56
www.irs-az.com
№ 3 (39), 2009
Bu qaranlıqda nə Bılım sol hansıdır, sağ hansıdır?
Bir kişini gecə vaxtı arvadı oyadaraq yavaşca deyir:
- Ay kişi, dur, evimizə oğru girib. Əlini at, döşəyin sol tərəfindəki şamı götür, kibritlə yandırıb bayıra
çıx və bu səsin haradan gəldiyini öyrən.
Şirin yuxudan oyanıb soyuq havaya çıxmağa, üstəlik də oğrularla dava etməyə həvəsi olmayan ev
yiyəsi gözlərini ovuşdura-ovuşdura deyir:
- Ay arvad, sən də məni oyatmağa vaxt tapdın, indi mən gecənin bu qaranlığında nə bilim sol
hansıdır, sağ hansıdır?
Tənbəl adam gülünc və əsassız bəhanələr gətirməklə bir işi görməkdən boyun qaçırmağa çalışdığı
hallarda bu ifadəni işlədir.
Balığın Böyüyü taBaq altındadır
Bir nəfər ailəsi ilə birlikdə çəmənlikdə süfrə açıb balıq-çörək yediyi zaman uzaqdan bir tanışının
gəldiyini görüb tez süfrədəki iki balıqdan böyüyünü tabağın altında gizlədir və arvadına bu balığı
qonaq gedəndən sonra yeyəcəklərini işarə edir.
Qonaq balığın tabaq altına qoyulduğunu görür, bir söz demir, amma necə olursa-olsun balığı
süfrəyə qoydurmağı qərara alır. Ev yiyəsi kiçik balıqdan kəsib qonağın qarşısına qoymaq istədikdə
qonaq işarə ilə balığı kəsməməyi xahiş edir, onu kişinin əlindən alıb ağzına dayayır və yavaşdan nəsə
deyir. Sonra balığın ağzını öz qulağına dayayıb bir qədər saxlayır, nə isə eşidirmiş kimi gülümsəyir.
Ev yiyəsi bu əcaib hərəkətlərin sirrini açmağı xahiş etdikdə, qonaq deyir:
- Mən balıqdan soruşdum ki, Xızır peyğəmbəri qarnında gəzdirən balıq hələ sağdırmı. O isə cavab
verdi ki, mənim yaşım az olduğundan belə şeyləri bilmərəm, böyük qardaşım tabağın altındadır,
istəyirsən ondan xəbər al.
Bu sözü eşidən ev yiyəsi mətləbi başa düşüb böyük balığı da tabaq altından çıxararaq süfrəyə
qoyur və hamı birlikdə yeməyə başlayırlar.
Ağ yalan danışıldığı, yaxud hamının gözü qarşısında bir şeyi gizlətməyə çalışıldığı hallarda bu
məsəldən istifadə olunur.
nadıncsən kı, ağzına daş BasıBlar!
Molla Nəsrəddin bir bulağın yanından ötürkən su içmək istəyir. Bulağa yaxınlaşıb onun su axan
gözünə daş tıxandığını görür. Suyun yolunu açmaq məqsədilə daşı dartıb çıxaranda zərb ilə gələn
su fəvvarə vurub mollanın üst-başını isladır. Molla su içməmiş daşı öz əvvəlki yerinə salıb bulağa
xitabən deyir:
- Elə bu cür nadincsən ki, ağzına daş basıblar.
İlk nəzərdə ədalətsizlik, qanunsuzluq kimi görünən bir hadisənin həyati zərurətdən doğduğu yəqin
edildiyi, bəzən də doğru danışanın, doğru iş görənin əziyyət çəkdiyi hallarda bu məsəli çəkirlər.
Bəlkə də yolum o yana düşdü
Bir gün bağda oynayan uşaqlar Molla Nəsrəddinə sataşmaq və onun başmaqlarını oğurlamaq
məqsədilə ondan ağaca dırmaşmağı xahiş edirlər. Uşaqların hiyləsini başa düşən Molla başmaqlarını
qurşağına sancıb ağaca dırmaşmağa başlayır.
Öz hiylələrinin baş tutmadığını görən uşaqlar Molladan soruşurlar:
- Ay Molla, bu başmaqları haraya aparırsan, qoy burda qalsin, düşüb geyərsən!
Molla mənalı-mənalı gülümsəyərək cavab verir:
- Yox qadan alım, qoy götürüm, kim bilir, bəlkə oradan yolum o yana düşdü, ehtiyat yaxşı şeydir.
''Rəvayətli ifadələr'', Bakı, 1961
Nİyə belə deyİrİk?
IRS_3_2009.indd 56
09.06.2009 18:32:16