidagi ko’p tomonlama aloqa qilishning eng muhim ko’rinishlaridan
biridir.
Xalqaro tashkilotlar tuzishga bo’lgan urinishlar qadim zamonlarga
borib taqaladi. Lekin hozirgi zamonaviy xalqaro tashkilotlar XIX asrning
2-yarmida shakllana boshlagan. Davr davlatlar va xalqlar o’rtasida
iqtisodiy, xo’jalik aloqalarini har tomonlama yanada rivojlantirishni
taqozo etadi.

---

Hozirgi kunda har xil mazmun va maqsadlarga bo’ysundirilgan 2,5 
mingdan ortiq xalqaro tashkilotlar mavjud. Bu xalqaro tashkilotlar 2 
ta katta guruhga ajratiladi:
Davlatlararo xalqaro tashkilotlar
(faqat davlatlar a’zo bo’lishi
mumkin).
Nohukumat xarakteriga ega bo’lgan
xalqaro tashkilotlar (bularga milliy
uyushmalar, jamiyatlar, nohukumat
xarakteridagi birlashmalar, hatto
ayrim shaxslar ham a’zo bo’lishlari
mumkin).
Umumiy (universal) tipdagi
xalqaro tashkilotlar (turli
sostial-siyosiy tuzumdagi
davlatlar ishtirok etadi).
Xalqaro tashkilotlar a’zolarining soni va tarkibiga qarab
ikkiga bo’linadi:
Bir xil tipdagi
(regional, 
subregional) xalqaro
tashkilotlar.

---

Xalqaro tashkilotlar o’zining ommaviy xarakteri, ilmiy xususiyati, 
taraqqiyot darajasi, maqsadlari, vazifalari va xalqaro munosabatlardagi
o’rniga qarab bir necha turga ajraladi:
Ixtisoslashgan xalqaro tashkilotlar:
BMTning YuNESKO bo’limi, BMTning
FAO (Oziq-ovqat va qishloq xo’jaligi bo’yicha) bo’limi, BMTning YuNIDO
(Sanoat taraqqiyot dasturi), JSST (BMTning Jahon sog’liqni saqlash
tashkiloti), BMTning Kosmik komiteti, BMTning Parlamentlararo xalqaro
tashkiloti, EXHTning Parlamentlar Assambleyasi, YuNISEF
-
BMTning
Bolalar muammosi bilan shug’ullanuvchi komiteti, MAGATE, XVF, VOIS -
BMTning Butunjahon Ma’naviy Mulk Tashkiloti va hokazo.