“Adabiyot – ma’naviyatni yuksaltiruvchi manba” Mavzu: “Adabiyot – ma’naviyatni yuksaltiruvchi manba”

“Adabiyot – ma’naviyatni yuksaltiruvchi manba”

Mavzu: “Adabiyot – ma’naviyatni yuksaltiruvchi manba”

• Reja:
• Adabiyot haqidagi hikmatli so‘zlardan namunalar yozish.
• Nutq uslublari. Badiiy uslub va uning xususiyatlari.

• Adabiyot atamasi arabcha “adab” so`zining ko`plik shaklidir. U keng va tor ma’nolarda ishlatiladi. Keng ma’noda ishlatilganda kitoblar, risolalar, maqolalar, umuman, ko‘pchilikning o‘qishi uchun mo‘ljallangan nashrlar tushuniladi.
• Bunday adabiyotlar turli soxalarga bo‘linadi va turlicha nomlar bilan yuritiladi: “Qishloq xo‘jaligi adabiyoti”, “Texnika adabiyoti”, “Meditsina adabiyoti”, “Badiiy adabiyot” singari. Adabiyot atamasi tor ma’noda qo‘llanganda faqat badiiy adabiyotlar (romanlar, qissalar, hikoyalar, she`rlar, balladalar, dramalar, qasidalar) tushuniladi.

• Adabiyot – insonning badiiy tafakkuri mahsulidir. Adabiyot – so‘z san’ati. “Adabiyot” arabcha “adab” – odob so‘zining ko‘plik shaklidir. O‘zbek tilida “adabiyot” atamasi kishilarga yaxshi xulq va umuman hayotni to‘g‘ri tushunish va to‘g‘ri yashashni o‘rgatish maqsadida yozilgan asarlar ma’nosida qo‘llanilgan. Adabiyot – kishini
• yomon tuyg‘ulardan tozalaguvchi, ruhini tiniqlashtiruvchidek bir ajoyib vazifani o‘taydi.

Muhammad Okif Ersoy

• Odobsizlik boshlangan joyda adabiyot tugaydi.

Abdulla Qahhor

• Adabiyot atomdan kuchli, lekin uning kuchini o‘tin yorishga sarf qilish kerak emas.

Mario Vargas Lyosa, perulik yozuvchi, Nobel mukofoti laureati
(2010):
Adabiyot tufayli, adabiyot uyg‘otgan tafakkur, intilish va istaklar
tufayli, xayolot saltanatiga safar chog‘i ko‘ngilda bosh ko‘targan
kechinmalar tufayli bugungi sivilizatsiya odamiylashdi, na
jot topdi.
Shukur Xolmirzayev

• Adabiyotning o‘suvi — millatning o‘suviga garov va millat kamolini ko‘rsatuvchi oyna.

Ayzek Azimov

• Agar shifokor menga besh minut umrim qolganini aytsa, vahimaga tushmayman. Faqat tezroq nimadir yozib qolishga urinaman.

Abdulla Qahhor

• Yozuvchining mahorati shundaki, butun bahorni atigi chigitdek keladigan g‘o‘za ichiga qamab bera biladi...

Menyu

EPIK JANR	LIRIK JANR	DRAMATIK JANR
Hikoya Qissa Roman Novella Ocherk Esse	Sheʼr Gʻazal Ruboiy Tuyuq Fard	Tragediya Komediya Drama Melodrama Tragikomediya

• Stilistikа - grеkchа «stylos» so‘zidаn оlingаn bo‘lib, suyakdаn qilingаn uchli tаyoqchа dеgаn mа’nоni bildirаdi. Qаdimgi grеklаr mum surtilgаn tаhtаchаgа shundаy uchli tаyoqchа bilаn yozаr edilаr. Bu tаyoqchаning tеpа tоmоni kurаkchаgа o‘xshаr edi. Xаtо yozilgаn so‘zni tаyoqchаning kurаkchаgа o‘xshаgаn tоmоni bilаn tаxtаchаdаgi mumni tеkislаsh yo‘li bilаn o‘chirаr edilаr vа uchli tоmоni bilаn to‘g‘rilаb yozаrdilаr.

• biror faoliyatni amalga oshirishning o‘ziga xos tarzi, yo‘li.

Uslub -

• fikr ifodalashning yo‘li

Nutq uslubi -

Nutq uslublari (Cтили речи)

Rasmiy uslub
Официально-деловой
стиль

So‘zlashuv uslubi
Разговорный стиль
Ilmiy uslub
Научный стиль
Publitsistik uslub
Публицистический
стиль

Badiiy uslub
Художественный
стиль

Badiiy uslub

• Voqelikni badiiy obrazlar (timsollar) vositasida aks ettirib, tinglovchi yoki o‘quvchiga estetik jihatdan ta’sir qiluvchi uslub badiiy uslub deb ataladi. Badiiy uslub aralash uslub hisoblanadi, chunki bu uslubda so‘zlashuv va kitobiy uslublarga xos o‘rinlar ham uchraydi. Badiiy asarlar (nazm, nasr va drama) badiiy uslubda bo‘ladi. Badiiy asar
• kishiga ma’lumot berish bilan birga timsollar (obrazlar) vositasida estetik ta’sir ham ko‘rsatadi: O‘lkamizda fasllar kelinchagi bo‘lmish bahor o‘z sepini yoymoqda. Badiiy uslubda qahramonlar nutqida oddiy nutq so‘zlari, shevalardan ham foydalaniladi.

Hаvо оchiq, hаmmа yоq оftоb.
Kuz kеldi, to‘kin-sоchinlik.
Quyosh g‘uborsiz ko‘kda porlar edi.
Kuz kеldi, kеlgаndа hаm qo‘yni-qo‘nji to‘lib kеldi
So‘zlаshuv uslubidа
Bаdiiy usdubdа

V.G.Belinskiy badiiy stilni ilmiy stil bilan qiyoslab shunday deydi:

V.G.Belinskiy badiiy stilni ilmiy stil bilan qiyoslab shunday deydi:

“Filosof sillogizmlar, shoir esa obraz va tasvirlar bilan gapiradi. Ikkalasi ham ishontiradi. Lekin birinchisi- mantiqiy dalillar bilan, ikkinchisi – tasvirlar bilan iqroq qiladi.”

E’tiboringiz uchun rahmat!