8-mavzu. Eritmalar turlari. Reja: 1

 
suvning pH i: pH = — lg 1 – 10
-7
= 
- 7 
bo’ladi. 
Doimo pH + pOH = 14 ga teng. Bundan, pH = 14 - pOH yoki pOH = 14 - 
pH bo’ladi. 
Eritmalapning pHi asosiy, mu xim kattalik bo’lib, uni eritmaga 
indikator qog’oz ta’sir ettirib aniqlanali. Indikator qog’oz eritmadagi [H
+
] yoki 
[
OH
-
]
 
ning qiymatiga qarab turli rangga kiradi. Har bir rangga esa pH ning aniq 
qiymatlari mos keladi. Bunga pH-shkala deyiladi. 
Yoki
Ushbu 
shkaladan 
foydalanib eritmalar pHining muhiti to’g’risida xulosa 
qilinadi. 
Indikatorlar haqida tushuncha. 
Eritmalarning muhitini aniqlash 
uchun kislota asos inlikatorlari ishlatiladi. 
"Indikator" 
— belgi, xabar 
beruvchi ma’nosini bildiradi. Klslota-asos indikatori eritmadagi H
+
yoki 
OH
-
ionlari miqdoriga ko’ra o’z rangini o’zgartiradigan kuchsiz kislota 
yoki kuchsiz asos xossali moddalardir. 
Indikatorlarning rang o’zgartirishi ular tarkibidagi H
+
(OH
-
) ionlari 
ajralishi (yoki birikishi) natijasida modda tuzilishi (bog’larning tartibi va 
joylashuvi)ning o’zgarishi bilan tushuntnriladi. Har qanday indikatorlarni HInd 
umumiy formulasi bilan belgilasak, rang o’zgarishiga olib keluvchi 
dissotsilanishi: 
Bunda, Hind 
— 
rangli, Ind — rangsiz bo’ladi, yoki Hind — rangsiz, Ind
J
— 
rangli yoki 
Hind va Ind 
turli ranglarga ega bo’ladilar. 
Masalan, fenolftalein indikatori kislotali eritmada (Hind) rangsiz, 
ishqoriy muhitda (Ind") binafsha rangga ega. 
Ko’p ishlatsh1adigan kislota-asos indikatorlari quyidagi jadvalda 
keltirilgan: 

---