Alimboyeva dilfuza

Bulut moddasining fazoda taqsimlanishiga quyoshning tortishish maydoni katta ta'sir ko`rsatgan. Meteoritlarda va Yer moddasida topilgan radioaktiv elementlar ning yarim yemirilish davriga Quyosh sistemasining yoshi 4-5 mlrd. yil ekanligi aniqlangan. Akademik O.Yu.Shmidt fikricha, sayyoralar sovuq holatdagi gaz va chang bulutidan hosil bo`lgan. Bulutning gaz qismi Quyoshning yaqin atrofidan termik parchalanish sababli fazoga tarqalib ketadi, shuning uchun ham Yerga o’xshash sayyoralar kimyoviy tuzilishi jihatidan ulkan sayyoralardan farq. qiladi.

• Bulut moddasining fazoda taqsimlanishiga quyoshning tortishish maydoni katta ta'sir ko`rsatgan. Meteoritlarda va Yer moddasida topilgan radioaktiv elementlar ning yarim yemirilish davriga Quyosh sistemasining yoshi 4-5 mlrd. yil ekanligi aniqlangan. Akademik O.Yu.Shmidt fikricha, sayyoralar sovuq holatdagi gaz va chang bulutidan hosil bo`lgan. Bulutning gaz qismi Quyoshning yaqin atrofidan termik parchalanish sababli fazoga tarqalib ketadi, shuning uchun ham Yerga o’xshash sayyoralar kimyoviy tuzilishi jihatidan ulkan sayyoralardan farq. qiladi.

Ingliz olimi Jons Quyosh sistemasining paydo bo`lishi haqida gipotezasiga ko’ra, Quyosh atrofida sayyoralar sistemasi bo`lmagan. Quyoshga juda yaqin masofadan katta massalik "yulduz"lar o`tgan. Tortishish kuchi ta'sirida ulardan modda ajralib chiqqan moddaning quyuqlashishi, birlashishidan sayyoralar paydo bo`lgan. Yulduzlarning biri ikkinchisiga nisbatan yaqin o’tishi ehtimoli juda kam bo`lganligi sababli bu xato xulosadir. Hozirgi tadqiqotlarga ko’ra, yulduzlararo diffuz muhitdagi modda quyuqlashishi natijasida yulduz paydo bo`lgan.
Galaktikada yulduz va yulduzlararo moddaning nisbati vaqt o’tishii bilan o`zgarib boradi. Galaktikaning shakli umumiy galaktik magnit maydonining yo’nalishi bilan belgilanadi. Agar galaktika sekin aylanayotgan bo`lsa, yulduzlararo gaz og’irlik kuchi ta'sirida markazga yig’iladi. Shunday qilib, galaktikalar evolyusiyasini sfera shaklidagi gaz-bulut ko’rinishidan boshlab tekshirish mumkin. Bulut tez aylansa, spiral galaktika hosil bo`ladi. Akademik V. A. Ambarsumyan yulduzlarning guruh-guruh. bo`lib paydo bo’lishini aniqladi, uning yulduzlar assosiasiyasi kashfiyoti muhim ahamiyatga ega.
Hozirgi kunda kosmogonik muammolarni hal etishda fizika, kimyo, geologiya, biologiya va boshqa fanlarning yutuqlaridan foydalanilmoqda.
Koinotning "boshi" va "oxiri" muammolari
"Vaqtning boshi" va "Koinotning paydo bo`lishi" xususida gap ketganda, bu iborada shartlilik va ifodalilik mavjud ekanligini unutmaslik lozim. Zamonaviy olamning holatidagi zamon va makon aloqalari materiyaning xususiyatlarini to`laqonli tasvirlay olmaydi.
Sh.Lemetr ("Kengayayotgan koinot" nazariyasi asoschilaridan biri) bu qarashlarga qarshi chiqqan. Uning fikricha - koinotni va metagallaktikani tashkil etuvchi "materiya"ga, "materiya"ning boshqa holatlari zamin bo`lgan. Shu sababli ko`p olimlar "Metagallaktika bu hali yaxlit koinot emas" - degan fikrni bayon etganlar.Qolaversa "Metagallaktika"ni mutloq, kosmologik boshlanish deb bo`lmaydi.