8-amaliy mashgzaki bayon qilish r e j a

xmlns:w="urn:schemas-microsoft-com:office:word"
xmlns="http://www.w3.org/TR/REC-html40">
8-amaliy mashgzaki bayon qilish r e j a
8-amaliy mashgzaki bayon qilish
R e j a:
1. Kirish.
2. Suhbat va uning oldiga qo`yilgan talablar
3. Muhokama va uning oldiga qo`yilgan talablar
4. Munozara va uning oldiga qo`yilgan talablar
5. Notiqlik va uning oldiga qo`yilgan talablar
Adabiyotlar:
1. Lutfullayeva D. Mustaqillik davri rasmiy-idoraviy ish uslubi taraqqiyoti. (Monografiya) 124 b.
2. Qudratov T. Nutq madaniyati asoslari. - Toshkent: O 120 b.
3. Ortiqov A. Nutq madaniyati va notiqlik san 136 b.
4. Rixsiyeva G.Sh., Sodiqova Sh.B. Oruzalar kursi va topshiriqlar) 73 b.
5. Omonturdiyev A.J., Abduraimova Sh.I. T.: 2002. matibor berish, dalil va misollarning ishonarli bo`lishini tasirchanlik, mantiqiylik, to`g`rilik, soflik kabi xususiyatlari talablariga rioya qilish.
Muhokama
Muhokama lum to`xtamlarga kelishini anglatadi.
Muhokama nutqi oldiga qo`yilgan t a l a b l a r:
1. Muhokama mavzuidan chetga chiqmaslik.
2. Fikrni ixcham, soda, ta biror masala yuzasidan taraflarning bahsini, tortishuvini anglatadi. Bahs jarayonida har bir ishtirokchi o`zining haq ekanligini isbotlashga intiladi.
Munozarada nutqqa qo`yilgan talablar:
1. Mavzudan chetga chiqmaslik.
2. Mazmunni ochuvchi, fikrni isbotlovchi dalillarning yetarli bo`lishi.
3. Dalillardan mantiqan xulosa chiqarish.
4. Nutqning ifodali tizimli, hayajonli bo`lishi.
5. Nutq shaklining ixcham, qiziqarli bo`lishi.
6. Nutq egasining vazmin, og`ir bo`lishi.
7. Suhbatdosh hurmatning ifodasi bo`lishi, uning shaxsiga tegadigan so`z va gaplarning bo`lmasligi.
Notiqlik
Aytilayotgan fikrning tinglovchiga yetib borishi va uning ruhi hamda xulqiga taatiga bog`liq.
Notiqona nutq maqsadi va xususiyatlariga ko`ra quyidagi turlarga ajratiladi:
a) tashviqiy nutq
b) tanqidiy nutq
c) tabrik nutqi.
1. Tashviqiy nutq deb muallif ko`zda tutgan biron voqea-hodisani bajarishga tinglovchilarni dasirchanligini oshira olish.
e) Ko`chirma va misollarni o`rinli keltira olish.
2. Tanqidiy nutq.
Yuz bergan hodisalar, shaxslar hatti-harakatlariga elumotlarni berish;
b) nutqning ixcham, jozibador, ohangdor bo`lishi;
c) nutqning til vositalariga boy, shaklan qiziqarli bo`lishi.
Til lum kishilar jamoasi aanalarni avloddan-avlodga yetkazish uchun xizmat qiladi.

Nutq lumot talabiga mos holda til qoidalari asosida tuzilgan til belgilarining tartibidir.

Matn ruza, lektsiya, hisobot, maktub, kundalik kabi shakllardan iborat.
Ifodali o`qish muayyan intonatsiya yordamida asarning g`oyasi va jozibasini to`g`ri, aniq yozuvchi niyatiga mos ravishda ifodalay bilishdir. Ifodali o`qishning asosiy vazifasi muayyan matnning mazmuni va emotsionalligini ohang orqali tinglovchiga yetkazib berishdir.
Ifodali o`qishning texnik asoslari
Masir kuchiga ega bo`ladi, talqin jarayoni esa asarni ifodali o`quvchining jismoniy va ruhiy holatlaridir. Demak, talqin jarayonida ifodali o`quvchining butun vujudi talqin vositasi bo`lib xizmat qiladi. Ijrochining jismoniy va ruhiy holatini chiniqtiruvchi mashqlar kompleksi nutq texnikasi deyiladi.
Nutq texnikasi, o`z ob ko`krak, qorin yoki o`rta va diafrag`mal nafas turlariga bo`linadi.
Artukulyatsiya deb, nutq ayorlaridir. Nutq tovushlaridagi nuqsonlarni bartaraf etish, talaffuzni aniq va yorqinlashtirish maqsadida uyushtirilgan mashq diktsion mashq deyiladi.


Ifodali o`qishning ruhiy-grammatik asoslari
SURat deyiladi.
Surat (o`qituvchi sheat turlariga amal qilib ifodali o`qib izohlaydi).

TO`XTAM
To`xtam (pauza) ovozning vaqtincha to`xtatish (to`xtab qolish, dam olish, oraliq) bo`lib, bu davrda nutq akidlash joizki, matnning duch kelgan joyida nafas rostlanmaydi.

b) mantiqiy to`xtam.
Mantiqiy to`xtam nutqning mantiq tomoni bilan bog`liq bo`lib, so`z guruhlarini bir-biridan aniq ajratish, matnning mariy va nasriy matnlar asosida keltiriladi).
d) normal to`xtam.
Ritmik birliklarning bog`lanish o`rniga mos keladigan to`xtam normal to`xtam deyiladi. Normal to`xtam nutqning hajm va ohang jihatidan bir-biriga teng qismlari orasidagi to`xtalishdir. Normal to`xtam sheriy yoki nasriy asarlar yordamida keltiriladi).
h) Kesim to`xtami
Predikativlik aloqasini ifodalovchi to`xtam kesim to`xtam deyiladi:
Uning otasi lumot bering.
5. Ifodali o`qish deb qanday o`qishga aytiladi?
6. Ifodali o`qishning texnik asoslari deb nimalarga aytiladi?
7. Ifodali o`qishning ruhiy-grammatik asosi nimalardan iborat?
http://fayllar.org