1894
* TAED
57
Tazegül DEMİR ATALAY - Deniz MELANLIOĞLU
Tablo 4. Faktörlere Yönelik Özdeğer ve Varyans Oranları
Faktör
Dönüştürülmüş Kareli Ağırlıklar Toplamı
Özdeğer Açıklanan Varyans %
Toplam %
1
15,933
33,901
18,238
2
3,213
6,835
34,824
3
2,162
4,599
45,335
Tablo 4’e göre kırk yedi maddeden üç faktörlü bir yapı oluşmuştur. 1. faktör toplam
varyansın % 18,238’ini; 2. faktör % 34,824’ünü; 3. faktör % 45,335’ini açıklamakta ve özdeğeri
1. faktör için 15,933; 2. faktör için 3,213; 3. faktör için 2,162 olarak görülmektedir.
Büyüköztürk (2005, s.125), davranış bilimlerinde açıklanan varyans oranını yüksek tutmanın
zor olduğunu, tek faktörlü ölçeklerde açıklanan varyans oranının % 30 ve daha fazla olmasının
yeterli görüldüğünü, çok faktörlü ölçeklerde ise açıklanan varyansın daha fazla olmasının
beklendiğini belirtmektedir. Bu çerçevede“Ortaokul Öğrencileri İçin Dinleme Stratejileri
Ölçeği”nin açıklayabildiği varyans oranı, bu ölçme aracının Türkçe derslerinde öğrencilerin
kullandıkları dinleme öncesi, sırası ve sonrası stratejilerini belirlemeye uygunluğunun kabul
edilebilir düzeyde ölçtüğünün bir göstergesi olarak görülebilir.
Aşağıda maddelerin faktör yükleri verilmektedir.
Tablo 5. “Dinleme Stratejileri Ölçeği”nin Faktör Analizi Bulguları
Madde No
1. Faktör
Madde No
2. Faktör
Madde No
3. Faktör
M21
,720
M41
,724
M62
,661
M35
,695
M14
,718
M38
,584
M60
,661
M26
,686
M17
,564
M31
,655
M15
,607
M12
,562
M1
,640
M50
,581
M16
,535
M30
,639
M25
,571
M63
,534
M2
,628
M51
,565
M5
,518
M20
,592
M40
,563
M61
,510
M49
,584
M33
,557
M7
,574
M58
,548
M18
,571
M65
,545
M11
,562
M45
,543
M3
,555
M42
,532
M19
,541
M52
,527
M32
,496
M29
,526
M6
,493
M57
,513
M56
,478
M34
,506
“Ortaokul Öğrencileri İçin Dinleme Stratejileri Ölçeği”nin Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması
TAED
57* 1895
M22
,475
M59
,463
M8
,468
M23
,458
M37
,452
Bu çalışmada madde faktör analizinde ,45 yük değeri temel alınmıştır. Sheskin (2004)
küçük örneklemlerde faktör yükünün .40 ve üzeri, büyük örneklemlerde ise .30 ve üzerinin
anlamlı sayıldığını belirtmektedir. Benzer şekilde Tavşancıl (2002) da faktör yüklerini kesme
noktası olarak .30 ve .40 arasının ölçüt olarak alınabileceğini belirtmiştir. Tabachnick ve Fidell
(2001) ise genel bir kural olarak .32 ve üzeri faktör yüklerinin kullanılabileceğini
belirtmektedirler. Analizlerde elde edilen en küçük faktör yükü değerinin .45’in üzerinde
olması, faktör yükü değerlerinin oldukça iyi olduğu şeklinde yorumlanabilir. Ayrıca söz konusu
maddenin birinci faktörde aldığı yük değeri ile diğer faktörlerden aldığı yük değerinin farkının
,10 ve daha yüksek olmasına (Büyüköztürk, 2005, s. 125) dikkat edilerek böyle binişik
maddeler ölçekten çıkarılmıştır. Ölçekteki 4, 9, 10, 13, 24, 27, 28, 36, 39, 43, 44, 46, 47, 48, 53,
54, 55 ve 64. maddeler ise yukarıda ifade edilen dört boyutun dışında yer almıştır. Bu sebeple
ifade edilen maddeler ölçekten çıkarılarak 47 maddelik bir ölçek elde edilmiştir. Tablo
incelendiğinde birinci faktörde yer alan maddelerin yük değerleri ,720 ila ,452 arasında
değişmektedir. Birinci faktör altında yer alan maddelere bakıldığında bu maddelerin daha çok
öğrencinin dinleme öncesinde gerçekleştirdiği etkinliklerle ilgili olduğu görülmektedir. Bu
faktör, “dinleme öncesi stratejileri” olarak adlandırılmıştır. On sekiz maddeden oluşan ikinci
faktörde bulunan maddelerin yük değerleri ,724 ila ,463 arasındadır. İkinci faktör altında yer
alan maddeler incelendiğinde bu maddelerin daha çok dinleme sırasında yapılan etkinlikleri k
düşünülerek faktör “dinleme sırası stratejileri” olarak nitelenmiştir. Sekiz maddeden oluşan
üçüncü faktöre ait maddelerin yük değerleri ,661 ila ,510 arasında değişmektedir. Bu faktör
altındaki maddeler dinleme sonrasında gerçekleştirilen aşamaları içerdiğinden “dinleme sonrası
stratejileri”
olarak isimlendirildiği söylenebilir. Maddelerin bulunduğu faktörlerin
adlandırılması noktasında araştırmacılar, uzman görüşüne başvurmuş; alınan dönütlerle
araştırmacıların faktör adlandırması son şeklini almıştır.
Doğrulayıcı Faktör Analizi: “Ortaokul Öğrencileri İçin Dinleme Stratejileri
Ölçeği”nin yapı geçerliği için yapılan DFA’dan elde modelin uyum indeksleri incelenmiş ve Ki-
kare değerinin (x
2
=1357.29, sd=986, p=.00) anlamlı olduğu görülmüştür. Model data uyum
indeksleri ise Tablo 6’da verilmiştir.