Atmosfera xavosining ifloslanishi va uning salbiy okibatlari

Atmosfera ifloslanishining suvga ta`siri.
Atmosfera xavosi tarkibidagi zararli chikindilar (changlar, koncerogen moddalar, metall birikmalari) ochik suv xavzalariga salbiy ta`sir kursatadi. Tabiatda suvning tabiiy aylanishi (bug-egin-suv) doimiy bulib, dare kullarni, er osti suvlarini atmosfera xavosini tuyintirib turadi. Shundan kurinib turibdiki, atmosfera tarkibi kancha chang va zaxarli gazlar bilan ifloslangan bulsa, ular eginlar bilan er uzgarishlarga olib keladi.
1. Organik ekilgilardan chikadigan azot oksidlari, sovutish tizimlarida ishlatiladigan freon birikmalari, kommunal xujalikning tibbiy muassasalarida va kime sanoatida ishlatiladigan va ishlab chikariladigan xlor birikmalari aralashmalari ozon kobigini emirishga olib kelmokda. Misol tarikasida shuni xam kayd kilish mumkinki, reaktiv samolet ekilgisini 4 % atmosfera xavosiga chikariladi va atmosfera tarkibidagi erkin azot gazi fotokimeviy jaraenlar natijasida ozon bilan reakciyaga kirishib azot ikki oksidini xosil kiladi.
Atmosfera xavosi ifloslanishining iklim elementlariga ta`siri
Atmosferaning antropogen ifloslanishi tufayli iklimning mintakaviy uzgarishidan tashkari uning elementlarida (xarorat,egin, tuman va b.) xam salbiy uzgarishlar sodir buladi.
Olimlarning tadkikotlariga kura atmosferaning antropogen ifloslanishi natijasida shaxar iklim elementlarining uning atrofidagi joylardan farki borligi aniklangan. Masalan, shaxarlarda atrofdagiga karaganda xavo kondensaciya yadrolari va zarrachalari 10 barobar, gaz aralashmalari 5-25 barobar, bulutlilik mikdori 5-10%, kishda tumanlar 80-100 %, emgir mikdori va enginli kunlar soni 10%, yillik urtacha xarorati 1% dan yukori. Yalpi kuesh radiaciyasi 15-20 %ul`trabinafsha nurlar esa ezda 5% , kishda 30%, kueshli kunlar 5 % ga kam buladi. Masalan, Samarkand shaxrida uning atrofiga nisbatan 1 yilda 6 marta kup tuman tushgan, 11 mm egin kup ekkan.
Atmofera xavosi tarkibida SO gazi mikdorini oshishi planetamiz xaroratini kutarilishiga sabab bulmokda.Keyingi 100 yil davomida ekilgilar xisobiga atmosfera xavosiga 4 mld. tonna SO chikarilib, uning mikdori 15% eki xar yili 14 mld. tonnaga oshib bomokda. Agar axvol shu tarika davom etadigan bulsa, 2000 yillarga borib uning mikdori 25% oshadi va urtacha xarorat 0,5 S ga kutariladi. bu esa uz navbatida muzliklarning erishiga va turli xil okibatlarga olib keladi.