Abdullaxon hukmronligi davrida buxoro xonligi


Shtat chegaralarini kengaytirish



Yüklə 140 Kb.
səhifə4/6
tarix29.11.2023
ölçüsü140 Kb.
#139859
1   2   3   4   5   6
ABDULLAXON HUKMRONLIGI DAVRIDA BUXORO XONLIGI.

Shtat chegaralarini kengaytirish
Shayboniylar davlatini birlashtirish uning hududiy chegaralarini kengaytirish uchun yangi imkoniyatlar ochdi. 1584 yilda Abdullohxon 1588 yilda Badaxshon va Xurosonni egallab oldi.Hukmronligining keyingi davrida Abdulla Xorazmni bosib olish uchun urush olib bordi. 1593-1594 yillarda Abdulla Xivaga jangsiz qo'shinlar tomonidan zabt etildi. Xiva sultonlari ushlanib, qatl etildi.Tez orada Abdulmo'min Abdullohxonga qarshi qo'zg'olon haqida xabar topgan qozoq xonlari bilan munosabatlar yomonlashdi, 1598 yilda Toshkent. O'z o'g'li Abdulmumin bilan urushga borishga majbur bo'lgan Abdulloh Xon yangi qo'shin tayyorladi, ammo vaziyatdan foydalanib, qozoq Chingized bilan to'qnashuvdan oldin vafot etdi. Turkiston, Toshkent, Samarqand va Andijon, lekin Buxoroni ololmagan.
Tashqi siyosat
Abdullohxon xonligi davrida Hindistonda Akbar bilan yaqin diplomatik aloqalar o'rnatildi Usmonli imperiyasi va Rossiya imperiyasi. 1577 yildagi xatida Akbar Abdullaxon O'zbekga portugallarni Hindistondan haydash niyati haqida xabar bergan.
Qutqarilgan A.Djenkinsona-Rossiya aloqalari Abdullohxon, uning amakivachchasi Shayboniylar - Sibir xoni Kuchumning qo'llab-quvvatlashi bilan bog'liq holda 1580-yillarning boshlarida Buxoroni yomonlashtirdi.
Qo'shinlarning qabila tarkibi
Abdullohxonning armiyasi turli xil o'zbek qabilalari: Shirinlar, Utarchlar, Bishyuzlar, Jalairlar, Keralas, Kataganlar, Tan-Yaruklar, Alchinlar, Xitays, Bahrin, Naymanlar, Mangxud, Kushchilar, Argunlar, Mings, Karluklar, Kungratlar, Tubais (tuvalar), va boshqalar.
Madaniy siyosat
Abdullaxon nafaqat iste'dodli jangchi, balki ajoyib davlat arbobi ham edi. U keng savdo aloqalarini mustahkamlash haqida qayg'urdi Buxoro (ayniqsa Rossiya va Hindiston bilan), monumental binolar qurilishiga katta e'tibor bergan - madrasalar va xonqohlar, savdo markazlari va karvonsaroylar, suv omborlari va ko'priklar.Abdullohxon II (1557-1598) davrida Buxoroda Qo'sh-Madrasaning me'moriy ansambli barpo etildi. U qarama-qarshi ikkita madrasadan iborat. Birinchisi - Modari Xon madrasalari, 1567 yillarda onasi Abdulloh Xon sharafiga qurilgan, ikkinchisi Abdullohxonning ismi va 1588–1590 yillarda qurilgan.Abdullaxon, shuningdek, ta'lim homiysi va xayriyachi, o'zini olimlar, yozuvchilar va xronikachilar bilan o'rab olgan. Saroy shoirlari va tarixchilari uni maqtashgan. Shoirlar orasida birinchi o'rin Mushfiki - muallifning maqtovli odatlari, lirik she'rlari va epigramalari muallifiga tegishli edi, u ham diplomat edi. Abdulla Xon Mushfiki nomidan binolar uchun ajoyib yozuvlar mavjud edi. Sud tarixchisi Hofiz Tanysh "Abdulla-nom" ning boy xronikasi bo'lgan. Adabiyot fors, turk, qisman arab tillarida rivojlanishda davom etdi.[12] Akademik V.V.Bartoldning kuzatuviga ko'ra "tarixiy adabiyot o'zbeklar sifat va miqdor jihatidan o'tgan asrga qaraganda yuqori bo'lgan".Abdullohxon II ning o'zi she'rlar yozgan va "'Avaz G'oziy" taxallusi bilan meros qoldirgan.
O'lim
1598 yilda Abdulloh vafotidan keyin taxt uning o'g'li Abd al-Muminga o'tdi, ammo tez orada chalkashliklar boshlandi va u isyonchilar tomonidan o'ldirildi, Abd al-Muminning o'limi bilan tugadi Shayboniylar sulolasi.
Abdullohxon dafn qilindi maqbara Bahouddin Naqshbandiy yaqinida Buxoro.

Yüklə 140 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə