Amaldagi holati tahlili

ǀ
ISSUE 2 
ǀ
2022 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 297
№ 
Soliq turlari 
2020-yil 31-
dekabr 
holatiga 
2021-yil 31-
dekabr 
holatiga 
Ulushi 
(foizda) 
O'sish sur'ati 
3 Resurs to‘lovlari va mol-
mulk solig‘i 
21 257 
22 168 
17.3 
104.3
4 Davlat boji va jarimalar 
2 033 
3 333 
2.6 
163.9
5 Boshqa 
soliqlar 
va 
yig‘imlar 
5 141 
5 481 
4.3 
106.6
Bu jadvalda to’g’ri soliqlarni davlat budjeti va soliqlar tarkibidagi ulushini 
ko’rish mumkin, ya’ni jismoniy shaxslardan daromad solig’i jami budjet tarkibida 45.8 
foizni tashkil etgan bo’lib, o’tgan yilga nisbat 133.6 mlrd ga oshganini ko’rishimiz 
mumkin. 
Soliq tarkibiy turlari bo’yicha 2020-2021-yil 31-dekabr holitga budjet 
tushumlari to’g’risida ma’lumot
6
 
(mlrd.so’mda) 
 
2021 yil Jami tushumda Soliq tarkibiy turlari (foizda)
7
 
 
 
6
Manba: Soliq.uz
7
Manba: Soliq.uz

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3 
ǀ
ISSUE 2 
ǀ
2022 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 298
Ma’lumotlarni tahlil qiladigan bo’lsak, 2021 yilda Yuridik Shaxslardan 
olinadigan foyda solig’i 38.363 mlrd so’m bo’lib soliqlar tarkibida 30% ulushiga ega 
ekanligini ko’rishimiz mumkin. 
Biroq Moliya vazirligi 2021 yil uchun tasdiqlangan budjet daromadlariga nazar 
tashlasak unda ko’rishimiz mumkinki Davlat budjeti daromadlarining tarkibida 
budjetga tushayotgan umumiy tushumlarning bilvosita soliqlar turning ulushi oshib 
borishi ya’ni, bilvosita soliqlar tushumining asosiy qismi QQS va aksiz solig‘i 
tushumlarining ortishi hisobiga ta’minlanadi va o‘sish sur’ati joriy yil kutilayotgan 
tushumga nisbatan 50,6% ni tashkil etadi deya prognoz qilingan edi. 
Yuqoridagi ma’lumotlardan ko’rishimiz mumkinki bilvosita soliqlar budjet 
tarkibida 30 foizni tashkil etmoqda va bu prognoz o’z tasdig’ini topmadi. 
Xulosa 
Xulosa o’rnida aytishimiz kerakki mamlakatimizda mavjud ijtimoiy ehtiyojlarini 
mablag’ bilan ta’minlash uchun mustahkam moddiy asosni yaratish zarur, lekin davlat 
budjeti daromadlarisiz bunga erishib bo’lmaydi. Shuning uchun ham davlat budjetining 
daromadlari tushumini barqarorligi mamlakat iqtisodiyotini xarakterlaydigan eng 
muhim ko’rsatkichlardan biri hisoblanadi. Biz davlat budjeti daromadlarini tarkibida 
birgina soliqlarning mohiyati va soliq munosabatlarining ahamiyatini o’rganar ekanmiz 
soliqlar budjet daromadlarini shakllantirishda va iqtisodiyotni rivojlantirishda qanchalik 
muhim vazifalarni amalga oshirishini tushunib yetdik. Biroq, ming afsuski ayrim 
soliqlar bo’yicha ko’zlangan prognozlar amalga oshirlmagan. Bunday holatlarni kelib 
chiqishiga birinchi tomondan soliqlarni rejalashtirishni to’g’ri yo’lga qo’yilmagaligi 
bo’lsa, ikkinchi tomoni tushumlarni o’z vaqtida va to’liq tushmasligidir. 
Bunday holatlarni kelib chiqishiga birinchi tomondan soliqlarni rejalashtirishni 
to’g’ri yo’lga qo’yilmagaligi bo’lsa, ikkinchi tomoni tushumlarni o’z vaqtida va to’liq 
tushmasligidir.
Yuqoridagilardan kelib chiqib, budjet daromadlarini rejalashtirishni 
takomillashtirish yo’nalishlari sifatida quyidagilarni sanab o’tish mumkin:

budjet daromadlarini rejalashtirish uchun zarur ma’lumotlar bazasiniyetarli va 
sifatli darajada shakllantirish;

bu boradagi huquqiy hujjatlarni qayta ko’rib chiqish va budjet daromadlarini
rejalashtirish jarayoni tartibi, usullari, muddatlari hamda ishtirokchilar vazifalarini 
aniq ko’rsatib beruvchi huquqiy hujjat qabul qilish; 

ilmiy asoslangan va jahonning rivojlangan davlatlari amaliyotida
qo’llaniladigan usullarni tatbiq qilish;
Muxtasar qilib aytadigan bo’lsak davlat budjeti daromadlarini to’g’ri 
rejalashtirish, ijrosini belgilangan tartibda va miqdorlarda ta’minlash davlatning o’z 
oldiga qo’ygan maqsadlariga erishishda muhim ahamiyat kasb etadi. 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3