Ayev В. Ch., ndKirish «inson resurslari iqtisodiyoti» fanining predmeti va mazmuni

ljorish 3. Uskuna va jarayoiilar
■ >3. Tahlil ^► nazorat i
►З. O'qilish
►4. Sinflash I > 4. llarakalni bosh(|arish
-_ ^4. Boshqarish I
►5. Hisob-kitob ! l> 5. O'rnalish-yig'ish
►5. Qiziqlirish


Mashinalarga xizmal
►6. Niisxa r- Ishontirish ^{V 5'} ko'rsatish
! -->7. Signallar berish > 7. Mashina oporalsivalari
►7. Taqqoslash
►8. Boshqalar 1— >8. Xizmat ko'rsatish -►8 Materiallar trans-
portirovkasi


7.2-chizma. Kasbiy talablar tizimiga ko'ra guruhlanishi
79
Kasbiy majburiyatlarini bajara oladigan darajada ishchi yoki xizmatchi o‘zida muayyan sifatlarni mujassamlashtirgan bo‘lishi lozim, uning bu sifatlarini tavsiflash maqsadida kengaytirilgan baholash tizimi qo‘llaniladi. U quyidagi asosiy tavsiflami o‘z ichiga oladi: majburiy ta’lim (alohida umumiy ta’lim); maxsus kasbiy ta’lim qobiliyat darajasi va yo‘nalishi; shaxsiy tavsiflari; jismoniy imkoniyatlari; mehnat sharoitlari.

Bu belgilarning har biri bo'yicha alohida tavsiflarning detallashgan tasnifi (klassifikatsiyasi) mavjud va ular darajasini son jihatidan baholash yo'llari ishlab chiqilgan. Masalan, «Qobiliyatlar darajasi va yo'nalishi» bo'limi uchun

quyidagi tasnif qo‘llaniladi:
=> umumiy rivojlanganlik darajasi va o‘qishga bo‘lgan qobiliyati;
=> nutq va tushunishining rivojlanganligi;
=> hisoblash qobiliyati;
=> tasawuri;
:=> detallar va shakllarni ajratish qobiliyati;
=> jadvallar, grafiklar va h.k. shakllarida axborotlarni uzatish qobiliyati;
=> harakatlarni muvofiqlashtirish, ularning batartibligi va tezligi;
=> qo‘l harakatlarining epchilligi;
=> barmoqlar harakatlarining epchilligi;
=> ko'rishi va harakatining muvofiqligi; => ranglarni ajrata olish qobiliyati.
Keyingi — «Shaxsiy tavsiflar» bo‘limi (kasb sifatini baholash) ish joyidagi muayyan sharoitlarda qo‘llash uchun berilib, quyidagicha tasniflanadi (klassifikatsiyalanadi):
=> turli-tuman va tez o‘zgarib turadigan vazifalar;
=> qat’iy ketma-ketlikda bajariladigan bir xildagi operatsiyalar;
=> mustaqil ish qilishga kam imkon beradigan yo‘riqnomalarga qat’iy amal
qilish;
=> o‘z ishi yoki boshqalar faoliyatini mustaqil tashkil qilish imkoniyati;
=> yo‘riqnomalarni qabul qilish yoki yetkazish chegarasidan chiquvchi o‘z harakatlarini boshqa ishchilarniki bilan muvofiqlashtirish zaruriyati;
=> turli vaziyatlarda boshqalar fikri va bahosiga ta’sir qilish zaruriyati;
=> axborotlar va kuzatilayotgan hodisalarning mosligiga baho berish qobiliyati va shu asosda bir qarorga kelish;
=> shaxsiy hissiyotlarini, g’oyalarini, omillarni izohlab berish zaruriyati; => belgilangan cheklovlarga, standartlarga aniq amal qilish zaruriyati.
Kasbiy sifatni baholash bilan bog’liq bo'lgan jihatlar shu tarzda ochib beriladi.
Mehnat mazmunining tuzilmaviy jihatlari turli xildagi mehnat, kasb, vazifa, iqtisodiyotdagi har xil nuqtai nazarlar bo‘yicha kadrlarga oid o'zaro munosabatlarga taalluqli. U turli ishchi kuchi guruhlarining unumdorlik xususiyatlari namoyon bo‘ladigan konkret shakllarini aks ettiradi. U yoki bu