A. S. Pushkin tariyxinan soyleydi

Temasi:
1.A.S.Pushkin tariyxina jol
2.A.S.Pushkin tariyxinan soyleydi

Sag'at tilleri aylanar eken o'mir dep ataliwshi waqit bizdi o'z shenberinde aylandirip qoyadi eken. Sol shen'berdegi waqitti qalay o'tkeriw bolsa, A'lbette o'zimizge baylanisli. Waqit toqtap bizdi ku'tip turmaydi, bizge ajratilg'an sol shen'ber menen o'zimizdi basqara bilgenimizde edi, ha'mme narseni o'z waqti orni menen u'yreniwge tirisar edik.Keyingi waqitlari jaslarimizda kitapqa bolg'an qizig'iwshilik kemeyip baratirg'anlig'i bizdi qorqitadi. Sebebi kitapsiz dunyani jaratip yaki oni ko'rip bolmaydi, dunyani ko'riw ushinda jeterli darejede bilimli boliw kerek dep oylayman.Ma'selen: Siz shet elge shiqpaqshi boldin'iz biraq sol eldin tilin, adebiyatin, madeniyatin, kelip shigiw tariyxin bilmesek bul juda qiyin jagday.Biz bilemiz A'debiyat, tariyx, ma'deniyat bulardin barligi bir biri menen baylanisqan halda ta'sir etip baradi. Al lirika bolsa ogada quramali bolgan adamlarga tiygizetin emotsiyaliq ta'siri ku'shli bolip ol a'debiyatshilar ta'repinnen moyinlangan usig'an misal retinde o'zinin qosiqlari dastanlari menen insan kewline kire algan ham sol qosiqtagi qayginida quwanishtida ozinde sindire bilgen rus adebiyatinin tiykarin saliwshilarinnen biri bul A.S.Pushkin Pushkin on togizinshi a'sirdin ulli shayiri dramaturg ha'mde qisqa gurin'ler jaziwshisi bolg'an, ol haqqinda tabilgan mag'lumatlardan keltirip o'tetin bolsam, ol awizeki rus tillen paydalangan halda qosiqlar jaratqan. Onin basqa rus jaziwshilarina ta'siri bolg'an ham ko'plegen rus kampazitorlari onin gurin' ham taqmaqlarina namalar do'retken.Pushkinnin paemalari Rassiyadan basqa ma'maleketlerde aytarliqtay ko'p adam ta'repinnen oqilmagan, bunin sebebi sonda onin miynetlerin basqa tilge awdarmalaw ju'da qiyin bolg'an, yag'iniy so'zler rus ma'deniyatina tiyisli ma'nige toli bolgan. Onin EVGENI ONEGIN ramani sol dawirdegi qiyin ja'miyetti aship bergen birinshi rus ramani bolg'an. Sonday aq onin dunyag'a belgili bolgan NIYANYA qosigin qaraqalpaq tiline awdarmalag'an Qaraqalpaq a'debiyati wakillerinnen biri Jiyenbay Izbasqanov bolip tabiladi. Onin awdarmalari arqali kopshillike tusinikli qilip jetkerip bere algan,qosiqtan uzundi:

Awir kunlerimnin' jeke hamdami

O' menin suyikli kekse aziyzim
Du't togay to'rinde jazig'ip janin'
Meni ko'pten berli ku'tesen o'zin'
Qaraqalpaq a'debiyatinda rus klasiklerin awdariw boyinsha talantli shayir IBRAYIM YUSUPOV do'retiwshiliginde basqalarga uqsamagan dilmashliq qabilyeti bar. A'sirese onin' lirikasi qaraqalpaq payeziyasin tematikaliq korkemlik jaqtan rawajlaniwina o'z u'lesin qosqan Shayirdin do'retpeleri sonin' ishinde awdarmalari arqali ko'plegen oqiwshilar a'debiyatqa iqlas qoydi. Ol awdarmalag'an PUSHKININ' CHADAEVQA (К ЧАДАЕВУ) qosiginnan uzindi:

Boyda biraq jiger oti so'nbegen

Tag'dir etsede ko'p zulumliqlarin
Sha'wkildegen jas ko'krek jan menen
Tin'laymiz biz watan shaqiriqlarin

Bul qosiqti awdarmalaw barisinda shayir qosiqtin' mazmuninda formasinda bir qa'lipte uslay algan bulda onin' ulken jetiskenligi

Sonday aq Pu'shkinin' qaytis boliwi menen Peterburg qalasi xalqina SHAYIRDIN OLIMI dep atalganbir jalinli qosiq taraladi
O'ldi shayir namis qurbani
O'rtedi o'sek, suliq iydi basin
Ko'kke sho'llep qaynadi qani
Ko'kregine tiydi qorg'asin

Bul qosiqti NIKALAY patshanin ozi oqip ko'redi. Patsha qosiqtagi ashshi, izali kek penen jazilgan so'zlerdi oqig'anda onin' avtorina ishinnen qa'ha'rlenip g'azeplene baslaydi. Bul qosiqti do'retken Pushkinnin ornina jan'adan payda bolg'an rustin ulli shayiri LERMONTOV edi

Yag'iniy Pushkin jawizliq penen o'ltirilgennen son' Lermontov Pushkinnin o'limine juwap retinde shayirdin o'limine qosig'in jazdi. Lermontovtin bul ashinip izalanip jazg'an qosig'in jan'a pikirli jaslar qoldan qolg'a ko'shirip alip pu'tkil Rasiyaga taratqan.
Ha'r bir awdarma islengen qosiq ahmiyetli boliwi ushun yaginiy ha'r oqig'an insanga tu'sinikli boliwi tiyis dep oylayman Pushkin bolsin yaki basqada rus a'debiyati durdanalarinin miynetlerin qunt penen u'yreniwimizde mine usinday qaraqalpaq adebiyati wakillerinin miynetleri ulli.Ha'mmemizge usi insanllardin jolin beriwin tilep qalaman