7-sinf “algebra” kursida o’rganilgan mavzularni takrorlash

Darsning maqsadi: To’g’ri to’rtburchak haqida tushuncha berish, misollar keltirish, ularning har biriga izoh berish.
Darsning ko’rgazmali qurollari: ______________________________


Darsning borishi:


1. Tashkiliy qism – salom-alik qilish, davomatni tekshirish, zarur ko’rgazmali qurol va jihozlarni darsga hozirlash;
2. O’tilganlarni takrorlash va yangi mavzuni boshlashga hozirlik – yangi mavzu bilan bog’liq o’tilgan dars mavzularini takrorlash; o’quvchilarning yangi
mavzuni o’tishdan oldin bu mavzuga oid bilim darajalarini aniqiash, baholash
va yangi materialni o’zlashtirishga tayyorlash; yangi dars maqsadini tushuntirish;
3. Yangi mavzuni yoritish:
To’g’ri to’rtburchak
Ta'rif. Hamma burchaklari to'g'ri bo'lgan parallelogramm to'g'ri to'rtburchak deb ataladi (31-a rasm).
To'g'ri to'rtburchak parallelogrammning xususiy holi bo'lgani uchun, u parallelogrammning barcha xossalariga ega bo'ladi: to'g'ri to'rtburchakning qarama-qarsi tomonlari teng; diagonallari kesishish nuqtasida teng ikkiga bo'linadi; to'g'ri to'rtburchakning diagonali uni ikkita teng to'g'ri burchakli uchburchakka ajratadi.
To'g'ri to'rtburchakning o'ziga xos xossasini ko'rib chiqamiz.
Teorema:
To'g'ri to'rtburchakning diagonallari o'zaro teng.
Isbot. ABCD to'g'ri to'rtburchak berilgan bo'lsin. AC=BD bo'li-shini isbot qilamiz (31- b rasm).
To'g'ri burchakli ACD va DBA uchburchaklar ikki katetiga (AD - umumiy tomon, AB=CD) ko'ra teng. Bundan, bu uchburchaklar gipo-tenuzalarining tengligi, ya'ni AC=BD kelib chiqadi.
Bu teoremadan quyidagi teskari teorema kelib chiqadi.


Agar parallelogrammning diagonallari teng bo'lsa, u to'g'ri to'rtburchakdir.
Ushbu teoremani mustaqil isbot qilish o'zingizga havola qilinadi.
Masala. Ikkita qo'shni tomoni a va b bo'lgan to'g'ri to'rtburchakni yasang.
Yasash. A to'g'ri burchak yasaymiz (32-rasm). Uning tomonlarida AD = a va AB = b kesmalarni qo'yamiz. B va D nuqtalar orqali p  AB va q  AD to'g'ri chiziqlarni o'tkazamiz. p  AB va AD  AB bo'lgani uchun p|| AD bo'ladi. q to'g'ri chiziq AD to'g'ri chiziq bilan kesishgani sababli, u unga parallel bo'lgan p to'g'ri chiziqni biror C nuqtada kesadi. Hosil bo'lgan ABCD to'rtburchak — to'g'ri to'rtburchak bo'ladi. Unda yasashga ko'ra A, B va D burchaklar to'g'ri, C burchak ham to'g'ri (Agar to'g'ri chiziq ikkita parallel to'g'ri chiziqdan biriga perpendikular bo'lsa, u ikkinchi to'g'ri chiziqqa ham perpendikular bo'ladi.)
To'g'ri to'rtburchaklarni yasashning boshqa usullari ham bor.