65Ыё7333333333333333000 ta buxgalteriya O‘tkazmasi hisobvaraqlar rejasi bo‘yicha bog‘lanishlar* Muqaddima I bob. Buxgalteriya hisobi hisobvaraqlar rejasining umumiy tavsifi

O‘zida ishlab chiqarilgan yarim tayyor mahsulotlarni
hisobga oluvchi schotlarning (2100) bog‘lanishi
2110 "O‘zida ishlab chiqarilgan yarim tayyor mahsulotlar" schotida yarim tayyor mahsulotlar hisobini alohida yuritadigan korxonalarda ularning mavjudligi va siljishi to‘g‘risidagi axborot umumlashtiriladi.

Yarim tayyor mahsulotlar hisobini alohida yuritmaydigan korxonalarda qayd etilgan qiymatliklar tugallanmagan ishlab chiqarish tarkibida, ya’ni bevosita 2010 "Asosiy ishlab chiqarish" schotida aks ettiriladi.

O‘zida ishlab chiqarilgan yarim tayyor mahsulotlarning kelib tushishi ushbu schotning debetida, sarf-xarajati - kreditida aks ettiriladi.

T/r	Xo‘jalik operatsiyasining mazmuni	Bog‘lanuvchi schotlar			Yozuvlarni tasdiqlovchi hujjatlar
		debet	kredit
1	Yarim tayyor mahsulotlarni ishlab chiqarish bilan bog‘liq asosiy ishlab chiqarish xarajatlari amaldagi tannarx bo‘yicha hisobga olingan	2110	2010	Yarim tayyor mahsulotlarni chiqarish bo‘yicha yukxat
2	Yarim tayyor mahsulotlarni ishlab chiqarish bilan bog‘liq yordamchi ishlab chiqarish xarajatlari amaldagi tannarx bo‘yicha hisobga olingan	2110	2310	Yarim tayyor mahsulotlarni chiqarish bo‘yicha yukxat
3	Umumishlab chiqarish xarajatlari yarim tayyor mahsulotlar tannarxiga kiritilgan	2110	2510	Umumishlab chiqarish xarajatlarini taqsimlash qaydnomasi
4	Yarim tayyor mahsulotlarni ishlab chiqarishda foydalanilgan tayyor mahsulotning amaldagi tannarxi hisobdan chiqarilgan	2110	2810	Talabnomayukxat
5	O‘zida ishlab chiqarilgan yarim tayyor mahsulotlar qiymati qayta baholangan:			Rahbar qarori, buxgalteriyaning hisob-kitoblari
	- oshirilgan baho summasiga	2110	9390
	- pasaytirilgan baho summasiga	9430	2110
6	Inventarlash natijasida aniqlangan yarim tayyor mahsulotlar ortiqchasi kirim qilingan	2110	9390	Inventarlash dalolatnomasi
7	Alohida balansga ajratilgan ichki bo‘linmalardan debitorlik qarzlarini qoplash hisobiga olingan yarim tayyor mahsulotlar kirim qilingan	2110	4110, 4120	Yukxat
8	Alohida balansga ajratilgan ichki bo‘linmalardan olingan yarim tayyor mahsulotlar kirim qilingan	2110	6110	Yukxat
9	O‘zida ishlab chiqarilgan yarim tayyor mahsulotlar asosiy ishlab chiqarish ehtiyojlari uchun berilgan	2010	2110	Yukxat
10	O‘zida ishlab chiqarilgan yarim tayyor mahsulotlar yordamchi ishlab chiqarish ehtiyojlari uchun berilgan	2310	2110	Yukxat
11	O‘zida ishlab chiqarilgan yarim tayyor mahsulotlar umumishlab chiqarish ehtiyojlari uchun berilgan	2510	2110	Yukxat
12	O‘zida ishlab chiqarilgan yarim tayyor mahsulotlar ma’muriy ehtiyojlar uchun berilgan	9420	2110	Yukxat
13	O‘zida ishlab chiqarilgan yarim tayyor mahsulotlar yaroqsizlikni tuzatish uchun sarf-xarajat qilingan; yarim tayyor mahsulotlar yaroqsizligi natijasida yo‘qotishlar aks ettirilgan	2610	2110	Yaroqsizlik to‘g‘risida dalolatnoma, yukxat
14	Sotish uchun mo‘ljallangan, o‘zida ishlab chiqarilgan yarim tayyor mahsulotlar tayyor mahsulot sifatida aks ettirilgan	2810	2110	Yukxat, bajarilgan ishlar dalolatnomasi
15	O‘zida ishlab chiqarilgan yarim tayyor mahsulotlar xaridorlarga yuklab jo‘natilgan	9110	2110	Yukxat, hisobvaraq-faktura
16	O‘zida ishlab chiqarilgan yarim tayyor mahsulotlarning boshqa korxonalarga tekinga berilishi aks ettirilgan	9430	2110	Berish to‘g‘risida qaror, yukxat, hisobvaraq-faktura
17	O‘zida ishlab chiqarilgan yarim tayyor mahsulotlar alohida balansga ajratilgan bo‘linmalarga berilgan	4110	2110	Yukxat
18	Tabiiy ofatlar oqibatida o‘zida ishlab chiqarilgan yarim tayyor mahsulotlarning yo‘qotishlaridan ko‘rilgan zararlar hisobdan chiqarilgan	9720	2110	Yo‘qotish to‘g‘risida dalolatnoma, buxgalteriyaning hisob-kitoblari
19	Tayyor mahsulotlar bermagan yarim tayyor mahsulotlarni ishlab chiqarish bo‘yicha xarajatlar hisobdan chiqarilgan	9430	2110	Bildirgi, buxgalteriyaning hisob-kitoblari
20	O‘zida ishlab chiqarilgan yarim tayyor mahsulotlar kamomadi aniqlangan	5910	2110	Inventarlash dalolatnomasi
21	O‘zida ishlab chiqarilgan yarim tayyor mahsulotlar yo‘qotish summasi zararga hisobdan chiqarilgan:			Tabiiy ofat natijasida inventarlash dalolatnomasi
	- tabiiy kamayish chegarasida, shuningdek yo‘qotilish aybdorlari aniqlanmagan bo‘lsa	9430	5910
	- moddiy javobgar shaxslar aybdorligi bilan bog‘liq bo‘lganda	4730	5910

Yordamchi va boshqa ishlab chiqarishlarni hisobga
oluvchi schotlarning (2300) bog‘lanishi
Korxonaning asosiy ishlab chiqarishiga yoki asosiy faoliyatiga yordamchi va xizmat ko‘rsatuvchi hisoblangan ishlab chiqarish xarajatlari to‘g‘risidagi axborotlarni umumlashtirish 2310 "Yordamchi ishlab chiqarish" schotida amalga oshiriladi. Xususan, ushbu schot quyidagilarni ta’minlaydigan ishlab chiqarish xarajatlarini hisobga olish uchun qo‘llaniladi:

- energiyaning turli xillari (elektr energiyasi, bug‘ va boshqalar) bilan xizmat ko‘rsatish;

- transport xizmatini ko‘rsatish;
- asosiy vositalarni ta’mirlash;
- asboblar, shtamplar, ehtiyot qismlar, qurilish detallari va konstruksiyalarini tayyorlash yoki qurilish materiallari tarkibini boyitish (asosan, qurilish korxonalarida);
- tosh, shag‘al, qum va boshqa noruda materiallarni qazib olish;
- yog‘och materiallarini tayyorlash va taxta qilish;
- qishloq xo‘jalik mahsulotlarini tuzlash, quritish va konserva qilish (asosan, savdo korxonalarida).
Mazkur schotning debeti bo‘yicha mahsulot ishlab chiqarish, ishlarni bajarish va xizmatlar ko‘rsatish bilan bevosita bog‘liq bo‘lgan to‘g‘ri xarajatlar, shuningdek yordamchi ishlab chiqarishni boshqarish va xizmat ko‘rsatish bilan bog‘liq bo‘lgan bilvosita xarajatlar va yaroqsiz mahsulot hisobiga yo‘qotishlar xodimlar bilan mehnat haqi bo‘yicha hisob-kitoblar, asosiy vositalar bo‘yicha eskirishni hisoblash, nomoddiy aktivlar bo‘yicha amortizatsiyani hisoblash va boshqalar kreditidan aks ettiriladi.
Ishlab chiqarishi tugallangan mahsulotlar, bajarilgan ishlar va ko‘rsatilgan xizmatlarning haqiqiy tannarxi summalari 2010 "Asosiy ishlab chiqarish", 2510 "Umumishlab chiqarish xarajatlari", 2810 "Ombordagi tayyor mahsulotlar", 9130 "Bajarilgan ishlar va ko‘rsatilgan xizmatlarning tannarxi", 9420 "Ma’muriy xarajatlar" va boshqalar bilan bog‘langan holda 2310 schotning kreditida aks ettiriladi.