Andijon iqtisodiyot va qurilish instituti Iqtisod-qurulish fakulteti iqtisodiyot yo’nalishi

Boshqaruvning mohiyati, maqsad va vazifalari.

Boshqaruvning mohiyati, maqsad va vazifalari, tashkiliy shakllari va funksiyalari davlatning o'ziga xos tizimiga asoslanadi. Boshqaruvning asosiy maqsadi, davlatning iqtisodiy, siyosiy, madaniy, ijtimoiy va huquqiy sohalarida faoliyat ko'rsatish va bu sohalarni rivojlantirishdir.

Boshqaruvning vazifalari esa, siyosatni belgilash, qonun hujjatlari yaratish va ularni amalga oshirish, iqtisodiy taraqqiyotni ta'minlash uchun strategik rejalashtirish, iqtisodiy sektorlarni rivojlantirish, investitsiya va innovatsiyalar sifatida katta loyihalar, tadbirlar va investitsiya dasturlarini shakllantirish, davlat xizmatlarini ta'minlash, davlat sirlarini himoya qilish, huquqiy tizimni belgilash va shunday qilib davlatning umumiy ishlarini boshqarishni o'z ichiga oladi.
Boshqaruvning tashkiliy shakllari va funksiyalari O'zbekistonda prezidentlik, parlament, mahalliy hokimiyatlar, davlat organlari, tashkiliy tuzumlar va boshqa tashkiliy shakllarga asoslanadi. Ular o'zlarining belgilangan vazifalarni o'z ustida olib boradilar va davlat tizimining iqtisodiy, siyosiy, madaniy va huquqiy sohalarida hamkorlik qilishadi.
Boshqaruvning ijtimoiy sohada vazifalari, insonlarning huquqlarini himoya qilish, ijtimoiy taraqqiyotni ta'minlash, inson resurslarini o'rganish va ulardan samarali foydalanish, ijtimoiy tarqalishni tashkil etish va insonlar o'rtasida barqaror munosabatlarni ta'minlashdir.
Bu vazifalarni bajarish uchun boshqaruv, ijtimoiy taraqqiyotni ta'minlash uchun siyosiy, iqtisodiy va madaniy tashkilotlarni, mahalliy hokimiyatlar hamda boshqa tuzumlar bilan hamkorlik qiladi.
Boshqaruv, ijtimoiy taraqqiyotni ta'minlash uchun ijtimoiy sohada qo'llaniladigan strategiyalar va dasturlar yaratish, ijtimoiy xavfsizlikni ta'minlash, inson resurslarini tahlil qilish va ulardan samarali foydalanish, huquqiy tizimni belgilash va insonlarni huquqlarini himoya qilish bilan shug'ullanadi.
Mahalliy hokimiyatlar, ijtimoiy taraqqiyotni ta'minlash uchun mahalliy ijtimoiy tizimni rivojlantirish, insonlarning ijtimoiy va iqtisodiy tarqalishiga yordam berish, insonlarning turli sohalarida o'z-o'zini oshirish uchun muhim tadbirlar olib borish, ijtimoiy munosabatlarni ta'minlash va ijtimoiy tarqalishni tashkil etish uchun faoliyat ko'rsatadi.
Boshqa tashkiliy tuzumlar, ijtimoiy taraqqiyotni ta'minlash uchun ijtimoiy sohada qo'llaniladigan taraqqiyotni ta'minlash dasturlari, tashkiliy tuzumlar va tadbirlar yaratish, ijtimoiy munosabatlarni ta'minlash, insonlarning ijtimoiy va iqtisodiy tarqalishiga yordam berish va inson resurslaridan samarali foydalanish uchun faoliyat ko'rsatadi.
Boshqaruvning ijtimoiy sohada vazifalari, davlat organlari, mahalliy hokimiyatlar va boshqa tashkiliy tuzumlar yordamida amalga oshiriladi. Bu vazifalarni bajarish uchun, boshqaruvning siyosiy qarorlari, strategik maqsadlari va dasturlari ijtimoiy sohada ijtimoiy taraqqiyotni ta'minlashga yo'naltiriladi.
Bu vazifalarni amalga oshirishning bir necha usullari mavjuddir, masalan:

1. 
   Huquqiy tizimni belgilash: Huquqiy tizimni belgilash, insonlarning huquqlarini himoya qilish, ijtimoiy munosabatlarni ta'minlash va insonlar o'rtasida barqaror munosabatlarni ta'minlash uchun qonun hujjatlari yaratish va ularni amalga oshirish bilan amalga oshiriladi.
   
2. 
   Ijtimoiy taraqqiyotni ta'minlashga yo'naltirilgan siyosiy qarorlar: Boshqaruv, ijtimoiy taraqqiyotni ta'minlash uchun siyosiy qarorlar yaratadi va ularni amalga oshirish uchun davlat organlarini va boshqa tuzumlarni yo'naltiradi.
   
3. 
   Iqtisodiy taraqqiyotni ta'minlash: Ijtimoiy taraqqiyotni ta'minlash uchun iqtisodiy taraqqiyotga yo'naltirilgan strategiyalar va dasturlar yaratiladi va ularni amalga oshirish uchun tashkiliy tuzumlar, korxonalar va boshqa tashkiliy shakllar ishtirokida amalga oshiriladi.
   
4. 
   Mahalliy ijtimoiy tizimni rivojlantirish: Mahalliy hokimiyatlar, ijtimoiy taraqqiyotni ta'minlash uchun mahalliy ijtimoiy tizimni rivojlantirish, insonlarning ijtimoiy va iqtisodiy tarqalishiga yordam berish, insonlarning turli sohalarida o'z-o'zini oshirish uchun muhim tadbirlar olib borish, ijtimoiy munosabatlarni ta'minlash va ijtimoiy tarqalishni tashkil etish uchun faoliyat ko'rsatadi.
   
5. 
   Inson resurslarini o'rganish va ulardan samarali foydalanish: Inson resurslarini o'rganish va ulardan samarali foydalanish uchun, tashkiliy tuzumlar va boshqa tashkiliy shakllar, o'quv markazlari, ilmiy tadqiqot institutlari va boshqa tashkiliy shakllar ishtirokida, insonlarni o'rganish va ulardan samarali foydalanishga yo'naltirilgan tadbirlar olib boriladi.
   

Bularning barchasi ijtimoiy taraqqiyotni ta'minlash, inson resurslarini samarali foydalanish va insonlarning turli sohalarida o'z-o'zini oshirishga yordam berish maqsadida amalga oshiriladi.
Mahalliy ijtimoiy tizimni rivojlantirish uchun quyidagi qadamlar kerak:

1. 
   Mahalliy ijtimoiy tizimni tahlil qilish: Mahalliy ijtimoiy tizimni tahlil qilish, mahalliy hokimiyatlarning, tashkiliy tuzumlar va boshqa tashkiliy shakllarning faoliyatini tahlil qilish, mahalliy ijtimoiy tizimning yaxshiroq tushunilishi va uning yuqori darajada rivojlanishi uchun zarur bo'lgan muammolarni aniqlash kerak.
   
2. 
   Mahalliy ijtimoiy tizimning rivojlanishini ta'minlash: Mahalliy ijtimoiy tizimning rivojlanishini ta'minlash uchun, mahalliy hokimiyatlar, tashkiliy tuzumlar va boshqa tashkiliy shakllar mahalliy ijtimoiy tizimning rivojlanishiga yo'naltirilgan strategiyalar va dasturlar yaratish kerak.
   
3. 
   Mahalliy ijtimoiy tizimning rivojlanishiga qo'llaniladigan yordamlar: Mahalliy ijtimoiy tizimning rivojlanishiga qo'llaniladigan yordamlar, masalan, mahalliy ijtimoiy tizimning iqtisodiy tarqalishiga yordam berish, ijtimoiy munosabatlarni ta'minlash, insonlarning ijtimoiy va iqtisodiy tarqalishiga yordam berish, insonlarning turli sohalarida o'z-o'zini oshirish uchun muhim tadbirlar olib borish, ijtimoiy tarqalishni tashkil etish va boshqa tadbirlar olib borish kerak.
   
4. 
   Mahalliy ijtimoiy tizimni rivojlantirish uchun resurslarni ta'minlash: Mahalliy ijtimoiy tizimni rivojlantirish uchun resurslarni ta'minlash zarur bo'ladi. Bu esa, moliyaviy resurslar, inson resurslari va boshqa resurslardan samarali foydalanish, mahalliy ijtimoiy tizimni rivojlantirish uchun muhimdir.
   
5. 
   Mahalliy ijtimoiy tizimni nazorat qilish: Mahalliy ijtimoiy tizimni nazorat qilish va rivojlanishiga qo'llaniladigan natijalarni baholash ham mahalliy ijtimoiy tizimni rivojlantirish uchun muhimdir. Bu esa, ma'lumotlar to'plamini tahlil qilish, natijalarni baholash va mahallarda rivojlanishni ta'minlash uchun zarur bo'ladi.
   

Mahalliy ijtimoiy tizimni rivojlantirishga yo'naltirilgan usullar va qadamlar, mahalliy ijtimoiy tizimning rivojlanishiga va insonlarning ijtimoiy va iqtisodiy tarqalishiga yordam berish uchun muhimdir.
Mahalliy ijtimoiy tizimni tahlil qilish uchun quyidagi ma'lumotlar kerak:

1. 
   Demografik ma'lumotlar: Mahalliy ijtimoiy tizimni tahlil qilish uchun birinchi qadam, turli yosh, jinsi, millati va boshqa demografik ma'lumotlar to'plamini olishdir. Bu ma'lumotlar, mahalliy ijtimoiy tizimning kengayishini o'rganishga yordam beradi.
   
2. 
   Ijtimoiy va iqtisodiy ma'lumotlar: Mahalliy ijtimoiy tizimni tahlil qilish uchun ijtimoiy va iqtisodiy ma'lumotlar to'plamini olish zarur bo'ladi. Bu ma'lumotlar, mahalliy ijtimoiy tashkilotlar va hokimiyatlar uchun mahalliy ijtimoiy tizimning rivojlanishi uchun zarur bo'lgan strategiyalar va dasturlar yaratishga yordam beradi.
   
3. 
   Tashkiliy ma'lumotlar: Mahalliy ijtimoiy tizimni tahlil qilish uchun tashkiliy ma'lumotlar to'plamini olish zarur bo'ladi. Bu ma'lumotlar, mahalliy ijtimoiy tizimning tashkiliy tuzumlarini o'rganish va mahalliy ijtimoiy tizimni rivojlantirish uchun zarur bo'lgan qarorlar va tadbirlarni aniqlashga yordam beradi.
   
4. 
   Huquqiy ma'lumotlar: Mahalliy ijtimoiy tizimni tahlil qilish uchun huquqiy ma'lumotlar to'plamini olish zarur bo'ladi. Bu ma'lumotlar, mahalliy ijtimoiy tizimning huquqiy tizimini o'rganish va mahalliy ijtimoiy tizimni rivojlantirish uchun zarur bo'lgan qonun hujjatlari va qarorlar yaratishga yordam beradi.
   
5. 
   Tarixiy ma'lumotlar: Mahalliy ijtimoiy tizimni tahlil qilish uchun tarixiy ma'lumotlar to'plamini olish zarur bo'ladi. Bu ma'lumotlar, mahalliy ijtimoiy tizimning tarixi va rivojlanishi haqida tushuncha berishga yordam beradi.
   
6. 
   O'quv markazlarining va ilmiy tadqiqot institutlarining ma'lumotlari: Mahalliy ijtimoiy tizimni tahlil qilish uchun o'quv markazlarining va ilmiy tadqiqot institutlarining ma'lumotlari to'plamini olish zarur bo'ladi. Bu ma'lumotlar, mahalliy ijtimoiy tizimni rivojlantirish uchun zarur bo'lgan ilmiy tadqiqotlar va o'qitish dasturlarini yaratishga yordam beradi.
   

Mahalliy ijtimoiy tizimni tahlil qilish uchun to'plangan ma'lumotlar, mahalliy ijtimoiy tizimni rivojlantirish uchun zarur bo'lgan qarorlar va tadbirlarni aniqlashga yordam beradi.
Mahalliy ijtimoiy tizimni rivojlantirish uchun quyidagi ilmiy tadqiqotlar mavjud:

1. 
   Mahalliy ijtimoiy tizimning iqtisodiy rivojlanishi: Mahalliy ijtimoiy tizimning iqtisodiy rivojlanishi bo'yicha ilmiy tadqiqotlar, masalan, mahalliy iqtisodiyotni, mahalliy sanoatni, turizmni va boshqa sohalarni o'rganishga yo'l qo'ymoqda.
   
2. 
   Mahalliy ijtimoiy tizimning huquqiy tizimi: Mahalliy ijtimoiy tizimning huquqiy tizimi bo'yicha ilmiy tadqiqotlar, masalan, huquqiy tizimni belgilash, insonlarning huquqlarini himoya qilish, ijtimoiy munosabatlarni ta'minlash va insonlar o'rtasida barqaror munosabatlarni ta'minlash uchun qonun hujjatlari yaratish va ularni amalga oshirishni o'rganishga yo'l qo'ymoqda.
   
3. 
   Mahalliy ijtimoiy tizimning ijtimoiy rivojlanishi: Mahalliy ijtimoiy tizimning ijtimoiy rivojlanishi bo'yicha ilmiy tadqiqotlar, masalan, mahalliy ijtimoiy tizimning ijtimoiy hayotni oshirish uchun zarur bo'lgan muhim tadbirlarni o'rganishga yo'l qo'ymoqda.
   
4. 
   Mahalliy ijtimoiy tizimning o'quv-yo'nalish faoliyati: Mahalliy ijtimoiy tizimning o'quv-yo'nalish faoliyati bo'yicha ilmiy tadqiqotlar, masalan, mahalliy ijtimoiy tizimda o'quv-yo'nalishni rivojlantirish, o'qitish usullarini yaxshilash, o'quv dasturlarini yaratish va o'quv-yo'nalishni tashkil etishga yo'l qo'ymoqda.
   
5. 
   Mahalliy ijtimoiy tizimning ijtimoiy sohada innovatsiyalari: Mahalliy ijtimoiy tizimning ijtimoiy sohada innovatsiyalari bo'yicha ilmiy tadqiqotlar, masalan, mahalliy ijtimoiy tizimda innovatsiyalar olib borish, yangi mahsulotlar yaratish, xizmat ko'rsatish va boshqa sohalarda rivojlanishni ta'minlashga yo'l qo'ymoqda.
   

Mahalliy ijtimoiy tizimni rivojlantirish uchun amaliy yordamlarni yaratish uchun ilmiy tadqiqotlar, mahalliy ijtimoiy tizimni o'rganish va rivojlantirishga qo'llaniladigan yaxshi tushuncha beradi.
Mahalliy ijtimoiy tizimning huquqiy tizimi bo'yicha qonun hujjatlari quyidagi shakllarda yaratilishi mumkin:

1. 
   Mahalliy ijtimoiy tizimning huquqiy asoslari: Mahalliy ijtimoiy tizimning huquqiy asoslarini aniqlash va ularni yaratish kerak. Bu asoslar mahalliy hokimiyatlar tomonidan qabul qilingan qonunlardan tashkil topadi.
   
2. 
   Mahalliy ijtimoiy tizimning huquqiy bo'shliqlari: Mahalliy ijtimoiy tizimning huquqiy bo'shliqlarini aniqlash va ularni to'ldirish kerak. Bu bo'shliqlar, mahalliy hokimiyatlar va boshqa tashkiliy tuzumlar tomonidan qabul qilingan qonunlar yordamida aniqlanadi.
   
3. 
   Mahalliy ijtimoiy tizimning huquqiy qo'llab-quvvatlash tizimi: Mahalliy ijtimoiy tizimning huquqiy qo'llab-quvvatlash tizimini yaratish va uning ishlarini to'g'ridan-to'g'ri amalga oshirish kerak. Bu tizim, mahalliy hokimiyatlar va boshqa tashkiliy tuzumlar tomonidan qabul qilingan qonunlardan tashkil topadi.
   
4. 
   Mahalliy ijtimoiy tizimning huquqiy jihatlarini ta'minlash: Mahalliy ijtimoiy tizimning huquqiy jihatlarini ta'minlash uchun qonun hujjatlari yaratish kerak. Bu qonun hujjatlari, mahalliy hokimiyatlar va boshqa tashkiliy tuzumlar tomonidan qabul qilingan qonunlardan tashkil topadi.
   
5. 
   Mahalliy ijtimoiy tizimning huquqiy himoyasi: Mahalliy ijtimoiy tizimning huquqiy himoyasi uchun qonun hujjatlari yaratish kerak. Bu qonun hujjatlari, mahalliy hokimiyatlar va boshqa tashkiliy tuzumlar tomonidan qabul qilingan qonunlardan tashkil topadi.
   

Mahalliy ijtimoiy tizimning huquqiy tizimi bo'yicha qonun hujjatlari, mahalliy ijtimoiy tizimning huquqiy asoslarini aniqlash, huquqiy bo'shliqlarni to'ldirish, huquqiy qo'llab-quvvatlash tizimini yaratish, huquqiy jihatlar va huquqiy himoya uchun qonun hujjatlari yaratishga yordam beradi.
a, mahalliy hokimiyatlar qonun hujjatlari tuzishida xalqaro tajribalardan foydalanadi. Mahalliy ijtimoiy tizimlarning rivojlanishi va huquqiy tizimini yaxshilash uchun, boshqa davlatlar va xalqaro tashkilotlar tomonidan tajribalar va yaxshi amaliyotlar olingan holda, mahalliy ijtimoiy tizimni rivojlantirish uchun yordam beradi.
Mahalliy hokimiyatlar, xalqaro tajribalardan foydalanish, turli sohalarda amaliyot yuritilishi va xalqaro tashkilotlar tomonidan taqdim etilgan yaxshi amaliyotlarni o'rganish orqali, mahalliy ijtimoiy tizimni rivojlantirish uchun yuqori sifatli tajribalardan foydalanishadi.
Bundan tashqari, mahalliy hokimiyatlar, xalqaro tajribalardan foydalanish orqali, mahalliy ijtimoiy tizimning yangi huquqiy qonunlar va qarorlarini tuzishda ham foydalanadi. Xalqaro tajribalar, mahalliy ijtimoiy tizimning huquqiy tizimini yaxshilash uchun zarur bo'lgan turli samarali usullar va tajribalar bilan ta'minlashda yordam beradi.
Bular jami, mahalliy ijtimoiy tizimning rivojlanishida xalqaro tajribalardan foydalanishning ahamiyatini ko'rsatadi va bu, mahalliy hokimiyatlar tomonidan qonun hujjatlari tuzishida umumiy amalga oshiriladigan muhim tashqi faktorlardan biridir.
alqaro tajribalardan foydalanishning eng yaxshi usullari quyidagilardir:

1. 
   Tarjima va taqdimot: Xalqaro tajribalardan foydalanishning eng yaxshi usullaridan biri, ulardan olingan ma'lumotlarni tarjima qilish va mahalliy ijtimoiy tizimlar uchun taqdim etishdir. Bu usul, mahalliy ijtimoiy tizimlar uchun yararli bo'lgan xalqaro tajribalarni o'rganishda va ularni amalga oshirishda yordam beradi.
   
2. 
   Xalqaro tajribalardan ko'p narsalarni olish: Xalqaro tajribalardan foydalanishning boshqa yaxshi usuli, ko'p narsalarni olishdir. Bu, mahalliy ijtimoiy tizimlarning bir nechta sohalarda rivojlanishini va xalqaro tajribalardan foydalanishning qanchalik foydali bo'lishini ta'minlashda yordam beradi.
   
3. 
   Xalqaro tajribalardan olingan ta'limlar: Xalqaro tajribalardan foydalanishning boshqa yaxshi usuli, olingan ta'limlardir. Bu ta'limlar, mahalliy ijtimoiy tizimlarning rivojlanishiga va huquqiy tizimining yaxshilanishiga yordam beradi.
   
4. 
   Foydali aloqalar o'rnatish: Xalqaro tajribalardan foydalanishning boshqa yaxshi usuli, foydali aloqalar o'rnatishdir. Mahalliy hokimiyatlar, xalqaro tashkilotlar va boshqa tashkiliy tuzumlar bilan aloqalar o'rnatib, ularning xalqaro tajribalaridan foydalanishga harakat qilishadi.
   
5. 
   Mahalliy ijtimoiy tizimlar uchun maxsus tajribalar olish: Xalqaro tajribalardan foydalanishning boshqa yaxshi usuli, mahalliy ijtimoiy tizimlar uchun maxsus tajribalar olishdir. Bu maxsus tajribalar, mahalliy ijtimoiy tizimlarning xususiyatlariga ko'ra olinadi va ularning huquqiy tizimini yaxshilashda yordam beradi.
   

Bular jami, mahalliy ijtimoiy tizimlar uchun xalqaro tajribalardan foydalanishning eng yaxshi usullaridir. Mahalliy hokimiyatlar, xalqaro tajribalardan foydalanishda yuqori sifatli ma'lumotlarni olish va ularni amalga oshirishda yordam beradigan turli usullar va tajribalardan foydalanishadi.
Mahalliy ijtimoiy tizimlar uchun maxsus tajribalar quyidagi usullarda olinadi:

1. 
   Mahalliy ijtimoiy tizimning rivojlanishining kuzatilishi: Mahalliy ijtimoiy tizimlar uchun maxsus tajribalar olishda birinchi qadam, mahalliy ijtimoiy tizimning rivojlanishining kuzatilishidir. Bu, mahalliy ijtimoiy tizimning xususiyatlarini, huquqiy tizimining xususiyatlari va mahalliy ijtimoiy tizimning qanday rivojlanishini aniqlashda yordam beradi.
   
2. 
   Mahalliy ijtimoiy tizimning zarur talablari: Mahalliy ijtimoiy tizimlar uchun maxsus tajribalar olishning ikkinchi qadami, mahalliy ijtimoiy tizimning zarur talablari va xususiyatlarini aniqlashdir. Bu, mahalliy ijtimoiy tizimning huquqiy tizimini yaxshilash uchun zarur bo'lgan turli tajribalar va usullarni aniqlashda yordam beradi.
   
3. 
   Mahalliy ijtimoiy tizimning xususiyatlari: Mahalliy ijtimoiy tizimlar uchun maxsus tajribalar olishning uchinchi qadami, mahalliy ijtimoiy tizimning xususiyatlari va xususiyatlarini aniqlashdir. Bu, mahalliy ijtimoiy tizimning turli sohalarda rivojlanishiga va huquqiy tizimining yaxshilanishiga yordam beradi.
   
4. 
   Mahalliy ijtimoiy tizimning zaxiralari: Mahalliy ijtimoiy tizimlar uchun maxsus tajribalar olishning to'rtinchi qadami, mahalliy ijtimoiy tizimning zaxiralari va muammo va kamchiliklari aniqlashdir. Bu, mahalliy ijtimoiy tizimning rivojlanishida to'g'risida ko'rsatilgan masalalarni hal qilishda yordam beradi.
   
5. 
   Mahalliy ijtimoiy tizimning rivojlanishining ta'minlanishi: Mahalliy ijtimoiy tizimlar uchun maxsus tajribalar olishning beshinchi qadami, mahalliy ijtimoiy tizimning rivojlanishining ta'minlanishidir. Bu, mahalliy ijtimoiy tizimning rivojlanishini ta'minlashda qanday tajribalar va usullardan foydalanishni aniqlashda yordam beradi.
   

Bular jami, mahalliy ijtimoiy tizimlar uchun maxsus tajribalar olishning muhim qadamlaridir. Mahalliy hokimiyatlar, mahalliy ijtimoiy tizimning huquqiy tizimini yaxshilashda yuqori sifatli tajribalardan foydalanishda yordam beradi va mahalliy ijtimoiy tizimning rivojlanishini ta'minlashga harakat qilishadi.

2.