135
razılaşdırılmış təyinat limanında sahildə) verdiyi (təqdim etdiyi) andan
yerinə yetirmiş hesab edilir.
Шяк. 4.10 Ямтяяни щазырлайандан истещлакчыйа дашынмасы заманы дяйяринин
калкулйасийасы
Rüsumun ödə
nilmə
silə
çatdırma – DDR (Dellivered duty paid)
– satıcı alışı qarşısında öz öhdəliyini idxal ölkəsində razılaşdırılmış
məntəqədə əmtəənin onun sərəncamına təqdim etdiyi andan yerinə
yetirilmiş hesab edilir.
Мящсулун майа
дяйяри
«Эюндярян-завод»
гиймяти
Sьорта
«Франко-вагон»\ йцк
платформасы
гиймяти
Гиймят=ямтяя
сярщяддя гядяр
чатдырылыб
«Ямтяянин сярщядя
«Фрахт/дашыма
юдянилмишдир»гиймяти
«Эями бортуна гядяр
франко» гиймяти
«Дяйяр вя фрахт»
гиймяти
Гиймят=дяйяр,
сыьорта вя фрахт
«Франко-лиман»
гиймяти
План мянфяяти
Дямирйолу стансийасы
иля гойулдуьу
гиймяти»
Вагонун йцклянмя
дяйяри
Сярщяддя гядяр
фрахт
Лиманда
хяржляр
Ихраж
рцсуму
Тяйинат лиманы йериня
гядяр фрахт
Сянядляшдирмя вя
йцклямяйя эюря
хяржляр
Сянядляшдирмя вя
Sьорта
Идхал рцсуму, идхал
сянядляшдирилмяси
Алыжыйа гядяр дашыма
дяйяри
«Эюндярян-завод»
гиймяти
Експедитор
хидмятинин дяйяри
«Франко-вагон»\ йцк
платформасы
гиймяти
«Чатдырылыб, рцсум
юдянилиб» гиймяти
Гиймят=ямтяя
сярщяддя гядяр
чатдырылыб
«Франко-кюрпц»
«Дяйяр вя фрахт»
гиймяти
Гиймят=дяйяр,
сыьорта вя фрахт
«Франко-лиман»
гиймяти
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
=
+
=
=
=
=
=
=
=
=
+
136
Təchizat haqda razılaşmanın sadalanan variantları yuxarıda
göstərilmiş birmənalı açıqlamaya malik olan verilmiş standart
terminlərdə qeyd şərtlənir. Bütün bu açıqlamalar üçün o xarakterikdir
ki, satıcı tərəfindən öz öhdəliyinin yerinə yetirilməsi anından
baş
layaraq sonrakı ə
mə
liyyatların bütün ödə
mə
lə
rini və
bununla bağ
lı
riski alıcı öz üzə
rinə
götürür.
Bu xüsusiyyətləri bilmək alqı-satqı
əməliyyatlarının düzgün aparılması üçün vacibdir.
Müştəri dairəsinin genişləndirilməsi və saxlanılması üçün əmtəə
hərəkətinin təşkilinin yüksək səviyyəsi vacibliyinə görə ikinci
müəyyənedici əhəmiyyətə malikdir (çatdırılan əmtəələrin istismar
imkanlarına və keyfiyyətindən sonra). Əhəmiyyətli şəkildə məhz
bununla təchizatın mümkün tezliyi (çastota), onların sürətliyi və
stabilliyi (sabitliyi) müddətli təchizatların həyata keçirilməsi, kiçik
əmtəə partiyalarına sifarişlər, çeşidin müxtəlifnövlüyü və uzlaşması,
sifarişin yerinə yetirilməsi gedişatı haqda informasiya və s. müəyyən
edilir.
Təchizatçıların seçilməsi zamanı adətən məhz göstəricilər rəhbər
тутулур – təqdim edilən əmtəələrin istismar imkanları, çeşidi və
keyfiyyətilə, eləcə də onların nəqletmə imkanları ilə. Məhz nəqletmə
imkanları vahid material axın təşkiletməyə və qiymət və tariflərə təsir
edərək istehsal tədarük-satış fəaliyyətinin iqtisadi idarə edilməsini
həyata keçirməyə imkan verir.
Material axınların təşkili zamanı xərclərin bölüşdürülməsi haqda
təsəvvürü «Procter & Cample» firmasının tədavmül xrclərinin
strukturundan çıxartmaq olar. (şəkil 4.11). Beləliklə, müasir istehsal-
satış sistemlərində əmtəə hərəkətinin həyata keçirilməsinə xərclərin
ümumi səviyyəsi malik olunan məlumatlara görə istehsalçı-firmalar
üçün satışın məbləğindən 13%, distribyutor firmalar üçün isə 25%-ə
çatır.
Yük daşımalarına tariflərin artımı ilə (bağlı olaraq və nəqliyyat
xidmətlərinə qiymətlərin ümumi artması ilə) uzaq məsafələrə xammal
və hazır məhsulun nəqledilməsi daha tez-tez qeyri-rentablli əməliyyata
çevrilir. Eyni zamanda nəqliyyat xidmətlərinin inkişafı və
diversifikasiyası, qoy onların dəyərlərinin artması zamanı, material
axınlarının və bütün istehsal- fəaliyyətinə yeni şəkildə yanaşmağa
imkan verir.