A s daminov, B. S. Salimov
Yüklə 4,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
27 Tip: YASSI CHUVALCHANGLAR – Plathelminthes Yassi chuvalchanglar tipiga mansub turlarning barchasida tana aniq ifodalangan ikki tomonlama (bilateral) simmetriyaga ega. Bilateral simmetriya umurtqasiz hayvonlar ichida yassi chuvalchanglardan boshlab undan yuqori turadigan barcha tiplarga xos. Bilateral simmetriyali hayvonlarning ontogenezi uchta embrion varaq – ektoderma, entoderma va mezoderma qavatdan tashkil topgan. Shunday qilib, ushbu anatomo-morfologik xususiyati bilan bulutlar va kovakichlilardan keskin farq qiladi. Yassi chuvalchanglar tanasi elka-qorin (dorzo- ventral) yo‘nalishida yassilangan bo‘lib, tanalarining shakli bargsimon, nashtarsimon yoki lentasimon, noksimon hamda ipsimon bo‘ladi. Ularning kattaligi birnecha millimetrdan 10-12 metrgacha bo‘ladi. Ular tana bo‘shliqsiz bo‘lib, organlar orasidagi bo‘shliqlarni parenxima hujayralari to‘ldirib turadi. Yassi chuvalchanglarda harakat va himoya vazifalarini bajarishga qaratilgan teri muskul xalta paydo bo‘lgan. Ushbu xalta teri epiteliyasi bilan birikkan bir necha qavat muskullardan iborat. Ularning barchasida maxsus ayirish, ko‘pchiligida to‘liq rivojlanmagan ovqat hazm qilish organlari, markazlashgan nerv tizimi paydo bo‘lgan. Hazm organlariga ega bo‘lganlarida og‘iz, xalqum, qizilungachdan iborat ektodermali oldingi va entodermali uchlari berk o‘rta ichak rivojlangan. Ayrim turlarida faqat og‘iz va xalqum mavjud. Ma’lum bir sinfida hazm organlari yo‘qolgan, ayirish organlari protonefridial tipda tuzilgan. Ularga bitta yoki ikkita ekskretor teshikli markaziy kanal va ular bilan tutashgan o‘rta va mayda kanalchalar kiradi. Qon aylanish va nafas olish organlari rivojlanmagan. Yassi chuvalchanglarning ko‘pchiligi germafrodit hayvonlar bo‘lib, jinsiy sistemasi murakkab tuzilgan. Nerv sistemasi bir juft nerv tugunidan (gangliyalardan) va ulardan tarqaluvchi nerv tomirlari va tolalaridan iborat. Tip 12000 dan ortiq turga ega bo‘lib, qo‘yidagi sinflarga bo‘linadi. 1-sinf. Kiprikli chuvalchanglar- Turbellaria 2-sinf. Monogeniyalar - Monogenea 3-sinf. Trematodalar – Trematoda 4-sinf. Sestodlar - Cestoda Yüklə 4,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|