to 'rt sulola haqidagi m a ’l u m o t borligini n a z a rd a tu tsa k , d o sto n yaratish
jaray o n id a A lisher N avoiy to 'p la g a n m a ’lu m o tla rn i m axsus tarixga oid
asar sifatida ijod qilgan k o'rinadi. B u n d a Alisher N avoiy yuq o rid a nomlari
/.ikr etilgan asarlar q a to rid a y a n a A b u - l - H a y r N a sirid d in A b d u llo h binni
I J m a r u l - Q o z i Bayzaviyning (vaf.685/1266) « N iz o m ut-tavorix» (yozilgan
6 7 4 / 1275), Abu H o m id G 'a z z o liy n in g (1058—1 111) « N asih at u l-m u lu k »
va b o s h q a a s a r l a r n i , x u s u s a n o ‘z z a m o n d o s h i M i r M u h a m m a d
M irx o n d n in g «Ravzat us-safo» asarid an b o x a b a r h o ld a , E ro n tarixiga
oid a rab va fors tillarida tarixiy asa rla rd a n farqli, bu kitobni turkiy tilda
yaratdi. U s h b u asardagi shaxslar to 'g 'risid ag i m a ’lu m o tla r A lisher N avoiy
o 'z i n i n g d o s to n la rid a h a m mavjudligini eslatib o 't g a n . Bu asar ilmiy
tanqidiy m atn in i s h a rq sh u n o s L.Xalilov tuzib, n o m z o d lik dissertatsiyasini
h im o y a qilgan edi. Afsus, h a m o n u n in g ta n q id iy m a tn i c h o p etilm agan.
«Tarixi m uluki Ajam» asarini m a ’lu m d arajad a, «Xam sa», xususan
«Saddi Iskandariy» d o sto n ig a tarixiy-ilm iy ilova sifatida h a m qabul qilish
m u m k i n . U n i n g ic h id a g i m a ’l u m o t l a r n i n g s h e ’riy ifo d a si « S a d d i
ls kandariy»da keltirilgan b o 'lib , ularni b o sh q a tarixiy asarlar bilan qiyosiy
o 'r g a n is h A lish er N a v o iy n in g ta rix c h i o lim sifatidagi ijod qirralarini
o chishga y o r d a m berishi m u m k in .
Dostları ilə paylaş: